Loạt ảnh 1,2,3 về cuộc họp mặt giữa cựu Thủ tứơng Võ Văn Kiệt với một số nhà báo và văn nghệ sĩ do báo Tuổi Trẻ tổ chức tại Tp HCM ngày 23.11.1997, vài tháng sau ngày ông thôi giữ chức Thủ tứơng nhiệm kỳ 1992-1997. Ảnh tư liệu báo Tuổi Trẻ.- Ảnh 1: Ông Võ Văn Kiệt tại cuộc gặp gỡ ngày 23.11. 1997. - Ảnh 2: Chú Sáu Dân - Võ Văn Kiệt trò chuyện với các nhà báo: chị Vũ Kim Hạnh (đứng giữa - Tổng biên tập báo Sài Gòn Tiếp thị, cựu TBT báo Tuổi Trẻ) và chị Nguyễn Thị Hằng Nga - Tổng biên tập báo Người Lao Động) tại cuộc gặp gỡ tháng 11.1997. - Ảnh 3: Chú Sáu Dân trò chuyện với nhà báo Lê Văn Nuôi (Tổng biên tập Tuổi Trẻ).- Ảnh 4: Tại cuộc họp mặt mừng sinh nhật chú Sáu Dân - Võ Văn Kiệt ngày 23.11.2002 tại quê nhà Vĩnh Long.Từ trái qua: Ông Võ Văn Kiệt (áo trắng, chìa tay), các nhà báo: Hoàng Phủ Ngọc Phan (áo đen), một cán bộ địa phương, Lê Văn Nuôi (đứng giữa - áo xanh), Lê Hoàng (áo trắng) và một cán bộ Thành đoàn (bìa).
NB Lê Văn Nuôi
1. Mời Gọi Giới Trí Thức Hiến Kế
Phát Triển Kinh Tế Sài Gòn Và Đất Nước
Đã có hàng trăm câu chuyện kể về tính cách "chiêu hiền đãi sĩ” của ông Võ Văn Kiệt - chú Sáu Dân diễn ra ở Sài Gòn - Tp. HCM trong 10 năm kể từ sau ngày hòa bình 30.4.1975.
Như chuyện ông Kiệt mời gọi sự cộng tác, tư vấn từ giới tinh hoa trí thức đã sống và làm việc ở Sài Gòn trước năm 1975, không phân biệt lý lịch và nguồn đào tạo từ các nước tư bản như Mỹ, Châu Âu...
Thời ông Võ Văn Kiệt làm Chủ tịch UBND Thành phố rồi làm Bí thư Thành ủy Tp. HCM dài 10 năm, từ 1976 đến 1986, ông Kiệt đã thành lập nhóm tư vấn mang tên Văn phòng nghiên cứu kinh tế, gọi tắt là "Nhóm thứ Sáu" (do nhóm tư vấn họp định kỳ vào ngày thứ Sáu hàng tuần) gồm nhiều giáo sư, chuyên gia đầu đàn đủ mọi lãnh vực kinh tế, khoa học, tài chính, ngân hàng… như các vị: Gs Chu Phạm Ngọc Sơn, Gs Trần Kim Thạch m, các chuyên gia kinh tế Phan Chánh Dưỡng, Huỳnh Bửu Sơn, Lâm Võ Hoàng...
Ông Kiệt mở rộng vòng tay, chiêu mộ hiền tài, ưu ái giới trí thức nhằm huy động chất xám hiến kế tháo gở ách tắc, xé rào ngăn do cơ chế độc quyền bao cấp gây ra ở nhiều lĩnh vực sản xuất công nghiệp, hàng tiêu dùng, sản xuất lúa gạo và phân phối lương thực…
Ngoài ra, ông Kiệt còn tập họp, sử dụng các nhiều bác sĩ, giáo sư Y khoa nổi tiếng ở Sài Gòn như Gs Phạm Biểu Tâm, Gs Ngô Gia Hy, Bs Trần Đông A, Bs Nguyễn Thị Ngọc Phượng và Bs Dương Quang Trung (từ Pháp về), v. v…
Nhằm duy trì đẳng cấp và khả năng chăm sóc sức khỏe dân chúng của hệ thống bệnh viện / nhà thương Sài Gòn hiện đại được xây dựng từ thời các Chính quyền Việt Nam Cộng hoà trước năm 1975.
Gs Trần Kim Thạch - chuyên gia hàng đầu ngành địa chất ở miền Nam trước năm 1975 đã được ông Kiệt giao phụ trách khảo sát nền địa chất trước khi xây dựng thủy điện Trị An và nhiều thuỷ điện khác như Thác Mơ…
Nhằm giải quyết tình trạng thiếu điện của Sài Gòn và miền Nam, phục vụ sản xuất và đời sống dân chúng.
