TTO - Một loạt thành tựu mà đất nước Israel đang có và được thế giới công nhận, ngưỡng mộ suốt nhiều năm qua, theo cựu thủ tướng Ehud Barak, phần lớn dựa trên việc tuyển chọn và giáo dục người tài từ rất sớm.
Cựu thủ tướng Israel Ehud Barak phát biểu trong sự kiện tại Nhà hát lớn Hà Nội ngày 16-8 - Ảnh: DUY LINH
Trong bài phát biểu trước sự kiện được tổ chức tại Nhà hát lớn Hà Nội ngày 16-8, cựu thủ tướng Israel chia sẻ đất nước của ông không có nhiều tài nguyên hay diện tích lớn. Dòng sông duy nhất của quốc gia này sẽ không thể gọi là sông nếu ở nước khác bởi sự nhỏ hẹp.
Nhưng xét về mặt thành tựu khoa học kỹ thuật, quân sự và khởi nghiệp, Israel là một người khổng lồ có chỗ đứng trên thế giới.
"Israel là quốc gia khởi nghiệp, nơi có rất nhiều công ty khởi nghiệp. Tôi lấy ví dụ là một thống kê năm 2021 về số lượng các doanh nghiệp 'kỳ lân' (doanh nghiệp khởi nghiệp chỉ trong thời gian ngắn có giá trị hơn 1 tỉ USD - PV). Danh sách đó có hơn 45 công ty được tạo lập ở Mỹ, khoảng 25 công ty tại Trung Quốc. Israel là nước đứng thứ 3 với 17 công ty kỳ lân", cựu thủ tướng Barak nêu vấn đề.
Vị thế của quốc gia này trên bàn cờ chính trị và tiềm lực quân sự của nước này cũng góp phần tạo nên chỗ đứng trên trường quốc tế. Một trong những chìa khóa đó nằm ở đầu tư cho giáo dục.
Giáo dục từ lúc lên 3
Theo chia sẻ của cựu thủ tướng Barak, Israel rất coi trọng việc học hành nên trẻ em đã được dạy đọc và viết từ rất sớm, có khi từ 3 tuổi đã được dạy dù tuổi bắt buộc đi học là 6 tuổi. Đầu tư cho giáo dục được đầu tư rất nhiều, hơn cả chi tiêu cho quân sự dù Israel luôn đối mặt với các mối đe dọa thường trực từ bên ngoài.
Nhà nước Do Thái bắt đầu một mô hình chọn nhân tài cách đây 45 năm và hiện vẫn đang tiếp tục tìm kiếm, nuôi dưỡng nhân tài theo cách đó.
"Chúng tôi đã bắt đầu chương trình sàng lọc học sinh lớp 11 và 12 tại các trường phổ thông trên cả nước và lựa chọn khoảng 3-6 học sinh xuất sắc nhất của mỗi trường. Mỗi năm, trong số 20.000 học sinh xuất sắc nhất đó, chúng tôi sẽ tiếp tục lựa ra thêm 400-500 em để đào tạo trong quân đội. Luật của Israel là ai cũng phải đi nghĩa vụ", ông Barak nói về mô hình chọn và nuôi dưỡng nhân tài của Nhà nước Do Thái.
Những người giỏi nhất về toán học, khoa học và lập trình sẽ phục vụ nhiều năm tại các đơn vị công nghệ, máy tính hay tình báo. Những người này sau khi hoàn thành nghĩa vụ có thể vừa đóng góp cho cả ngành quốc phòng lẫn các công ty công nghệ dân sự.
"Từ 400-500 cá nhân này chúng tôi lại lựa chọn tiếp, lấy ra khoảng 40-50 người xuất sắc nhất để cho đi học đại học theo chương trình đặc biệt. Mỗi em sẽ được một giáo sư theo sát để hỗ trợ, hướng dẫn việc học tập và nghiên cứu. Sau 3 năm học đại học, mỗi em sẽ có ít nhất 2 bằng, là một chuyên gia trong lĩnh vực mà mình theo học.
