Hôm nay, hơn 22 triệu học sinh trên cả nước náo nức đến trường đón năm học mới 2011 - 2012. Nhân ngày khai trường trường, Bee.net.vn mời độc giả cùng nhớ lại những cảm xúc của chính mình về ngày đầu đến trường qua tác phẩm "Tôi đi học" của nhà văn Thanh Tịnh.
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường.
Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.
Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và không ra đồng nô hò như thằng Sơn nữa.
Trong chiếc áo vải dù đen dài tôi cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn.
Dọc đường tôi thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tôi, áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm. Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng chì ra và chênh đầu chúi xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận. Mấy cậu đi trước ôm sách vở thiệt nhiều lại kèm cả bút thước nữa. Nhưng mấy cậu không để lộ vẻ khó khăn gì hết.
- Mẹ đưa bút thước cho con cầm.
Mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi với cặp mắt thật âu yếm:
- Thôi để mẹ nắm cũng được.
Tôi có ngay cái ý kiến vừa non nớt vừa ngây thơ này: chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước.
Ý nghĩ thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
Trước sân trường làng Mỹ Lý đầy đặc cả người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa.
Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang làng Hòa An bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé trường một lần.
Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng gì khác là nhà trường cao ráo sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
Nhưng lần này lại khác. Trước mặt tôi, trường Mỹ Lý vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ.
Sau một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi, mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. Chung quanh những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả. Các cậu không đi. Các cậu chỉ theo sức mạnh kéo dìu các cậu tới trước. Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa. Vì hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tượng. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.
Ông đốc trường Mỹ Lý cho gọi mấy cậu học trò mới đứng lên trước lớp ba. Trường làng nhỏ nên không có phòng riêng của ông đốc. Trong lúc ông đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đang đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng. Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em đã vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng, và để thầy dạy chúng em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có tiếng dạ rang của phụ huynh đáp lại).
Ông đốc nhìn chúng tôi với cặp mắt hiền từ và cảm động. Mấy cậu học trò lớp ba cũng đua nhau quay đầu nhìn ra. Và ngoài đường cũng có mấy người đứng dừng lại để nhìn vào. Trong những phút giây này chúng tôi được người ta ngắm nhìn nhiều hơn hết. Vì vậy đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn.
Ông đốc lấy cặp kính trắng xuống rồi nói:
- Thôi, các em đứng đây sắp hàng để vào lớp học.
Tôi cảm thấy sau lưng tôi có một bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước. Nhưng người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ. Không giữ được chéo áo hay cáng tay của người thân, vài ba cậu đã từ từ bước lên đứng dưới hiên lớp. Các cậu lủng lẻo nhìn ra sân, nơi mà những người thân đang nhìn các cậu với cặp mắt lưu luyến. Một cậu đứng đầu ôm mặt khóc. Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. Một bàn tay quen nhẹ vuốt mái tóc tôi.
Ông đốc nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc. Trưa này các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai các em lại được nghỉ cả ngày nữa.
Sau khi thấy hai mươi tám cậu học trò sắp hàng đều đặn dưới hiên trường, ông đốc liền ra dấu cho chúng tôi vào lớp năm. Một thầy trẻ tuổi, gương mặt hiền từ, đang đón chúng tôi vào cửa lớp. Trong thời thơ ấu tôi chưa bao giờ xa mẹ tôi như lần này. Tôi cũng lấy làm lạ vì có những hôm đi chơi suốt cả ngày với chúng bạn ở đồng làng Lệ Xá, lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.
Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao.
Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỷ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa bay trên bờ sông Viêm sống lại đầy dẫy trong trí tôi.
Nhưng những tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh trên bảng đen đã đưa tôi về cảnh thật. Tôi vòng tay lên bàn chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm bẩm đọc:
Bài tập viết: Tôi đi học!
Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn trong ngày đầu tiên đi học qua phản hồi dưới đây. Hoặc hãy gửi những bức ảnh khai trường của người thân, em, con bạn cùng lời chú thích về bức anh qua địa chỉ email tkts@bee.net.vn để cùng Bee.net.vn "khai trường".
