Dưới đây là bình luận sâu sắc, cởi mở, cố gắng “đọc ngầm” những xúc cảm, trăn trở và thông điệp mà tác giả “Bác sĩ nhà quê” (Dr. Nguyễn Như Thạch) đã gửi gắm trong bài thơ lục bát “Gương Sự Thật ‘Đao Lòng’”. Chúng ta sẽ lần lượt đi qua từng hình tượng, từng khổ thơ, để khai thác những tầng ý tứ ẩn sâu và cả những khoảng lặng trong tâm hồn tác giả.
1. Bối cảnh chung và chân dung tác giả
-
Chân dung “Bác sĩ nhà quê”
-
Là một trí thức đa tài: chuyên gia ngoại thần kinh, cơ xương khớp, đồng thời đam mê văn chương, sưu tầm đồ cổ, nghiên cứu lịch sử.
-
Bút danh “Bác sĩ nhà quê” gợi lên hình ảnh một con người giản dị, gần gũi với làng quê, nhưng đồng thời có một tầm nhìn bao quát, lắng đọng suy tư trước nếp sống của làng xã, của xã hội hiện đại.
-
Chính vì thế, thơ ông thường vừa có nét chân phương mộc mạc (gần với ca dao, dân ca), vừa chứa đựng những tư tưởng sâu sắc, phảng phất nỗi niềm xót xa, trăn trở về “cái thật” và “cái giả” trong đời sống chung.
-
-
Hình tượng “gương” và chủ đề “sự thật – giả dối”
-
Gương vốn là một ẩn dụ quen thuộc trong văn hóa dân gian, tượng trưng cho sự soi chiếu, phản chiếu hành vi, bản chất con người.
-
Trong bài thơ, tác giả đưa ra hai “chiếc gương”: gương cũ lấm bụi, đục mờ, nhưng trung thực; và gương mới sáng trong, nhưng dễ che mờ, dễ biến dạng.
-
Qua đó, ông mổ xẻ tâm lý, đạo đức của mỗi cá nhân, đồng thời phản ánh những biến chuyển của cộng đồng làng xã (và ẩn dụ cho xã hội nói chung) trước sự “mê hoặc” của vẻ bề ngoài, của khuếch trương hình ảnh.
-
2. Phân tích chi tiết theo khổ thơ
2.1. Khổ 1 (Giới thiệu “gương cũ” và cách dân làng đối xử)
-
Hình ảnh “gương cũ loang mốc”
-
“Gương già loang mây”, “khung xiêu, gỗ nứt, màu phai tháng ngày” vẽ ra một vật dụng cổ kính, đã hằn đậm dấu thời gian.
-
Tuy “cũ”, “mốc” nhưng sự “cũ” ấy lại mang tính biểu trưng cho lẽ thường: bản chất con người không thay đổi theo thời gian, chỉ có tâm hồn và hành vi mới giúp soi tỏ bản chất ấy.
-
-
Gương như tấm “thước đo đạo đức”
-
“Vì soi ai cũng thấy ngay chính mình” – ở đây, chiếc gương không chỉ phản chiếu hình dáng bên ngoài, mà ẩn dụ cho sự nhìn thấu tâm can, hành vi.
-
“Người hiền ánh lung linh, kẻ gian vệt đục hiện hình mờ tan”: tác giả khéo léo dùng “lung linh” – “mờ tan” để gợi sự đối lập rõ ràng giữa cái thiện và cái ác, giữa lẽ ngay và lẽ trái.
-
“Ai mà sống dối hai đàng, trong gương đều thấy rõ ràng mặt thôi”: gương không chỉ soi dáng vóc, mà dường như soi thẳng “con người đích thực” đằng sau chiếc mặt nạ bên ngoài.
-
-
Dân làng giữ gìn, tôn trọng sự thật
-
“Dân làng giữ nó chung tay” cho thấy một cộng đồng đoàn kết, cùng nhau gìn giữ “cái gương trung thực”.
