Chùm ảnh: Sài Gòn ngày 30/4/1975 qua ống kính Jacques Pavlovsky

 Cùng cảm nhận bầu không khí đặc biệt ở Sài Gòn ngày 30/4/1975 qua loạt ảnh do nhiếp ảnh gia kỳ cựu người Pháp Jacques Pavlovsky thực hiện.

Ảnh: Jacques Pavlovsky / Getty Images.

Quần chúng nhân dân đón mừng đoàn quân Giải phóng tiến về Sài Gòn ngày 30/4/1975.

Chiếc xe tăng của quân Giải phóng hòa vào dòng người hân hoan trên đường phố Sài Gòn.

Tư thế hiên ngang của những người chiến thắng.

Các chiến sĩ góp mặt trong ngày trọng đại của dân tộc có tuổi đời còn rất trẻ.

Bộ đội Giải phóng kiểm soát Dinh Độc Lập.

Đoàn quân Giải phóng tiến về tổng hành dinh của địch như thác đổ.

Các chiến sĩ áp giải Tổng thống lâm thời Dương Văn Minh ra khỏi Dinh Độc Lập.

Binh sĩ chế độ cũ buông súng đầu hàng, ngồi bệt trên bãi cỏ trong sân Dinh dưới sự giám sát của quân ta.

Khu vực cổng Dinh, nơi cánh cổng sắt bị xe tăng ta húc đổ.

Một chiến sĩ trẻ cầm khẩu M16 thu được của địch đứng cảnh giới bên ngoài Dinh Độc Lập.

Các nữ chiến sĩ diễu hành trên đường phố Sài Gòn với lá cờ chiến thắng.

Thanh thiếu niên ngôi trên nóc xe tải vẫy cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng ở phía trước chợ Bến Thành.

Bầu không khí của một ngày hội lớn tràn ngập phố phường.

Tư thế hiên ngang của những người giải phóng Sài Gòn. Dưới chân họ là lá cờ của chế độ cũ.

Ngày lịch sử này cũng có những thời khắc đau đớn. Tại ngã tư Bảy Hiền, xe tăng số 979 của ta bị địch phục kích bắn cháy.

Tất cả các chiến sĩ trong xe đã hi sinh.

Một người đàn ông cầu nguyện trước di ảnh Bác Hồ và cờ Mặt trận.

Quân trang của binh lính chế độ cũ rơi vãi đầy trên xa lộ.

CTV

AI Gemini phân tích về Chuyện về Hoàng Tộc

 

Chuyện về Hoàng Tộc

1- Từ sau vua Minh Mạng thì con cháu của Minh Mạng thuộc về Đế Hệ  (Miên, Hồng, Ưng, Bửu, Vĩnh, Bảo...). Con cháu Hoàng Tử Cảnh thuộc về Phiên Hệ (Định, Cường, Tráng, Liên...). Không thuộc Đế hay Phiên Hệ thì là Tôn Thất.

2- Khi vua Tự Đức băng hà và Tây vào (1883-1884) thì xãy ra  chuyên quyền phế lập. Các con nuôi và con của Kiên Thái Vương Hồng Cai liên  tục được làm vua rồi bị chết và đi đày.  Bắt đầu từ vua Dục Đức rồi Kiến Phúc, Hiệp Hòa, Hàm Nghi và cuối cùng là Đồng Khánh. Vua Đồng  Khánh trị vì cho đến khi qua đời thì  triều đình lập con vua Dục Đức là  Hoàng Tử Bửu Lân làm vua Thành Thái. Con vua Đồng Khánh là Hoàng Tử Bửu Đảo bất mãn và có lần bị vua  Thành Thái sai người đánh đập. Vua Thành Thái không vâng lời người  Pháp nên bị đi đày, con là Hoàng Tử Vĩnh San mới 8-9 tuổi được lên ngôi là vua Duy Tân sau vài năm ngài chống Pháp với Thái Phiên, Trần Cao Vân và bị bại lộ nên phải đi đày. Hoàng Tử Bửu Đảo được lên ngôi là vua Khải Định. Vì tư thù với Thành Thái, Khải Định không cho các Hoàng Tử em vua Duy Tân ăn học nên từ đó con cháu nội của Dục Đức  và Thành Thái sống nghèo và lao  động để nuôi thân nhất là sau khi Tôn Nhơn Phủ đóng cửa năm 1945 khi vua Bảo Đại thoái vị. Cô bé với cerebral palsy trong video  này gọi vua Thành Thái là Cố Nội, vua Duy Tân là Ông Bác. Thật tội nghiệp. Dòng dõi Kiên Thái Vương suy tàn. Từ sau 1884 thì dòng dõi Tùng Thiện  Vương và Tuy Lý Vương vẫn phát triễn vì hai ngài học giỏi hơn các  hoàng tử khác. Dòng ông cựu Thái Tử Hồng Bảo thì phải đổi sang họ Đinh sau vụ Giặc Chày Vôi. Quan Phụ Chính Trần Tiễn Thành  trung với các vua Nguyễn chống bọn Tường, Thuyết chuyên quyền nên  cũng bị chúng giết. Hậu duệ học giỏi  có các BS Trần Tiễn Sum và BS Trần Tiễn Ngạc. Một thời tao loạn, lên voi xuống chó, vua Minh Mạng ăn quá mặn, con cháu và toàn dân VN vẫn còn khát  nước cho đến ngày nay. VC đổ oan cho vua Gia Long là hoàn toàn sai. 