Sau khi tốt nghiệp, các em sẽ học việc khoảng 6 năm nữa với các nhà khoa học hàng đầu đất nước. Họ được tạo cơ hội đặc biệt để phát triển nhanh hơn, đạt được những thành tích xuất sắc khi còn trẻ", ông Barak giải thích thêm.
Bằng mô hình này, Israel đã tạo ra được lực lượng các nhà khoa học và chuyên gia xuất sắc lên tới hàng chục nghìn người, trở thành động lực cốt lõi cho phát triển quốc gia.
Ông Mai Liêm Trực, nguyên thứ trưởng Bộ Bưu chính viễn thông, người được xem là đã góp phần không nhỏ mở đường cho Internet tại Việt Nam, phát biểu tại sự kiện ở Nhà hát lớn Hà Nội ngày 16-8 - Ảnh: DUY LINH
Lời khuyên cho Việt Nam
Khi được hỏi có lời khuyên nào dành cho Việt Nam trong tận dụng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) để khi các doanh nghiệp này rút đi, những công nhân lại không phải trở về làm nông dân, ông Barak cho rằng Việt Nam nên suy nghĩ thực tế là các doanh nghiệp đến đây vì lợi ích của họ, chứ ưu tiên hàng đầu không phải là muốn giúp đỡ Việt Nam.
Theo cựu thủ tướng Israel, điều doanh nghiệp cần khi đầu tư vào một quốc gia là sự ổn định và dễ tiên liệu. Ổn định ở đây không chỉ là về mặt chính trị, mà còn là chính sách và pháp luật.
"Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm của các nước khác như Nhật Bản, cách họ đã vươn lên từ đống tro tàn sau Thế chiến thứ hai. Việt Nam cũng có thể học Singapore, Hàn Quốc, Israel hay thậm chí cả Trung Quốc. Sự phát triển của Trung Quốc ngày nay là một kinh nghiệm rất lớn và đặc biệt", ông Barak nêu dẫn chứng.
Mặc dù là quốc gia khởi nghiệp có tiếng tăm, cựu thủ tướng Barak cũng thừa nhận có một số vấn đề mà Israel cũng gặp phải tương tự như quốc gia mới khởi nghiệp. Đó là tình trạng doanh nghiệp khởi nghiệp bị nước ngoài thâu tóm.
Theo cựu thủ tướng, để tránh việc chảy máu chất xám và giữ tinh thần khởi nghiệp luôn cháy, cần có những quỹ đầu tư mạo hiểm của nhà nước hay những nhà đầu tư mạo hiểm trong nước. Họ sẽ là những người rót tiền vào các dự án khởi nghiệp trong nước và sẽ giữ doanh nghiệp hay sản phẩm đấy là tài sản của quốc gia, dân tộc.
Bức ảnh chụp năm 2008 khi ông Ehud Barak (bìa phải), đang là bộ trưởng quốc phòng Israel, đứng cùng Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice (giữa) và Thủ tướng Palestine Salam Fayyad - Ảnh: AFP
Ông Ehud Barak sinh năm 1942, có bằng đại học về vật lý và toán học của Đại học Hebrew, bằng thạc sĩ về kinh tế của Đại học Standford (Mỹ).
Ông giữ chức tổng tham mưu trưởng của quân đội Israel từ năm 1991 đến 1995, trước khi chuyển sang ngành ngoại giao với vị trí ngoại trưởng. Năm 1999, Đảng Lao động giành chiến thắng vang dội, đưa ông Barak vào chiếc ghế thủ tướng đến năm 2001.
Cựu thủ tướng Barak khởi đầu hành trình ở Việt Nam từ TP.HCM từ ngày 2-8. Ông cùng phu nhân đã đi ngược ra miền Bắc, gặp gỡ và nói chuyện với cộng đồng doanh nghiệp, sinh viên Việt Nam...