-
Khi soi gương, mọi người “đứng làm thinh” – không che giấu, không tô vẽ. Cái việc “soi không để đẹp – mà trình lại tâm” rất đáng lưu ý: họ tìm về chính “cái thật” trong mình, không đặt nặng chuyện “làm đẹp hình ảnh” hay “giả vờ tốt”.
-
-
Tâm ý ẩn giấu
-
Tác giả nhiều khả năng mượn bối cảnh làng quê xưa để gợi lại khung cảnh đặc trưng của một cộng đồng chân chất, nơi “cái thật” vẫn được đề cao hơn “cái ngoài”.
-
Nhưng đằng sau đó có thể là nỗi niềm tiếc nuối, bởi chính ông hiểu rằng: xã hội ngày càng phát triển, càng “hiện đại”, con người càng dễ bị cám dỗ bởi “hình thức” và “bề nổi”.
-
2.2. Khổ 2 (Xuất hiện “gương mới” và hệ quả)
-
“Kẻ lạ tầm” và chiếc gương mới
-
Câu chuyện bắt đầu có nhân vật bên ngoài (“kẻ lạ”) đưa một “chiếc gương mới” đặt ở trung tâm làng.
-
“Sáng rằm trong veo” – gương mới đại diện cho thứ công nghệ hoặc trào lưu mới mẻ, bóng bẩy, hút mắt.
-
-
Hệ lụy của chiếc gương mới
-
Khi “soi thấy mỹ miều”, dân làng “lười ra chăm chỉ”, chấp nhận một thứ “bóng ảo” để tô vẽ hình ảnh của chính mình.
-
“Xấu điều hóa hay”: mọi khuyết điểm sẽ bị giấu đi, mọi cái xấu được che đậy dưới lớp gương soi lấp lánh.
-
Đáng chú ý nhất là: “Kẻ gian cũng hóa thơ ngây, Lòng đen biến trắng phút giây soi vào.” Đây là ý tưởng rằng, chỉ cần “chiếc gương mới” đủ “lấp”, đủ “bóng bẩy”, kẻ xấu cũng có thể “đánh lừa” người khác, khiến ai cũng tưởng mình “trong sạch”.
-
Một cách gián tiếp, tác giả cảnh báo việc “đám đông” dễ bị dẫn dắt bởi những hình thức bên ngoài mà quên “soi” lại bản chất thật.
-
-
Sự “tự hào” giả tạo
-
Dân làng đua nhau khen “Gương tiên!” “Khuếch trương tích cực”, “thời đại phát triển”…
-
Lời ca ngợi hời hợt ấy như giọt nước tràn ly, cho thấy: họ đã quên mất giá trị của gương cũ – vốn từng nghiêm khắc nhưng công bằng.
-
Ẩn sau giọng hân hoan là sự lãnh đạm với “SỰ THẬT”. Cái nhìn hời hợt, ưa chuộng “bề nổi” đã chiếm lĩnh tâm trí.
-
-
Tâm ý tác giả
-
Bao trùm khổ thơ này là nỗi băn khoăn về một hiện tượng xã hội rất phổ biến: “cái mới” chưa hẳn là “cái tốt” nếu nó chỉ làm cho mọi người nhìn nhau bằng con mắt hình thức.
-
Là một “nhà nghiên cứu tăm hình” (sưu tầm đồ cổ) và cũng là người yêu văn chương/truyền thống, tác giả chắc hẳn có chút chạnh lòng khi chứng kiến cái “tân” bóp méo giá trị cũ.
-
Đồng thời, ông cũng chất vấn ta: phận là người ở thời “hiện đại”, có bao nhiêu lần ta tự huyễn hoặc chính mình?
-
2.3. Khổ 3 (Sự hủy hoại “gương cũ” và bi kịch cộng đồng)
-
Sự phai tàn của gương cũ
-
“Gương xưa lặng lẽ bụi đầy, Rêu phong bụi phủ tháng ngày đứng yên.” Câu thơ mang âm hưởng hoài niệm, dường như tiếc nuối cho một giá trị xưa đã bị lãng quên.