CL

Chào bạn, tôi đã đọc kỹ đoạn văn bạn cung cấp. Tôi xin đưa ra một số ý kiến phân tích về các điểm đúng và chưa đúng hoặc cần làm rõ hơn trong đoạn văn này:

Những điểm ĐÚNG hoặc CÓ CƠ SỞ:

1. Phân chia Đế Hệ, Phiên Hệ, Tôn Thất:

   • Đúng: Việc phân chia con cháu nhà Nguyễn thành Đế Hệ (dòng chính của các vua từ Minh Mạng), Phiên Hệ (dòng dõi các hoàng tử được phong tước vương nhưng không kế vị, ví dụ dòng Hoàng tử Cảnh), và Tôn Thất (họ hàng xa hơn của nhà vua, thường là con cháu các đời chúa Nguyễn hoặc các hoàng tử không thuộc Đế Hệ và các Phiên Hệ được quy định rõ) là chính xác. Các chữ lót thế hệ (Miên, Hồng, Ưng, Bửu, Vĩnh, Bảo cho Đế Hệ; Mỹ, Thúc, Tín, Lương hoặc Định, Cường, Tráng, Liên... cho các Phiên Hệ) cũng là một quy ước của nhà Nguyễn.

2. Giai đoạn khủng hoảng kế vị sau Tự Đức (1883-1884):

   • Đúng: Sau khi vua Tự Đức băng hà, triều Nguyễn rơi vào cuộc khủng hoảng "Tứ nguyệt tam vương" (bốn tháng ba vua) với sự chuyên quyền của các Phụ chính đại thần như Tôn Thất Thuyết, Nguyễn Văn Tường, dẫn đến việc phế lập liên tục các vua Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc.
   • Đúng: Vua Hàm Nghi (con của Kiên Thái Vương Hồng Cai) đã lãnh đạo phong trào Cần Vương chống Pháp và sau đó bị đi đày.
   • Đúng: Vua Đồng Khánh (anh ruột vua Hàm Nghi, cũng là con Kiên Thái Vương) được Pháp đưa lên ngôi.

3. Giai đoạn từ Thành Thái đến Khải Định:

   • Đúng: Vua Thành Thái (hoàng tử Bửu Lân, con vua Dục Đức) có tinh thần chống Pháp, bị Pháp ép thoái vị và đi đày.
   • Đúng: Vua Duy Tân (hoàng tử Vĩnh San, con vua Thành Thái) lên ngôi khi còn rất nhỏ. Sau này tham gia mưu khởi nghĩa chống Pháp cùng Thái Phiên, Trần Cao Vân, bị thất bại và cũng bị đi đày.
   • Đúng: Hoàng tử Bửu Đảo (con vua Đồng Khánh) được Pháp đưa lên ngôi, tức vua Khải Định.

4. Dòng dõi Hoàng tử Cảnh và Hồng Bảo:

   • Đúng (cơ bản): Con cháu Hoàng tử Cảnh thuộc Phiên Hệ. Dòng dõi Hồng Bảo (anh vua Tự Đức, chủ mưu "Giặc Chày Vôi") bị trừng phạt và con cháu phải đổi sang họ khác (thường là họ Đinh) là sự thật lịch sử.