Thanh Tịnh (Rút từ tập truyện ngắn Quê mẹ, 1941)
Nhưng hôm sau xe bus của trường đón trước cổng nhà. Thấy bố mẹ không lên cùng, cu cậu khóc thét lên đòi xuống, vì cứ nghĩ sẽ bị đưa đi đày biệt xứ ở đâu đó.
Cô lái xe da đen, hình như quen chuyện này, thấy bố đẩy được con lên xe, đóng cửa luôn lại, mặc cho Luck lăn lộn trên sàn. Thế là hôm đó, nước Mỹ nuốt chửng thằng bé con vào cái dạ dày tham lam của đám cao bồi.
Chiều đón cậu về từ xe bus, Luck bước xuống cười tươi. Hỏi đi học có thích không. Thích lắm bố à, được chơi nhiều đồ chơi, cô giáo yêu, không bị mắng, không nóng như ở VN. Có đi xe bus ngày mai không. Có chứ, con thích xe bus hơn vì được đi đón các bạn khác, vui lắm.
Nghỉ cuối tuần, cu cậu hỏi, sao nhà mình không đến trường. Có lẽ nó yêu trường lớp hơn ở nhà.
Thế mà hôm nay Luck đã vào lớp 5, sắp tròn 11 tuổi. Con trai chững chạc hơn. Biết tự chọn quần áo, giầy, tất cho hợp gam mầu, vuốt ve đầu tóc. Không cho bố húi tóc cua mà phải có mái, rẽ ngôi. Vào hàng McDonald gọi Big Mac (cho người lớn) vì không ăn loại “happy kid meal – xuất ăn trẻ có kèm đồ chơi” dù cu cậu vẫn thòm thèm món đồ chơi lạ miễn phí.
Luck tới trường cũng không vui vì đang thích mấy trò chơi trên máy tính ở nhà. Biết phải ở lại sau giờ học tại trường từ 4:00 giờ chiều đến 6:00 giờ, cậu càng buồn.
Nhưng bố giải thích, bố mẹ phải đi làm, kiếm tiền nuôi con ăn học, không thể đón con sớm hơn. Luck có vẻ nghe theo, không thấy xị mặt.
Rồi Luck hỏi, bao giờ con được ở nhà một mình. Khi nào con vào cấp 2, khi 12 tuổi con ạ và chỉ được 2 tiếng thôi. Cảnh sát biết bố mẹ để con ở nhà một mình sẽ phạt luôn cha mẹ, bắt con vào nhà bảo trợ xã hội. Bao giờ con được lái xe. 16 tuổi. Chắc cu cậu đang nghĩ đến ngày ngồi sau tay lái một mình.
Lúc con ngồi vào chỗ tập trung đợi cô giáo đến đón vào lớp mới, bố mẹ chào và dặn dò con bằng tiếng Việt, cu cậu phản ứng “Can you speak English? – Bố nói bằng tiếng Anh được không?” vì có cậu bạn ngồi bên đang tán gẫu. Nghe xong, mình choáng, tưởng nghe nhầm. Bố thằng Mỹ con, đồ mất dạy.
Cu Bin đã gần hết tự kỷ cho dù cách trả lời câu hỏi vẫn vớ vẩn. Hỏi, con biết học ở lớp nào chưa thì nói luôn “I know, I know – con biết, con biết”. Nhưng bảo chỉ lớp nào thì cậu tịt luôn. Hóa ra trả lời bừa.
Nhớ cách lần cậu vào trường mẫu giáo, toàn đuổi đánh các bạn. Mấy lần bị nhà trường gọi khẩn cấp. Bố đang họp quan trọng ở VP mà cô giáo điện thoại như ra lệnh “Đề nghị anh đến đón Bin về. Chúng tôi không thể bảo cháu nghe lời”.
Chuyển về Vienna, Bin được học trong một lớp đặc biệt về giao tiếp, bồi dưỡng thêm tiếng Anh và cách trả lời Yes or No. Tiến bộ trông thấy. Cu cậu vào lớp 1 bình thường và hôm nay Bin vào lớp 3, cùng trường với anh Luck, dù kết quả học tập chỉ đạt trung bình.