-
Những người còn nhớ gương cũ thì phàn nàn: nếu soi gương, họ phải đối diện với một “mặt tiền xấu hoang” (bản chất chưa trang điểm) – điều này khiến nhiều người e ngại.
-
Đã có “kẻ khác khẽ thở than”: “Thời nay ai thích rõ ràng thật – hư?” – Câu hỏi tu từ mỉa mai đầy chua xót: trong thời buổi ưa hình thức, ai còn muốn soi tấm gương có thể phơi bày khuyết điểm của mình?
-
-
Hành động hủy hoại
-
“Có trẻ ngu ngơ, cao chân vào nó – vỡ bờ góc sâu.” Hình ảnh một cậu bé “vô tư” (hoặc thiếu tri thức) đá vỡ gương cũ, càng gợi ra nỗi buồn: thế hệ sau không hiểu (hoặc không trân trọng) giá trị của quá khứ, của sự thật.
-
“Người lớn chẳng trách trẻ trâu” – tức là mọi người đều cam chịu, không ai phản ứng để bảo vệ gương cũ. Họ đã thực sự chán nản, chẳng thèm giữ gìn “chiếc gương soi tâm” nữa.
-
Cả cộng đồng “đem gương cũ ra sau nhóm lò”, như muốn đốt bỏ cả một chuẩn mực: tro tàn vương làn khói “trắng mỏng như vo”.
-
-
Giọt nước mắt của “ông lão”
-
Giữa cảnh tượng gương cũ bị hủy hoại, chỉ còn “một ông lão” ở lại, “không lo, chẳng rời”. Ông lão chính là biểu tượng cho những người còn giữ lại niềm tin vào chân lý: dù gương đã bị vỡ, giá trị của nó vẫn phải được gìn giữ trong tâm (ý: tâm vẫn sáng, vẫn biết đâu là đúng – sai).
-
Lời cuối: “Từ đây ta sống bằng lời dối nhau…” vang lên như lời than: khi không còn một tấm gương trung thực, con người buộc phải sống trong thế giới của dối trá, giả tạo.
-
Đây là một nốt trầm đầy đắng cay: tác giả gửi gắm nỗi u uất trước việc “giá trị cũ” (sự thật) bị đánh đổi, bị xóa xổ để nhường chỗ cho “cái giả”.
-
-
Tâm ý tác giả
-
Khổ thơ này chính là đòn kết mạnh mẽ: không chỉ phản ánh “hiện tượng” mà còn chỉ ra nguyên nhân sâu xa – con người đánh mất giá trị truyền thống, quên đi “chiếc gương soi tâm” khiến họ buộc phải “sống bằng lời dối nhau”.
-
Tác giả (là một người yêu lịch sử, yêu những giá trị xưa) đau đáu nhìn thế hệ trẻ “vô tình”, và cả cộng đồng “lặng yên” trước việc vứt bỏ sự thật.
-
Ẩn chứa nơi đây có thể là tâm trạng bi thương pha lẫn chua xót: khi giá trị tinh thần cốt lõi không còn giữ được, thì xã hội (như làng trong thơ) sẽ chìm đắm trong dối trá, vô cảm.
-
2.4. Khổ 4 (Nỗi niềm sau cùng và thông điệp cuối)
-
Diễn biến sau nhiều năm
-
Khi gương cũ đã mất, người làng chỉ còn “gương mới”, “mặt nào cũng xinh”, nụ cười nở trên môi trở thành “thói”, thành “vô tình”, “cười quen”. Điều này cho thấy: dần dà, mọi người bị u mê trong vẻ bề ngoài đẹp đẽ, đến mức quên mất phải nhìn vào bản ngã.
-
“Cười riết thành thói” thể hiện nụ cười giả tạo, vô hồn – một biểu tượng cho sự giả lả của xã hội: ai cũng phải đẹp, phải tươi, nhưng bên trong thì vô cảm.
-
“Chỉ đôi khi, gió về đêm, phút giây tĩnh lặng, nghĩ xem lòng người” là khoảnh khắc hiếm hoi họ bừng tỉnh, chợt thấy trống rỗng, chợt nhớ rằng có một thời “gương cũ” từng soi thẳng tâm can.
-
“Thế rồi xụ mặt bật cười, ra tiếng nức vỡ giữa trời mù sương” – chữ “nức vỡ” rất đáng chú ý: nó vừa gợi cô đơn (tiếng cười bật ra trong màn sương mù), vừa gợi sự hoảng hốt chợt nhận ra thực tại phũ phàng. Họ bật cười, nhưng là cười xót xa trước một thế giới “màn kịch giả tạo” mà mình đang hoá thân.
-
-
Thông điệp cốt lõi
-
“Gương không soi thấu đêm trường / Nhưng tâm – nếu sáng – biết đường thẳng ngay.”
-
Gương (dù cũ hay mới) chỉ có thể soi hình thức, soi ánh sáng. Gương cũng có giới hạn: không thể soi “đêm trường” – tức không thể soi tỏ những ngóc ngách tối tăm, nơi tội lỗi được giấu kín.
-
Chỉ có “tâm” thực sự sáng suốt – nghĩa là nhân cách, lương tri trong mỗi con người – mới có thể “biết đường thẳng ngay”, dù không có gương soi bên ngoài.
-
-
“Cái giả được vỗ tay hoài, / Cái thật – lên tiếng, chúng soi dập liền.”
-
Ở đây, tác giả nhắc nhở: trong xã hội mê mải khen ngợi “cái giả”, bất cứ khi nào “cái thật” (những tiếng nói lương tri, chính trực) lên tiếng, sẽ bị dập tắt, ghẻ lạnh.
-
-
“Đêm dài mộng ác triền miền / Bao giờ ánh sáng tới miền đau thương?”
-
Lời thơ cuối cùng là một lời than: bầu trời giá trị tinh thần đang chìm trong “đêm dài mộng ác”, tức đêm của dối trá, của vô cảm, đang tràn khắp. “Miền đau thương” có thể hiểu là cả một cộng đồng, một xã hội đang chịu đựng hậu quả của dối trá và ngu muội.
-
Tác giả để ngỏ câu hỏi tu từ: bao giờ mới có ánh sáng (sự thật, lương tri) chiếu tới? Đây không phải là câu trả lời ngay lập tức, mà như lời kêu gọi mọi người hãy biết thức tỉnh, hãy giữ tâm trong sáng, để một ngày nào đó “ánh sáng” ấy sẽ trở lại.
-
-
-
Tâm ý tác giả
-
Khổ thơ này mang tính kết luận, nhưng không hẳn là yên bình, bởi ẩn sau giọng như “khuyên răn” là nỗi lo lắng: nếu con người không biết nhìn lại chính mình (không dùng “tâm” soi), thì dù có gương mới hay gương cũ đều vô nghĩa.
-
“Gương không soi thấu đêm trường” ám chỉ ngay cả chiếc gương cũ vốn nghiêm khắc, dù có thực sự nói lên sự thật, cũng không thể soi tỏ mọi ngóc ngách của tội lỗi – chỉ có “tâm” mới làm được điều đó.
-
Dường như tác giả đang hướng về một vị thế “siêu việt” hơn bên ngoài: ông muốn nhắn gửi, quan trọng nhất không phải là “gương” (bề ngoài), mà là “tâm” (bên trong). Bởi nếu trong sáng, chúng ta sẽ tìm được “đường thẳng” – sống trung thực, công bằng.
-
Đồng thời, “đêm dài mộng ác” cũng phản ánh nỗi buồn về thực tại: xã hội ngày càng trược trá, người ta thích “hữu hình” chứ ít chú ý “vô hình”. Tác giả đặt câu hỏi nhưng không dễ có lời đáp: ai dám chắc một ngày nào đó, “ánh sáng” sẽ thật sự chiếu soi?