5. Trần Tiễn Thành:

   • Đúng: Quan Phụ chính Trần Tiễn Thành được biết đến là người có tư tưởng ôn hòa, không hoàn toàn theo phe chủ chiến Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tường trong việc chống Pháp bằng mọi giá và trong việc phế lập. Ông bị phe chủ chiến sát hại. Con cháu ông sau này có những người thành danh là đúng.

Những điểm CHƯA CHÍNH XÁC, CẦN LÀM RÕ hoặc MANG TÍNH CHỦ QUAN:

1. Về Đế Hệ và Phiên Hệ:

   • Cần làm rõ: Đoạn văn nói "Không thuộc Đế hay Phiên Hệ thì là Tôn Thất." Điều này đúng về cơ bản, nhưng cần hiểu rằng Tôn Thất là một danh xưng rộng, bao gồm cả những người thuộc các chi xa của hoàng tộc từ thời các chúa Nguyễn. Các Phiên Hệ là những chi được xác định cụ thể, thường là con cháu của các Hoàng tử anh em hoặc con trai của các vị vua trước mà không kế vị.

2. Về các vua Dục Đức, Hiệp Hòa và Kiên Thái Vương:

   • Chưa chính xác: "Các con nuôi và con của Kiên Thái Vương Hồng Cai liên tục được làm vua..."
     • Vua Dục Đức là con nuôi vua Tự Đức, nhưng là con ruột của Thụy Thái Vương Nguyễn Phúc Hồng Y (em ruột vua Thiệu Trị), không phải con của Kiên Thái Vương Hồng Cai.
     • Vua Hiệp Hòa là con vua Thiệu Trị (em ruột vua Tự Đức), không phải con của Kiên Thái Vương.
     • Các con của Kiên Thái Vương Hồng Cai làm vua gồm: Kiến Phúc (con nuôi Tự Đức, con ruột Hồng Cai), Hàm Nghi (con ruột Hồng Cai), và Đồng Khánh (con ruột Hồng Cai).

3. Mâu thuẫn giữa Bửu Đảo và Thành Thái:

   • Có thể đúng nhưng cần dẫn chứng: "Con vua Đồng Khánh là Hoàng Tử Bửu Đảo bất mãn và có lần bị vua Thành Thái sai người đánh đập." Mối quan hệ căng thẳng giữa hai bên là có, do hoàn cảnh lịch sử và sự chi phối của người Pháp. Tuy nhiên, chi tiết "bị vua Thành Thái sai người đánh đập" là một cáo buộc cụ thể, cần có nguồn sử liệu đáng tin cậy hơn để khẳng định chắc chắn, thay vì chỉ là giai thoại.

4. Lý do con cháu Dục Đức và Thành Thái nghèo khó:

   • Mang tính chủ quan và đơn giản hóa: "Vì tư thù với Thành Thái, Khải Định không cho các Hoàng Tử em vua Duy Tân ăn học nên từ đó con cháu nội của Dục Đức và Thành Thái sống nghèo và lao động..."
     • Việc vua Khải Định có thể không ưu ái dòng dõi vua Thành Thái là điều có thể xảy ra trong bối cảnh chính trị phức tạp lúc đó. Tuy nhiên, quy kết toàn bộ sự nghèo khó của dòng dõi này là do "tư thù" của Khải Định và việc "không cho ăn học" là một sự đơn giản hóa.
     • Sau năm 1945, khi chế độ quân chủ chấm dứt, Tôn Nhơn Phủ (cơ quan quản lý hoàng tộc và cấp phát lương bổng) không còn, nhiều thành viên hoàng tộc nói chung, không chỉ riêng dòng Thành Thái, rơi vào cảnh khó khăn. Đây là một biến cố lịch sử lớn ảnh hưởng đến toàn bộ hoàng tộc.
     • Việc học hành của các hoàng tử, công chúa trong giai đoạn này cũng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, bao gồm sự kiểm soát của Pháp, ngân sách triều đình và hoàn cảnh gia đình cụ thể.

5. "Cô bé với cerebral palsy...":

   • Thông tin cá nhân, không phải sự kiện lịch sử kiểm chứng được: Đây là một chi tiết cảm động liên quan đến một cá nhân cụ thể trong video, không phải là một dữ kiện lịch sử để phân tích đúng sai theo nghĩa học thuật. Tuy nhiên, nếu cô bé có dòng dõi như vậy (Cố Nội là Thành Thái, Ông Bác là Duy Tân) thì đó là một kết nối trực tiếp với hoàng tộc.