Ông Kiệt thường dành cả ngày thứ Sáu hàng tuần để lắng nghe nhóm chuyên gia trình bày về một vài chuyên đề kinh tế - sản xuất - thực phẩm, ngân hàng.. mà Tp. HCM đang gặp khó khăn, cần có sáng kiến, giải pháp tháo gỡ. Ông Kiệt đã đặt "đề bài" với nhóm tư vấn trước đó cả tuần và dĩ nhiên sau khi lắng nghe và trao đổi, ông gút lại những vấn đề mà ông tiếp thu và sẽ triển khai thực hiện theo hệ thống chính quyền.
Từ tháng 2.1987, ông Kiệt ra Hà Nội làm Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (Phó Thủ tướng) rồi làm Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng từ tháng 8.1991. Rồi ông Kiệt được Quốc hội bầu làm Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 1992 - 1997.
Thời gian này, ông Võ Văn Kiệt đã thành lập “Tổ Tư vấn cho Thủ tướng". Ông Kiệt tiếp tục sử dụng các thành viên nhóm thứ Sáu nhập chung vào "Tổ Tư vấn”. Đồng thời bổ sung thêm nhiều thành viên mới ở phía Bắc như ông Vũ Quốc Tuấn (trợ lý Thủ tướng Võ Văn Kiệt), Trần Đức Nguyên, Gs Nguyễn Văn Hiệu, Gs Đặng Phong, Gs Trần Đình Bút, Gs Tương Lai, Gs Phan Huy Lê, Gs Văn Tạo và một số trí thức Việt kiều như Gs Trần Văn Thọ (Việt kiều ở Nhật Bản), v.v…
Nhằm huy động chất xám từ giới trí thức tinh hoa, không phân biệt nguồn đào tạo từ các nước tư bản hay các nước XHCN để tư vấn, hiến kế với Thủ tướng Chính phủ về các quyết sách quốc kế, dân sinh, phát triển kinh tế, mở rộng quan hệ quốc tế, nhất là bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ.
Trong bài viết này, tôi chỉ kể chi tiết một câu chuyện "chiêu hiền đãi sĩ " của chú Võ Văn Kiệt - Sáu Dân mà tôi trực tiếp tham dự và thực hiện theo thiện ý của ông.
2.
Tình Nghĩa
Võ Văn Kiệt Với Nhà Văn Sơn Nam
Từ thuở thiếu niên, tôi đã mê đọc những quyển sách viết về đời sống đồng bào Nam bộ và người Sài Gòn xưa của nhà văn Sơn Nam. Mê nhất là tập truyện Hương Rừng Cà Mau của Sơn Nam, đến nỗi tôi nhờ chị Hai tôi mua gởi cuốn sách này vào nhà tù Chí Hòa để đọc vào những năm 1972...
Từ sau ngày hòa bình lập lại 30.4.1975, cứ cách vài tháng tôi lại gặp chú Sơn Nam tại nhà người bạn Nguyễn Văn Vĩnh ở quận 4. Cha anh Vĩnh là bác Nguyễn Hà mời ông Sơn Nam đến nhà riêng ăn cơm, hàn huyên đủ chuyện xưa nay.
Hai ông là đồng đội từ thời kháng chiến chống Pháp. Tôi chỉ lắng nghe các bậc tiền bối trò chuyện và thỉnh thoảng đặt câu hỏi để hiểu biết thêm về chuyện đời, chuyện người Sài Gòn và miền đất phương Nam.
Sơn Nam tên thật là Phạm Minh Tài, sinh ngày 11.12.1926 tại Rạch Giá. Sáng tác của Sơn Nam đều mang hơi thở thiên nhiên trù phú và đậm nét văn hóa, đời sống con người Nam bộ. Bởi vậy, nhiều người gọi ông là " Ông già Nam bộ", nhà Nam bộ học, pho từ điển sống về Nam bộ.
Gia tài đồ sộ của ông gồm khoảng 39 tác phẩm tiểu thuyết, truyện ngắn, biên khảo, thơ. Trong đó, nổi tiếng nhứt là Hương Rừng Cà Mau (xuất bản năm 1962), Chim Quyên Xuống Đất (1963), Văn Minh Miệt Vườn (1970), Bến Nghé Xưa (1981), Gia Định Xưa (1987), Người Sài Gòn (1990)...
Toàn bộ tác phẩm của Sơn Nam đã được Nhà xuất bản Trẻ mua bản quyền.
