Llama
Llamas và alpacas là 2 thứ dễ lẫn lộn vì khá giống nhau và vì tình trạng khối lông khác nhau do người ta cắt. Nhưng mà đối với tu rít thì đơn giản là hỏi. Đừng rụt rè.
Alpaca
- Ê, cho hỏi, tên mấy cha là gì?
- Alpaca. Ở đâu wa chơi hả?
- Ờ. Mỹ. Estados Unidos.
- Mỹ!?
- Thì dân Việt Nam mà, nói 'Mỹ' khoe tí thôi.
- Viêt Nam qua đây ít, số lớn da vàng mắt híp như mấy cha là du khách Nhật (Peru có nhiều dân Nhật sống lâu đời ở đây đó nghen, từ 1889, chừng 1.5% dân số) Hàn hay Tàu. Da trắng thì chủ yếu là TBN, Pháp, và Ý. Và da trắng Brazil, Bolivia qua chơi. Mỹ và Canada thì ít thua.
- TBN là gì?
- Tây ban nha. Tàu nó gọi thế, nó phiên âm ra Xi Pan Nya. Mấy ông dịch nguyên văn từ tiếng Tàu mà ra. Khi cha cố TBN và BĐN qua VN của mấy ông thì họ phiên âm thẳng cho mấy ông nghe, theo cách phát "Espanol", nên ra Y-Pha-Nho cho mấy ông luôn.
- Hiểu, hiểu. Hay, hay. BĐN là gì?
- Bồ đào nha.
- Nè, ở đây sống có được không?
- Cũng được, nhưng mà pampas đây cao quá, cỏ hết mọc nổi lun, mùa đông thì có loài rêu xanh mọc ăn qua bửa. Trên này khí trời khô lắm (nước thì ê hề nhờ tuyết nhưng tụi tui không có uống nước, dân lạc đà mà). Vì độ cao nên không có hoa màu gì của loài người ăn mà trồng được, chỉ 1 loài khoai tây rất cứng phải nấu rất lâu. Lúa mì, bắp thì khỏi, no bắp, no lúa, nothing grows, man. Chủ nó cho ăn thêm rơm rạ và ngũ cốc. Mùa đông a hả, mùa đông thì thêm tuyết nữa, lạnh teo... teo...
- Teo ku.
- Lạnh teo ku. Ông nói chứ tui hông có nói à nghe.
- Chủ nó có cắt lông không?
- Có, nhưng mà mùa xuân thôi. Nó lấy làm len bán, đan áo đẹp lắm nghen, dệt ra thành vải đẹp hết bít lun ah. Tụi tui ở Peru có 52 màu lông tự nhiên đó nghe ông. Ông bít cachemire là gì ko? Cachemire (cashmere) hay mohair ăn thua gì, làm sao so với len tụi tui. Nhưng mà nghe nói gần đây mấy thằng Tàu qua lấy mẫu về rồi giả làm sao hay lắm, rồi bán ra thị trường thế giới nói là len alpaca Peru. Bây giờ giá len xuống, chủ tụi tui nó cũng phá sản nhiều. Bọn Tàu khốn kiếp!
- Đả đảo Trung Quốc!
- Đả đảo TQ.
- Nghe nói mấy ông hay phun nước miếng như llamas phải không?
- Hì Hì, có, nhưng mà lai rai thôi. Wiki nó nói vậy chứ ông có nghe du khách nào kể chưa?
- Tưởng mấy ông được du mục lên xuống các vùng cao alpine cỏ xanh ê hề mà ăn như hình họ chăn cừu bên Thụy sĩ chứ.
- Chời, alpine mà ăn thua gì ông. Ngươi ta nói cao độ alpine là cao độ nơi mà ở xứ ôn đới cây lớn ngưng mọc, trừ 1 ít giống thông. Chừng 650 đến 750 mét.
Ở đây còn cao hơn Tây Tạng. Các khu dân cư như ở thành phố Lhasa chỉ 3600 mét. Đồng bằng này đã là 3600 mét rồi. Ông lên Titicaca chưa? Trên trễn mặt nước hồ là cao độ 3800 mét. Gần 4 cây số nghe chưa. Cao nhât thế giới. Sa Pa của mấy ông a hả, chỉ 1500 mét. Đà Lạt thì lẹt đẹt 700 mét.
Mấy ông đi xe đò thấy cảnh tuyết mùa xuân đây rồi mà.
- Mấy thằng cao cao kia tên gì?