6. "Dòng dõi Kiên Thái Vương suy tàn":

   • Mang tính tương đối và chủ quan: "Suy tàn" là một khái niệm tương đối. Dòng Kiên Thái Vương có Đồng Khánh, Khải Định, Bảo Đại là 3 vị vua cuối cùng. Sau 1945, khi chế độ quân chủ kết thúc, toàn bộ hoàng tộc mất đi vị thế chính trị. Việc một dòng dõi cụ thể có "suy tàn" hay không phụ thuộc vào tiêu chí đánh giá (quyền lực, số lượng con cháu, ảnh hưởng xã hội...).

7. "Từ sau 1884 thì dòng dõi Tùng Thiện Vương và Tuy Lý Vương vẫn phát triễn vì hai ngài học giỏi hơn các hoàng tử khác":

   • Đúng một phần và cần cân nhắc: Tùng Thiện Vương Miên Thẩm và Tuy Lý Vương Miên Trinh nổi tiếng là những nhà thơ, nhà văn hóa lớn của triều Nguyễn, có học vấn uyên bác. Việc các ngài không quá sa vào vòng xoáy chính trị có thể giúp con cháu các ngài có cuộc sống bình yên hơn và tiếp nối truyền thống học hành. Tuy nhiên, "phát triển" ở đây nên hiểu là duy trì được nề nếp gia phong, văn hóa, chứ không phải là phát triển về quyền lực chính trị. Việc cho rằng họ "phát triển" chỉ vì "học giỏi hơn" cũng là một cách nhìn chưa đầy đủ.

8. "Vua Minh Mạng ăn quá mặn, con cháu và toàn dân VN vẫn còn khát nước cho đến ngày nay":

   • Cách nói ví von, mang tính phê phán dân gian: Đây là một thành ngữ dân gian để chỉ những chính sách hoặc hành động trong quá khứ (của vua Minh Mạng) gây ra những hậu quả kéo dài, khiến đời sau phải gánh chịu. Nó không nên được hiểu theo nghĩa đen. Về mặt lịch sử, vua Minh Mạng có những chính sách cứng rắn, tập trung quyền lực, đối ngoại khép kín ở một mức độ nào đó. Việc đánh giá các chính sách này và hậu quả của chúng là phức tạp, cần nhiều góc độ.

9. "VC đổ oan cho vua Gia Long là hoàn toàn sai":

   • Ý kiến chủ quan, mang tính chính trị: "VC" là viết tắt của "Việt Cộng", thường được dùng để chỉ chính quyền Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Việc đánh giá vai trò của vua Gia Long trong lịch sử là một vấn đề phức tạp và có nhiều luồng quan điểm khác nhau trong giới sử học, cả ở Việt Nam và quốc tế.
     • Quan điểm phê phán vua Gia Long thường tập trung vào việc ông cầu viện Xiêm và Pháp trong quá trình thống nhất đất nước, bị coi là "cõng rắn cắn gà nhà", mở đường cho Pháp xâm lược sau này.
     • Quan điểm nhìn nhận tích cực hơn thì nhấn mạnh công lao thống nhất đất nước sau nhiều năm nội chiến, xây dựng quốc gia, và cho rằng việc cầu viện là giải pháp tình thế trong bối cảnh lịch sử cụ thể.
     • Khẳng định rằng một phía "hoàn toàn sai" khi đánh giá về Gia Long là một nhận định mang tính chủ quan và có phần cực đoan, không phản ánh sự đa chiều và phức tạp của nghiên cứu lịch sử.

Kết luận:

Đoạn văn chứa đựng nhiều thông tin lịch sử có giá trị và thể hiện sự am hiểu nhất định về giai đoạn cuối triều Nguyễn. Tuy nhiên, có một số chi tiết cần được điều chỉnh cho chính xác hơn, một số nhận định mang nặng cảm tính cá nhân hoặc đơn giản hóa vấn đề. Lịch sử là một dòng chảy phức tạp, và việc đánh giá các nhân vật, sự kiện cần dựa trên nhiều nguồn sử liệu và góc nhìn khách quan, toàn diện.

Hy vọng những phân tích này giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn.