- Ngày khai giảng năm học mới lại đến. Nhớ lại năm mươi năm về trước, ngày khai giảng đầu tiên trong đời, tự dưng tôi thấy lòng mình chộn rộn. Còn bây giờ, lễkhai giảng dường như nặng về hình thức hơn...Thầy giáo Nguyễn Duy Xuân, một người tự nhận "số phận đã gắn cuộc đời với những lễ khai trường, khi tôi chọn cho mình cái nghiệp nhà giáo" đã chia sẻ những suy tư của mình khi thời khắc ngày khai trường lại tới. VietNamNet giới thiệu bài viết của ông, và mong nhận được những chia sẻ khác của các thầy cô giáo, phụ huynh, học sinh nhân dịp đầu năm học mới, theo địa chỉ: bangiaoduc@vietnamnet.vn.
 |
| Học sinh Trường THPT Nhân Việt (Q.Tân Phú, TP.HCM) trong lễ khai giảng năm học 2014-2015 (Ảnh Lê Huyền) |
Nói tòng teng vì bên trong xắc chỉ có một cuốn vở đóng bằng giấy nứa bên ngoài bọc giấy báo cũ và cây bút chì mà cha tôi đã gọt sẵn. Bất chợt lại nhớ tới câu hát của trẻ thơ: “Hôm nay trời nắng chang chang / Mèo con đi học chẳng mang thứ gì/Chỉ mang một cái bút chì / Và mang một mẩu bánh mì con con”.
Bút chì thì có nhưng bánh mì thì không, hình ảnh này chưa có trong đầu trẻthôn quê ngày ấy. Có chăng trong túi là mấy miếng khoai lang khô hay một ít ngô rang mà thôi.
Một năm "Vỡ lòng" cộng với mười năm phổ thông, cái xắc của tôi vẫn tòng teng như thế, lúc nhiều nhất chứa trong đó cũng không quá dăm cuốn cả sách và vở,thêm vài thứ êke, compa, thước kẻ. Bạn bè tôi, có đứa còn không có túi xách, sách vở thì vài ba cuốn cuộn tròn cầm tay, đút túi quần hoặc là dắt lưng.
Thời học sinh của chúng tôi, đi học sao mà cứ nhẹ tênh, chẳng phải như các cháu bây giờ, cõng trên lưng cả một ba lô nặng trĩu.
Trường cách xa nhà, tôi đi mỏi cả chân mà vẫn chưa thấy đến. Chưa bao giờ tôi phải đi xa như vậy. Cha tôi bảo trường làng do một gia đình địa chủ bỏ tiền ra xây từ thời Pháp thuộc, bề thế nhất vùng lúc bấy giờ. Nghe các cụ cao niên kể,hồi 30, 31 ngôi trường này từng là nơi chính quyền thực dân giam cầm, tra tấn các chiến sĩ Xô viết Nghệ - Tĩnh. Sau ngày khai giảng, tôi cũng đã thấy trong phòng truyền thống của trường những hình vẽ minh họa bọn lính dùng báng súngđánh đập các chiến sĩ bị trói vào cọc giữa sân trường, máu đỏ thấm đất.
Bước chân tới cổng trường, tôi ngửa cổ nhìn mái nhà cao vút, bỗng thấy ngợp và sợ. Bạn bè thì lạ hoắc. Cũng may có mợ bên cạnh nên tôi cảm thấy yên tâm hơn.
Buổi lễ khai giảng diễn ra chóng vánh, bạn bè chúng nó theo bố mẹ, anh chị vềhết, còn lại mình tôi tha thẩn trước lớp đợi mợ tôi xong việc dẫn về.
Ngôi trường tuổi thơ ấy nay không còn nữa. Chẳng hiểu sao một chứng tích lịch sử như vậy lại bị bỏ hoang rồi bị phá dỡ cách đây mấy năm. Mỗi lần về thăm quê, ngang qua nơi trường cũ, bỗng thấy lòng bâng khuâng, chạnh nhớ trường xưa và bạn bè một thuở.
******************
Số phận đã gắn cuộc đời tôi với những lễ khai trường, khi tôi chọn cho mình cái nghiệp nhà giáo. Biết bao lễ khai trường đã đi qua đời tôi. Có lễ diễn ra giản dị trong lớp học sơ tán thời chiến tranh bom đạn, thầy chủ nhiệm lớp nói mấy lời ngắn gọn động viên, nhắc nhở chúng tôi gắng sức học hành, thế là bắt đầu một năm học mới. Có lễ diễn ra giữa sân trường rợp cờ hoa ngày chiến thắng nhưng vẫn ấm tình thầy trò, bè bạn.
Còn bây giờ, lễ khai giảng dường như nặng về hình thức hơn với những bài diễn văn, bài phát biểu đã được chuẩn bị sẵn, nội dung cứ na ná như nhau, thưa gửi thì dài dằng dặc. Bây giờ, nhờ công nghệ số, chỉ cần kích chuột một cái, sửa sốliệu ngày tháng là có ngay một bản văn, đầy những ngôn từ sáo rỗng. Vì bệnh hình thức mà người ta quan trọng hóa lễ khai giảng để rồi cả thầy và trò phải tập dượt mướt mồ hôi trước khi công diễn, chẳng khác gì một màn kịch trên sân khấu.
Trên cái sàn diễn hoành tráng, chưng đầy những hoa tươi và băng rôn đỏ chúc mừng, người ta thi nhau khoe thành tích của nhà trường, thi nhau thay mặt chính quyền, ban ngành huấn thị chỉ đạo mà quên mất chủ thể chính của buổi lễ là hàng trăm, hàng ngàn học sinh đang mệt mỏi chịu đựng sự “tra tấn” ấy dưới trời nắng nóng.
Ngày khai giảng vì thế mà mất “thiêng”, phần vì trước đó các trường đã vào năm học mới gần cả tháng trời rồi, đâu còn là dịp để bạn bè, thầy cô gặp gỡ nhau mà tíu tít đủ chuyện sau ba tháng hè xa cách.
Biết đến bao giờ ngành giáo dục mới loại khỏi tư duy của mình những lối mòn sáo rỗng hình thức, trả lại sự chân thực, trong sáng cho ngày khai trường, để nó mãi mãi là ngày hội đích thực của thầy và trò?
Nguyễn Duy Xuân
Viết cho bé con ngày khai trường
Con gái của bạn tôi bắt đầu vào lớp một.
Bạn tâm sự rằng không biết nói gì với con trước ngày khai trường. Tôi và bạn chia sẻ một hồi, thấy mình lỡ cỡ như những kẻ mắc lỗi trót đi vào đường một chiều, muốn sửa sai thì phải tiếp tục sai cho đến hết đoạn đường mới mong được làm lại từ đầu.
 Để mỗi ngày con đi học là một ngày vui - Ảnh: Shutterstock |
Dặn con phải nghe lời thầy cô ư? Bé mới 6 tuổi đã biết nhận xét cô giáo nhiều khi không công bằng, rằng hình như muốn cô thương thì ba mẹ phải biếu quà.
Dặn con phải ngoan ngoãn vâng lời ư? Có logic không khi cả tuổi thơ bắt con phải gọi dạ bảo vâng ngậm mồm cấm cãi, rồi đùng một cái tốt nghiệp ra trường lại muốn con mình chỉ qua một đêm biến thành một cá nhân kinh nghiệm sống dạn dày, giao tiếp khoáng đạt, ứng xử tinh đời? Như thế khác gì bắt con trở thành vận động viên bơi lội, vượt vũ môn với huy chương vàng, nhưng lại không muốn con xuống nước tập bơi vì sợ con chết đuối?
Dặn con phải học tốt ư? Tới 3/4 học sinh có bằng khen học sinh giỏi cuối năm, chứng tỏ con cái chúng ta đẻ ra thần đồng bẩm sinh hết rồi, cần gì phải dặn?
Dặn con “tiên học lễ hậu học văn” ư?... Nói đến đây bạn nghẹn lời. Lễ nghĩa ở đâu khi bé đã nhiều lần chứng kiến cả nhà chờ cơm bố, rồi bố say mèm gọi cả nhà là đồ "ăn hại đái khai"? Trẻ con sinh ra thì thầy cô đầu tiên là bố mẹ. Bảy năm đầu tiên quyết định tính cách của cả một đời người. Có vô lý không khi làm gì cũng phải học hành nát đầu ra mới được cấp bằng hành nghề. Vậy mà nghề nghiệp khó nhất, yêu cầu kỹ năng cao nhất, tức là làm bố làm mẹ - lại chẳng cần qua trường lớp đào tạo gì, chỉ cần sinh lý đủ đầy, “mót” là đẻ?
Con gái của bạn rất tình cảm. Chưa đi học nhưng lúc nào cũng muốn học giỏi. Mẹ tò mò hỏi tại sao con muốn học giỏi? Bé bảo vì học giỏi mới có nhiều tiền để nuôi ba mẹ sau này. Bạn rớt nước mắt thương con, tự hỏi có công bằng không khi chẳng đứa trẻ nào làm đơn xin được ra đời, được đẻ ra chẳng cần ai “xin phép”, có mặt trên đời này hoàn toàn chỉ vì ham muốn cá nhân của bố mẹ nó, rồi được nuôi nấng chăm bẵm như một thứ “của để dành” lúc già cả đau yếu, hoặc để chống gậy cho mát mặt nằm trong quan tài, để cái tên của mình có người tiếp nối, để thờ cúng tổ tiên? Vậy là chúng ta cần con cái, tạo ra con cái cho chính những nhu cầu của bản thân ta, cớ chi bắt con chưa đủ lớn đã phải biết ơn?
Bài học đạo đức đầu tiên ở trường của con là “trẻ con có quyền và nghĩa vụ đi học”. Con mới 6 tuổi, chưa hiểu quyền là gì và nghĩa vụ là gì. Đi học vui thì con đã chẳng cần “quyền”, đi học mệt mỏi thì bắt con coi là nghĩa vụ. Có lẽ cả ba mẹ và trẻ con đã quên rằng chỉ cần có đam mê, chúng ta sẽ không cần phải nói đến cả quyền cũng như nghĩa vụ. Đi học cũng như đi làm, lúc tuổi thơ cũng như khi trưởng thành, điều quan trọng nhất có lẽ là chúng ta MUỐN học chứ không chỉ là PHẢI học, MUỐN sống và cống hiến chứ không chỉ là PHẢI sống và tồn tại.
Bởi vậy nên bé con à, cô và mẹ không mong gì ở con hết. Tháng 9 đến rồi, trường lớp mở cửa đón con. Người lớn sẽ làm hết sức mình để cho mỗi ngày con đi học sẽ là một ngày vui, để cho con thấy sự học là hân hoan. Bởi mục đích của cuộc đời đơn giản lắm, chỉ là để có mặt trên thế gian này như một con người hạnh phúc mà thôi.
Nguyễn Phương Mai
>> Rưng rưng xúc động ước mơ ngày khai trường của học sinh khiếm thị
>> Ngày khai trường: Hồn nhiên như học sinh lớp 1, thướt tha nữ sinh cấp 3
>> Chủ tịch nước gửi thư nhân ngày khai trường
>> Ngày khai trường