Một hôm, vào khoảng năm 1978 - 1979, ông thân mật vỗ vai tôi:
- Ê Nuôi! Mầy gần gủi ông Sáu Dân, chú nhờ mầy giúp chuyện nầy. Thời kháng chiến chống Pháp năm 1945 - 1946, Sơn Nam có tham gia Ủy ban Hành chánh Kháng chiến tỉnh Rạch Giá do ông Sáu Dân làm Chủ tịch Ủy ban. Bây giờ Sơn Nam đang gặp khó khăn là căn nhà nhỏ chú đang ở đang nóc dột, cột xiêu, không có tiền sửa. Mà chú đâu thể nào đi gặp ông Sáu Dân để mở miệng xin ổng được. Vậy nhờ mầy nói dùm với ông Sáu giúp.
Do quý trọng tài năng và nhân cách nhà văn Sơn Nam nên tôi nhận lời giúp ngay không chút ngần ngại.
Vài bữa sau, tôi đến Văn phòng Thành ủy thăm chú Sáu Dân. Tôi hỏi chú Sáu có nhớ nhà văn Sơn Nam không? Ông Sơn Nam kể với cháu là hồi đó ổng có tham gia Ủy ban Hành chánh Kháng chiến tỉnh Rạch Giá do chú Sáu làm Chủ tịch.
Chú Sáu Dân đáp:
- Nhớ chứ!
Nhưng khi tôi nói đến chuyện ông Sơn Nam nhờ giúp sửa nhà thì chú Sáu chợt la tôi:
- Công việc thành phố bề bộn, chuyện gì ở cơ sở thì chủ động giải quyết, chứ bây dồn hết lên chú thì làm sao chịu nổi.
Tôi gãi đầu, ấp úng:
- Dạ cháu cũng biết vậy! Nhưng chuyện giúp sửa nhà cần tiền. Mà nghèo rớt mồng tơi như cháu thì làm sao giúp ông Sơn Nam được. Nên cháu mới cầu cứu chú.
Chú Sáu Dân dịu giọng:
- Thôi được rồi! Để chú bàn với Văn phòng Thành ủy tính. Mầy ghi cho chú địa chỉ nhà ông Sơn Nam đi.
Tôi thở phào, cảm ơn chú Sáu rồi về.
Lập tức, tôi tìm gặp, báo tin cho ông Sơn Nam mừng.
Độ hơn một tháng sau, ông Sơn Nam gặp tôi khoe:
- Ê Nuôi! Ông Sáu đã cho quân tới sửa nhà chú ngon lành rồi. Ngày hôm kia ông Sáu còn cho xe hơi tới nhà đón chú cùng ngồi xe với ổng ra Nhà hát Lớn coi cải lương nữa (Nhà hát Thành phố - đường Đồng Khởi quận 1 hiện nay). Vãn tuồng, trên đường chở về nhà, ông Sáu Dân còn tặng chú 500 đồng xài chơi (bằng 1 tháng lương của một cán bộ Thành đoàn Tp HCM như tôi lúc đó). Ông Sáu đối đãi với bạn cũ quá nghĩa tình. Thiệt cảm động. Mầy thấy hôn!
Nghe giọng kể đầy xúc cảm của ông Sơn Nam, tôi ngẩn người. Không ngờ chú Sáu Dân lại chí tình với đồng đội cũ từ hơn 30 năm trước đến vậy.
Vào giữa năm 2008, đang làm việc tại báo Tuổi Trẻ, tôi nghe hung tin ông Võ Văn Kiệt qua đời vào ngày 11.6.2008. Tôi bàng hoàng, ràn rụa nước mắt. Tôi tắt đèn phòng làm việc. Ngồi trong bóng tối, lặng lẽ tưởng nhớ chú Sáu Dân…
Rồi tôi bật dậy, cầm bút viết nhanh bài Con Người Hào Kiệt, trong bài có đoạn viết câu chuyện ông Kiệt gặp gở ông Sơn Nam. Bài này đăng báo Tuổi Trẻ ngày 12.6.2008.
Thời điểm đó, nhà văn Sơn Nam đang nằm trên giường bệnh. Không biết ông có đọc bài báo này của tôi hay không. Rồi ông từ trần vào ngày 13.8.2008. Ông Sơn Nam ra đi sau ông Võ Văn Kiệt đúng 2 tháng.
Nhà lãnh đạo kiệt xuất Võ Văn Kiệt - Sáu Dân và nhà văn tài hoa Sơn Nam là hai bậc tiền bối, hai ông già Nam bộ mà tôi yêu quý, ngưỡng mộ suốt đời.
Sáu Dân - suốt đời vì dân.
Võ Văn Kiệt - con người hào kiệt.
Một nhân cách cao đẹp sống mãi trong lòng dân Sài Gòn, người dân Nam bộ và đồng bào Việt Nam.
Lê Văn Nuôi
Báo Tuổi Trẻ Tp. HCM
Viết nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt (23.11.1922 - 2022).
Ông Kiệt từ trần ngày 11.6.2008, thọ 86 tuổi.
Tố Ngọc Trần Sưu tầm