- Llamas, tụi nó bà con thôi, đứa nào trưởng thành đứng gần thì các ông thấy rõ. Bọn nhỏ thì ở xa trông giống tụi tui, khó phân biệt. Quen à. Tụi nó cao bằng rưỡi tụi tui, dễ thấy nhât là tai tụi nó rất lớn. Bọn nó sống lẽ, tụi tui sống bầy. Bọn nó dùng thồ, cho dù sức thổ thua lừa ngựa rất xa. Có đứa được luyện làm bảo về cho tụi tui, như mấy thằng chó kia kìa.
- Nè, hỏi tế nhị tí, có lấy nhau được ko?
- Giỡn độc cha nôi! Tụi nó với tụi tui như mấy ông với khỉ vậy. Mấy ông có lấy khỉ được không!? mà hỏi.
- Xin lỗi. Còn vicunas. Đọc là vi-ku-nhá-x phải không?
- Ờ, có dấu ngã trên chữ N. Tụi nó là thứ hoang dã, mấy ông thấy chạy nhong nhong ngoài sa mac đó. Nó giống con nai bên mấy ông, hoàn toàn ko giống tụi tui, với llamas và guanacos măc dù chúng là tổ tiên hoang dã của tụi tui. Lói chung là chúng ko có nen, có nông ngắn thôi, đồng bộ màu vàng như nông con lai vùng thấp. Tụi nó gần tiệt chủng nên cũng có nơi nuôi bày để giữ giống.
- Tui thấy có nuôi bò, nhưng cả tuần nay chưa thấy nuôi heo, chưa từng thấy bán thịt heo hay nhà hàng quán xá có món heo.
- Heo là gì?
- Ủn ủn, mũi tẹt, mắt như Richard Geere hay Bill Clinton vậy đó. Không có lông, da màu hồng.
- Hông bít. À, có nghe dân Peru có 1 ngày lễ lớn ăn cái gọi là heo quay, heo con quay da dòn. Lễ Các Thánh ngày 1-11 đó, sắp đến rồi nè, nhớ chụp hình nghe. Họ bày các sạp bán ngoài đường, dân sắp hàng cả trăm thước chờ mua 1 hai ký về ăn lễ Todos Los Santos đó. Tục lệ Peru. Google xem hình đi. Gọi là LECHON.
Ngoài ra dân Peru ko có ăn heo thường. Chỉ có Tàu thôi. Muốn ăn thì khi thấy bảng để CHIFA thì ghé, đó là tiệm cơm Tàu. Không phải chổ nào có ruồi là có Tàu đâu, người Tàu Peru cũng ít chỉ hơn người Nhật thôi (chổ nào có ruồi là có Báp Tít Mỹ thì có, hì hì). Chifa là xực phàn, shih fan, từ xưa nói trẹo ra vậy thành ra tiếng Peru.
- Lâu lâu ông cũng thấy trong đàn tụi tui có con cù nữa, vì cù với tụi tui tuy không họ hàng bà con gì ráo nhưng ăn chung thứ cỏ.
- Con cù là con gì?
- Con cừu, người Bắc mấy ông gọi là con kiều, người Nam Bộ kiu là con cù, chỉ có người Huế như ông là nói đúng. Cừu. Người Huế nói cái gì cũng đúng.
- Cám ơn. Tụi thấy món ăn thị cừu cũng nhiều menus có. Món thịt alpaca nữa...
- Hả!!?
- Oops!
- Ông nói sao? bọn nào ăn thịt alpaca, hả!? Bọn khát máu! Đồ vô nhân đạo! Phát Xít! Đồ Saddam Hussein! Đồ Idi Amin!
- Idi Amin?
- Đồ khủng bố! đồ Hồ chi Minh! Xít ta Lin!
- Bợt giận, bớt giận. Chắc tui lộn thịt bò. Thịt bò Peru ngon lắm, cùng với Bolivia là nổi tiếng thế giới mà. Tui thích nhất món anticuchos, tim bò ăn như bí tết. Ngon xỉu lun. Ẩm thực Peru là dách lầu nghen, về Mỹ tui sẽ kiếm tiệm Peru ăn.
- Hình này ở đâu vậy?
- Arequipa, trong tu viện Santa Catalina de Sienna, xây thế kỷ thứ XVI, bây giờ vẫn còn xử dụng, liên tục sau 500 năm. Bà xơ carmelite ở. Họ nuôi con CUI ăn thịt, như từ mấy trăm năm nay.
- Bà xơ gì dã man!
- Mai nói chuyện típ bây giờ rcđđđkđn. Coi thêm hình không?
Nguyễn Văn Thắng, USA