Một hôm mình cáu cái gì đó liền văng “shit – c*t”, Bin nhìn mình với con mắt rất lạ “Are you saying bad word – Bố nói từ bậy à”. Hứa cho đi ăn kem nhưng quên mất, Bin tra vấn “Dad, are you lying? – Bố nói dối con à”. Bố hiểu con đã gần hết tự kỷ vì “nhân dân” đã biết nói lên sự thật về “lãnh đạo dối trá”.
Bin viết bằng tay trái, không như bố nó, viết báo lề phải, viết blog lề trái, thành ra toàn đi chân giữa, đến nỗi suýt ngã.
Hôm nay tới trường cu cậu cũng chả vui vì không được ở nhà chơi game. Rồi cậu lầu bầu “I hate school. I like New York, I like New Mexico – con ghét trường, thích đi NY,NM”.
Các con càng lớn càng xa dần bố mẹ, muốn tự lập, muốn đứng riêng một mình. Mình chợt nhận ra, cái xe bus của nước Mỹ hồi nào đón con đã “nuốt” các con lúc nào không biết.
Chuyện Tổng Cua du học
Chả là bọn lớp đặc biệt (A0) của tỉnh cũng ở đó. Dân kiêu binh toán có tới 15 đứa, mình không thể so được. Trong trường có vài đứa giỏi hơn Cua. Cua làm bí thư chi đoàn, hơi giỏi văn, khá ngoại ngữ, thỉnh thoảng giải được bài toán đố. Đại loại không dốt, không giỏi mà cũng chẳng xuất sắc.
Nhà trường chọn đi thi học sinh giỏi miền Bắc chẳng qua do Cua chữ đẹp, viết giấy khen được. Văn người ta hay nhưng chữ gà bới nên bị trừ điểm. Văn mình dở ẹc nhưng được cái chữ sáng sủa nên được châm chước. Không tin cứ xem blog HM, văn vớ vẩn nhưng trình bày bắt mắt, hay xuống dòng cho dễ đọc, được nhiều người cho 5 sao. Ở đời ăn nhau cái son phấn biết đắp đúng chỗ.
Lý lịch trích ngang như thế, cộng với ông anh vừa đi chiến trường, nên Tổng Cua được chọn đi thi nước ngoài ở Hà Nội. Mà thi tới 4 môn: toán, văn, lý, hóa. Toán trượt là cái chắc vì 5 bài, Cua chỉ “bò” được 2 bài rưỡi. Nhà quê đọ thế nào với dân gà nòi thành phố.
Thôi thì lấy lý, hóa kéo lại chút vì mình học thuộc lòng. Môn Văn có thể “ăn”, cố gắng viết dài, viết dai (4 tờ phê đúp!), ca ngợi Tổ quốc hết lời, chứ không viết “dại” như bây giờ.
Đi thi Hà Nội về thì bố hỏi, con làm được mấy bài. Vốn thuộc câu “học tài, thi phận” mà mình chẳng tài, nhưng phận thì có, nên thở dài “Con đi gắp cứt trâu thôi”. Bố mẹ chả dọa, không học thì đời hót cứt.
Không hiểu trời phù hộ độ trì thế nào mà khoảng giữa tháng 7, thím Ân người cùng xóm, chạy hốt hoảng ra chợ Trường Yên tìm mẹ Cua “Trời ơi, nhà bác Ba có phúc. Thằng Cua được chọn đi học nước ngoài. Giấy báo đây này”. May, không thì làm bạn với đôi sọt làng Cổ Nhuế.
Hóa ra giấy báo đi du học đã nằm ở UB xã cả tuần, nhưng họ quyết định “trầm” đi. Sau này ra khỏi biên chế, lấy lại hồ sơ, mới biết lời phê vào lý lịch của ông chủ tịch “Gia đình thành phần cơ bản, không có nợ máu với nhân dân. Cho đi đại học trong nước, không cho đi nước ngoài”. Không hiểu lý do gì mà lại cấm đi vượt biên.
Nhưng bà chị họ làm thư ký UB tìm ra giấy báo đi đại học trong ngăn kéo, bóc ra và xem trộm. Thế là chàng Cua lên đường ra Hà Nội, chuẩn bị du học.