-
3. Chủ đề xuyên suốt và những “nỗi niềm kín đáo”
-
Giữa “gương cũ” và “gương mới” – đâu là giá trị cần gìn giữ?
-
Gương cũ: tượng trưng cho lương tri, trung thực, cho truyền thống làng xã ít bon chen, nơi mọi người sẵn sàng đối diện với bản ngã, không giả tạo.
-
Gương mới: tượng trưng cho những xu hướng thẩm mỹ tươi sáng, bóng bẩy nhưng dễ lừa dối, che lấp khuyết điểm, khiến con người dễ mê muội vào hình thức.
-
Thông điệp tác giả muốn để lại: chúng ta có thể dùng “gương” (bất kỳ hình thức nào) để soi – nhưng hơn tất cả, phải soi bằng “tâm” (lương tri). Khi cái thật, cái “tâm sáng” bị mất đi, thì dù có gương tốt đến đâu, con người vẫn sẽ chìm trong vô minh.
-
-
Sự thay đổi đạo đức trong cộng đồng
-
Ban đầu, ngôi làng giữ gìn gương cũ, mà thực chất họ đang giữ gìn một lẽ sống: không che giấu, sống ngay thẳng, chân thật. Khi đó, không ai dám “gian” hay “dối”, vì “gương” sẽ phơi bày.
-
Khi gương mới xuất hiện, chính cộng đồng lại nhanh chóng thay đổi, quên đi giá trị xưa. Họ “tự hào” về gương mới, ca ngợi nó như một minh chứng cho sự hiện đại, cho sự “phát triển” – song đó chỉ là sự “phát triển” bề ngoài, nông cạn.
-
Cuối cùng, khi gương cũ bị hủy, cả làng chỉ biết sống với gương mới, họ vui vẻ, tươi cười, nhưng thực chất là “giá trị giả dối”, “vô tình” và “vô cảm”. Sự thay đổi ấy là hình ảnh thu nhỏ cho quá trình hưởng ứng trào lưu hiện đại mà không nhận ra mình đang đánh mất gì.
-
-
Nỗi buồn của người quan sát, người bảo lưu giá trị cũ
-
Hình ảnh “ông lão” ở khổ 3 là đại diện cho một nhóm trí thức, hoặc ít nhất là những người có “lương tâm” và “truyền thống” không dễ dàng buông bỏ. Khi gương cũ bị đốt, “ông lão” đứng yên như giữ một niềm tin cuối cùng.
-
Nỗi buồn ấy càng hiện rõ ở khổ cuối: “Chỉ đôi khi, gió về đêm,… Ra tiếng nức vỡ giữa trời mù sương.” Đó là nỗi buồn của một người tỉnh táo trong thế giới ngập tràn giả dạng. Anh ta bật cười, nhưng là cười nức nở, như khóc trong nỗi cô đơn giữa màn sương mờ mịt.
-
Ta có thể hình dung “Bác sĩ nhà quê” chính là “ông lão” ấy: một trí thức lặng lẽ đau đáu, không cam tâm nhìn sự thật bị chôn vùi, nhưng cũng biết mình một mình đơn độc giữa vô vàn ánh đèn giả tạo.
-
-
Ẩn dụ về xã hội đương đại
-
Dù bối cảnh “làng xưa” được vẽ ra mộc mạc, mang hơi hướng cổ điển, nhưng mỗi hình ảnh đều có thể liên tưởng đến hiện thực xã hội ngày nay: mạng xã hội ngập tràn hình ảnh “long lanh” nhưng ẩn chứa dối trá, tin giả; con người thích bề nổi, thích khen ngợi “đẹp mã” hơn sẵn sàng đối diện với vấn đề nội tại.