Đi chào cả làng, từ xóm trên đến xã dưới, ai cũng mừng, bác cho 5 hào, nhiều bà đang làm cỏ dưới ruộng cũng giúi 1 đồng lấy từ trong túi đầy mồ hôi. Đồng bạc hồi đó to lắm. Nguyên đi chào bà con mà được tới 48 đồng, bằng mấy tháng lương cán bộ hồi 1970.
Mẹ Cua đội chiếc nón mê, áo nâu vá chằng chịt, tiễn con suốt dọc đường đê ra cầu Gián Khẩu. Nước mắt ngắn dài, bà bảo “Con đi, nhớ học giỏi, đừng quên cha mẹ”.
Cũng lạ, thời đó con trai chẳng ai nghĩ đến nắm tay bố mẹ lúc chia tay. Mà y cũng chẳng khóc, dù đã quay đi, kẻo sợ lệ rơi, mất thế đàn ông. Mình đi rồi, bà còn đứng mãi, đợi đến khi chiếc xe khuất hẳn sau ngọn núi Khuốt. Nhớ cảm giác thương bà đến tận bây giờ. Sau ngần ấy năm, lưng mẹ đã còng xuống vì thời gian trĩu nặng.
Xe chạy rồi, mình thầm hứa, thế nào cũng về quê với người dung dưỡng mình. Nhưng lòng người dễ đổi thay, chả ai nói trước được điều gì. Lũ trẻ con, đi nam quên bắc, đi tây chẳng nhớ ta, về ta toàn nhớ tây, mới thành ra loại người chẳng ra gì.
Mới đó mà đã 40 năm, lão Cua chẳng nghĩ đến con đường quê ngày ấy mẹ tiễn con. Nếu có về làng cũng như người khách qua đường.
Nhớ xe bus bên cầu Gián Khẩu đã nuốt mất đứa con của làng quê xóm Tụ An. Bây giờ đến lượt xe bus ở Arlington “làm gỏi” mấy thằng cu nhà Cua.
Lạ thay, mỗi lần tiễn con đến trường lại nghĩ đến ngày xưa. Hình như mỗi năm chúng một lớn và đang tìm cách xa rời tổ ấm. Âu cũng là lẽ ở đời của người làm cha làm mẹ.
Hiệu Minh. 5-09-2011. Ngày khai trường của hai con.
Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường.
Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.
Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.
Tôi không lội qua sông thả diều như thằng Quý và không ra đồng nô hò như thằng Sơn nữa.
Trong chiếc áo vải dù đen dài tôi cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn.
Dọc đường tôi thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tôi, áo quần tươm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm. Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng chì ra và chênh đầu chúi xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận. Mấy cậu đi trước ôm sách vở thiệt nhiều lại kèm cả bút thước nữa. Nhưng mấy cậu không để lộ vẻ khó khăn gì hết.
Học sinh lớp 1 trường tiểu học Thịnh Hào - Hà Nội trong Lễ khai giảng. Ảnh: VOV
Tôi muốn thử sức mình nên nhìn mẹ tôi:- Mẹ đưa bút thước cho con cầm.
Mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi với cặp mắt thật âu yếm:
- Thôi để mẹ nắm cũng được.
Tôi có ngay cái ý kiến vừa non nớt vừa ngây thơ này: chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước.
Ý nghĩ thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.
Trước sân trường làng Mỹ Lý đầy đặc cả người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa.
Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang làng Hòa An bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé trường một lần.
Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng gì khác là nhà trường cao ráo sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
Nhưng lần này lại khác. Trước mặt tôi, trường Mỹ Lý vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.
Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ước ao thầm được như những học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạ.
Sau một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi, mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. Chung quanh những cậu bé vụng về lúng túng như tôi cả. Các cậu không đi. Các cậu chỉ theo sức mạnh kéo dìu các cậu tới trước. Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa. Vì hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tượng. Chính lúc này toàn thân các cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong các lớp.
Ông đốc trường Mỹ Lý cho gọi mấy cậu học trò mới đứng lên trước lớp ba. Trường làng nhỏ nên không có phòng riêng của ông đốc. Trong lúc ông đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đang đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng. Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:
- Thế là các em đã vào lớp năm. Các em phải cố gắng học để thầy mẹ được vui lòng, và để thầy dạy chúng em được sung sướng. Các em đã nghe chưa? (Các em đều nghe nhưng không em nào dám trả lời. Cũng may đã có tiếng dạ rang của phụ huynh đáp lại).
Ông đốc nhìn chúng tôi với cặp mắt hiền từ và cảm động. Mấy cậu học trò lớp ba cũng đua nhau quay đầu nhìn ra. Và ngoài đường cũng có mấy người đứng dừng lại để nhìn vào. Trong những phút giây này chúng tôi được người ta ngắm nhìn nhiều hơn hết. Vì vậy đã lúng túng chúng tôi càng lúng túng hơn.
Ông đốc lấy cặp kính trắng xuống rồi nói:
- Thôi, các em đứng đây sắp hàng để vào lớp học.
Tôi cảm thấy sau lưng tôi có một bàn tay dịu dàng đẩy tôi tới trước. Nhưng người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ. Không giữ được chéo áo hay cáng tay của người thân, vài ba cậu đã từ từ bước lên đứng dưới hiên lớp. Các cậu lủng lẻo nhìn ra sân, nơi mà những người thân đang nhìn các cậu với cặp mắt lưu luyến. Một cậu đứng đầu ôm mặt khóc. Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học trò mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. Một bàn tay quen nhẹ vuốt mái tóc tôi.
Ông đốc nhẫn nại chờ chúng tôi.
- Các em đừng khóc. Trưa này các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai các em lại được nghỉ cả ngày nữa.
Sau khi thấy hai mươi tám cậu học trò sắp hàng đều đặn dưới hiên trường, ông đốc liền ra dấu cho chúng tôi vào lớp năm. Một thầy trẻ tuổi, gương mặt hiền từ, đang đón chúng tôi vào cửa lớp. Trong thời thơ ấu tôi chưa bao giờ xa mẹ tôi như lần này. Tôi cũng lấy làm lạ vì có những hôm đi chơi suốt cả ngày với chúng bạn ở đồng làng Lệ Xá, lòng tôi vẫn không cảm thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.
Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất cẩn thận rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự quyến luyến ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao.
Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỷ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa bay trên bờ sông Viêm sống lại đầy dẫy trong trí tôi.
Nhưng những tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh trên bảng đen đã đưa tôi về cảnh thật. Tôi vòng tay lên bàn chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm bẩm đọc:
Bài tập viết: Tôi đi học!
Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn trong ngày đầu tiên đi học qua phản hồi dưới đây. Hoặc hãy gửi những bức ảnh khai trường của người thân, em, con bạn cùng lời chú thích về bức anh qua địa chỉ email tkts@bee.net.vn để cùng Bee.net.vn "khai trường".
Thanh Tịnh (Rút từ tập truyện ngắn Quê mẹ, 1941)
Các con đi học. Ảnh: HM.
Đã 7 năm kể từ khi Luck 5 tuổi, lần đầu đi học mẫu giáo bên Arlington, được bố mẹ đưa đón tận nơi, cu cậu thích vô cùng.Nhưng hôm sau xe bus của trường đón trước cổng nhà. Thấy bố mẹ không lên cùng, cu cậu khóc thét lên đòi xuống, vì cứ nghĩ sẽ bị đưa đi đày biệt xứ ở đâu đó.
Cô lái xe da đen, hình như quen chuyện này, thấy bố đẩy được con lên xe, đóng cửa luôn lại, mặc cho Luck lăn lộn trên sàn. Thế là hôm đó, nước Mỹ nuốt chửng thằng bé con vào cái dạ dày tham lam của đám cao bồi.
Chiều đón cậu về từ xe bus, Luck bước xuống cười tươi. Hỏi đi học có thích không. Thích lắm bố à, được chơi nhiều đồ chơi, cô giáo yêu, không bị mắng, không nóng như ở VN. Có đi xe bus ngày mai không. Có chứ, con thích xe bus hơn vì được đi đón các bạn khác, vui lắm.
Nghỉ cuối tuần, cu cậu hỏi, sao nhà mình không đến trường. Có lẽ nó yêu trường lớp hơn ở nhà.
Thế mà hôm nay Luck đã vào lớp 5, sắp tròn 11 tuổi. Con trai chững chạc hơn. Biết tự chọn quần áo, giầy, tất cho hợp gam mầu, vuốt ve đầu tóc. Không cho bố húi tóc cua mà phải có mái, rẽ ngôi. Vào hàng McDonald gọi Big Mac (cho người lớn) vì không ăn loại “happy kid meal – xuất ăn trẻ có kèm đồ chơi” dù cu cậu vẫn thòm thèm món đồ chơi lạ miễn phí.
Luck tới trường cũng không vui vì đang thích mấy trò chơi trên máy tính ở nhà. Biết phải ở lại sau giờ học tại trường từ 4:00 giờ chiều đến 6:00 giờ, cậu càng buồn.
Nhưng bố giải thích, bố mẹ phải đi làm, kiếm tiền nuôi con ăn học, không thể đón con sớm hơn. Luck có vẻ nghe theo, không thấy xị mặt.
Rồi Luck hỏi, bao giờ con được ở nhà một mình. Khi nào con vào cấp 2, khi 12 tuổi con ạ và chỉ được 2 tiếng thôi. Cảnh sát biết bố mẹ để con ở nhà một mình sẽ phạt luôn cha mẹ, bắt con vào nhà bảo trợ xã hội. Bao giờ con được lái xe. 16 tuổi. Chắc cu cậu đang nghĩ đến ngày ngồi sau tay lái một mình.
Lúc con ngồi vào chỗ tập trung đợi cô giáo đến đón vào lớp mới, bố mẹ chào và dặn dò con bằng tiếng Việt, cu cậu phản ứng “Can you speak English? – Bố nói bằng tiếng Anh được không?” vì có cậu bạn ngồi bên đang tán gẫu. Nghe xong, mình choáng, tưởng nghe nhầm. Bố thằng Mỹ con, đồ mất dạy.
Cu Bin đã gần hết tự kỷ cho dù cách trả lời câu hỏi vẫn vớ vẩn. Hỏi, con biết học ở lớp nào chưa thì nói luôn “I know, I know – con biết, con biết”. Nhưng bảo chỉ lớp nào thì cậu tịt luôn. Hóa ra trả lời bừa.
Nhớ cách lần cậu vào trường mẫu giáo, toàn đuổi đánh các bạn. Mấy lần bị nhà trường gọi khẩn cấp. Bố đang họp quan trọng ở VP mà cô giáo điện thoại như ra lệnh “Đề nghị anh đến đón Bin về. Chúng tôi không thể bảo cháu nghe lời”.
Chuyển về Vienna, Bin được học trong một lớp đặc biệt về giao tiếp, bồi dưỡng thêm tiếng Anh và cách trả lời Yes or No. Tiến bộ trông thấy. Cu cậu vào lớp 1 bình thường và hôm nay Bin vào lớp 3, cùng trường với anh Luck, dù kết quả học tập chỉ đạt trung bình.
Một hôm mình cáu cái gì đó liền văng “shit – c*t”, Bin nhìn mình với con mắt rất lạ “Are you saying bad word – Bố nói từ bậy à”. Hứa cho đi ăn kem nhưng quên mất, Bin tra vấn “Dad, are you lying? – Bố nói dối con à”. Bố hiểu con đã gần hết tự kỷ vì “nhân dân” đã biết nói lên sự thật về “lãnh đạo dối trá”.
Bin viết bằng tay trái, không như bố nó, viết báo lề phải, viết blog lề trái, thành ra toàn đi chân giữa, đến nỗi suýt ngã.
Hôm nay tới trường cu cậu cũng chả vui vì không được ở nhà chơi game. Rồi cậu lầu bầu “I hate school. I like New York, I like New Mexico – con ghét trường, thích đi NY,NM”.
Các con càng lớn càng xa dần bố mẹ, muốn tự lập, muốn đứng riêng một mình. Mình chợt nhận ra, cái xe bus của nước Mỹ hồi nào đón con đã “nuốt” các con lúc nào không biết.
Chuyện Tổng Cua du học
Viết thêm một đoạn thời tại sao Tổng Cua du học, các bác xem, biết đâu có người giống mình.
Dáng quê. Ảnh: Nguyễn Văn Hành, bạn học Lương V Tụy.