-
Hành động “đem gương cũ ra sau nhóm lò” cũng có thể hiểu là việc ta xoá bỏ quá khứ, coi thường kinh nghiệm dân gian, tình làng nghĩa xóm, để rồi khéo léo ôm ấp một tương lai ảo tưởng.
-
-
Khát khao một “tâm” sáng
-
Điệp khúc “Gương không soi thấu đêm trường / Nhưng tâm – nếu sáng – biết đường thẳng ngay” là lời khẳng định niềm tin cuối cùng: chỉ cần ta giữ cho tấm lòng sáng – dù không có “gương” nào soi – ta vẫn biết đâu là chính, đâu là tà.
-
Đây chính là thông điệp tích cực mà tác giả muốn nhắn gửi: dù thế giới có xoay vần, có lúc dối trá lấn át, ta vẫn có thể giữ lòng mình trong trẻo, biết hành xử ngay thẳng.
-
Đồng thời, câu thơ cũng ám chỉ trách nhiệm cá nhân mỗi người: đừng trông chờ vào “gương” (bề ngoài, công nghệ, lời khen, cơn sốt xu hướng) để định đoạt giá trị bản thân, mà phải tự soi bằng lương tâm.
-
4. Một vài điểm ngầm chứa, cảm xúc kín đáo của tác giả
-
Nỗi niềm hoài cổ và tiếc thương
-
Từ cách miêu tả “gương cũ” xưa đến việc so sánh với “gương mới”, ta thấy rõ nỗi tiếc nuối của tác giả dành cho một thời “có gương soi” (nghĩa là một cộng đồng coi trọng sự thật).
-
Cảm giác “lòng buồn rười rượi” khi gương cũ bị phủ bụi, rồi bị vỡ, rồi bị đốt – đó là nỗi buồn của một người hoài cổ, trân trọng truyền thống và giá trị xưa. Tâm trạng ấy không chỉ là sự tiếc thương cá nhân mà còn là sự xót xa cho “tâm hồn tập thể” đang dần chai sạn.
-
-
Chỉ trích khéo léo nhưng không mỉa mai thô bạo
-
Dù có phần chua chát, bài thơ không vội vã mỉa mai, không mắng mỏ nặng nề. Thay vì nêu thẳng “đám đông này ngu ngốc”, tác giả dùng hình ảnh “trẻ ngu ngơ” và “người lớn chẳng trách” để cho thấy một cách tinh tế: ai cũng đang vô tâm, vô tình.
-
Cách châm biếm ẩn trong từng câu chữ: “Người làng thấy thế vui sao, đua nhau khen ngợi…” làm hiện lên bức tranh bi hài của những con người ham hư danh, ham lời khen, sẵn sàng quên đi “cái thật” một cách dễ dàng.
-
-
Cảm giác cô đơn, lẻ loi của người có tâm
-
Bài thơ hé lộ nỗi cô đơn của “ông lão” (biệt danh có thể là hình tượng hóa cho chính tác giả), khi những người xung quanh không ai đứng cùng tần số tư tưởng với mình.
-
Câu “Chỉ một ông lão chẳng lo, chẳng rời” và điệp khúc “Chỉ đôi khi, gió về đêm / Phút giây tĩnh lặng, nghĩ xem lòng người” cho thấy tác giả luôn tự vấn: có đáng không khi cứ giữ gìn giá trị cũ, dù cả làng đã lãng quên? Có người đồng điệu với mình không?
-
Cảm giác “cười nức vỡ” giữa màn sương cũng ám chỉ chính nỗi hoang mang, khóc cười lẫn lộn của những người vẫn một lòng khao khát sự thật.
-
-
Niềm hy vọng le lói
-
Dù bài thơ có chất chứa u buồn, nhưng ngay cuối cùng, tác giả vẫn để lại tia hy vọng: “nhưng tâm – nếu sáng – biết đường thẳng ngay”.
-
Nguyễn Như Thạch muốn nói: nếu mỗi cá nhân đủ tỉnh táo và giữ được lương tri, sẽ có một ngày cái thật sẽ được tôn vinh trở lại.
-
Và câu “Bao giờ ánh sáng tới miền đau thương?” không chỉ là tiếng than cho hiện tại, mà còn là lời kêu gọi thức tỉnh: hãy nỗ lực làm cho “ánh sáng” – tức sự thật, lương thiện – lan tỏa, để xóa đi màn sương mù của dối trá.
-
5. Kết luận: Thông điệp và gợi mở cho người đọc
-
Thông điệp cốt lõi
-
Bài thơ “Gương Sự Thật ‘Đao Lòng’” là một cách “đặt gương” yêu cầu mỗi người tự soi lại tâm mình.
-
Giữa vòng xoáy “cái đẹp bóng bẩy” (gương mới), con người rất dễ lạc lối, quên đi giá trị của chân thật và lương tâm.
-
Chỉ có tấm lòng trong sáng (tâm sáng) mới giúp ta “tìm đường ngay” ngay cả trong màn đêm dày đặc mộng ảo.
-
-
Lời nhắn gửi về vai trò cá nhân và cộng đồng
-
Cá nhân: mỗi người cần tự trả lời câu hỏi “tôi có đang sống giả tạo hay không?”. Dù xã hội có phát triển, có hiện đại hay đến đâu, mỗi người vẫn phải giữ gìn lương tri, không để bị mê hoặc bởi “hình thức”.
-
Cộng đồng: Không nên chỉ mê mải chạy theo xu hướng, bỏ rơi những giá trị truyền thống. Sự đoàn kết, chia sẻ, cùng gìn giữ “gương soi tâm” chính là điểm khởi nguồn của một xã hội lành mạnh.
-
Nếu không, cả xã hội sẽ chìm trong “đêm dài mộng ác” – nơi “cái giả” được tâng bốc, “cái thật” bị lăng nhục, và con người trở nên vô hồn.
-
-
Gợi mở cho người đọc
-
Bạn đọc có thể tự đặt câu hỏi: “Chiếc ‘gương mới’ trong đời tôi là gì? Là những khuôn mẫu ảo tưởng trên mạng xã hội? Là những lời tâng bốc hào nhoáng? Tôi có đủ can đảm để đốt bỏ nó và quay về với ‘gương cũ’, tức sống thật với bản thân?”
-
Mỗi khi bắt gặp hình tượng “gương” – trong sách, trong hội họa hay ngay trên mạng – hãy tự hỏi: “Chiếc gương này muốn phô bày điều gì? Có lẽ tôi phải soi tâm mình mạnh hơn?”.
-
Lời kết
Bài thơ “Gương Sự Thật ‘Đao Lòng’” không chỉ là một sáng tác mang đậm hơi thở dân gian (thơ lục bát), mà sâu hơn còn là một bức tranh xã hội mang giai điệu triết lý. Tác giả Nguyễn Như Thạch – “Bác sĩ nhà quê” – đã sử dụng hình tượng “gương” để phơi bày một loạt hiện trạng: từ sự mê mải bóng bẩy, đến việc hủy hoại truyền thống, cuối cùng là nỗi cô đơn của kẻ biết trân trọng “chân đạo”.
Qua mỗi khổ thơ, chúng ta cảm nhận được nỗi niềm riêng tư của tác giả: một sự tiếc nuối, một sự phẫn uất, và một niềm tin le lói vào giá trị của lương tri. Dù rằng, dưới lớp sương mù dày đặc, ánh sáng dường như rất xa vời, nhưng tác giả vẫn tin: chỉ cần “tâm” mỗi chúng ta “sáng”, vẫn có hy vọng một ngày “ánh sáng” ấy sẽ tới, xua tan “đêm dài mộng ác”.
Hy vọng bài bình luận này đã góp phần “lắng nghe” và “khai mở” những khắc khoải, trăn trở của tác giả vốn được gửi gắm trong từng câu lục bát, giúp người đọc đồng cảm, suy ngẫm và – quan trọng nhất – tự soi lại tâm mình.