Thời học ở Lương Văn Tụy (Ninh Bình khóa 1968-1970) với anh chàng Chuối Ngự, Ích Duệ, rồi cả lão “Hầu Thiên Hạ” hay “thổi” ra thơ, lão Cua cũng thuộc loại bình thường. Đại loại trường khoảng 1000 học sinh thì lão đứng thứ 21. Tại sao đứng thứ 21 thì chịu.Chả là bọn lớp đặc biệt (A0) của tỉnh cũng ở đó. Dân kiêu binh toán có tới 15 đứa, mình không thể so được. Trong trường có vài đứa giỏi hơn Cua. Cua làm bí thư chi đoàn, hơi giỏi văn, khá ngoại ngữ, thỉnh thoảng giải được bài toán đố. Đại loại không dốt, không giỏi mà cũng chẳng xuất sắc.
Nhà trường chọn đi thi học sinh giỏi miền Bắc chẳng qua do Cua chữ đẹp, viết giấy khen được. Văn người ta hay nhưng chữ gà bới nên bị trừ điểm. Văn mình dở ẹc nhưng được cái chữ sáng sủa nên được châm chước. Không tin cứ xem blog HM, văn vớ vẩn nhưng trình bày bắt mắt, hay xuống dòng cho dễ đọc, được nhiều người cho 5 sao. Ở đời ăn nhau cái son phấn biết đắp đúng chỗ.
Lý lịch trích ngang như thế, cộng với ông anh vừa đi chiến trường, nên Tổng Cua được chọn đi thi nước ngoài ở Hà Nội. Mà thi tới 4 môn: toán, văn, lý, hóa. Toán trượt là cái chắc vì 5 bài, Cua chỉ “bò” được 2 bài rưỡi. Nhà quê đọ thế nào với dân gà nòi thành phố.
Thôi thì lấy lý, hóa kéo lại chút vì mình học thuộc lòng. Môn Văn có thể “ăn”, cố gắng viết dài, viết dai (4 tờ phê đúp!), ca ngợi Tổ quốc hết lời, chứ không viết “dại” như bây giờ.
Đi thi Hà Nội về thì bố hỏi, con làm được mấy bài. Vốn thuộc câu “học tài, thi phận” mà mình chẳng tài, nhưng phận thì có, nên thở dài “Con đi gắp cứt trâu thôi”. Bố mẹ chả dọa, không học thì đời hót cứt.
Không hiểu trời phù hộ độ trì thế nào mà khoảng giữa tháng 7, thím Ân người cùng xóm, chạy hốt hoảng ra chợ Trường Yên tìm mẹ Cua “Trời ơi, nhà bác Ba có phúc. Thằng Cua được chọn đi học nước ngoài. Giấy báo đây này”. May, không thì làm bạn với đôi sọt làng Cổ Nhuế.
Hóa ra giấy báo đi du học đã nằm ở UB xã cả tuần, nhưng họ quyết định “trầm” đi. Sau này ra khỏi biên chế, lấy lại hồ sơ, mới biết lời phê vào lý lịch của ông chủ tịch “Gia đình thành phần cơ bản, không có nợ máu với nhân dân. Cho đi đại học trong nước, không cho đi nước ngoài”. Không hiểu lý do gì mà lại cấm đi vượt biên.
Nhưng bà chị họ làm thư ký UB tìm ra giấy báo đi đại học trong ngăn kéo, bóc ra và xem trộm. Thế là chàng Cua lên đường ra Hà Nội, chuẩn bị du học.
Đi chào cả làng, từ xóm trên đến xã dưới, ai cũng mừng, bác cho 5 hào, nhiều bà đang làm cỏ dưới ruộng cũng giúi 1 đồng lấy từ trong túi đầy mồ hôi. Đồng bạc hồi đó to lắm. Nguyên đi chào bà con mà được tới 48 đồng, bằng mấy tháng lương cán bộ hồi 1970.
Mẹ Cua đội chiếc nón mê, áo nâu vá chằng chịt, tiễn con suốt dọc đường đê ra cầu Gián Khẩu. Nước mắt ngắn dài, bà bảo “Con đi, nhớ học giỏi, đừng quên cha mẹ”.
Cũng lạ, thời đó con trai chẳng ai nghĩ đến nắm tay bố mẹ lúc chia tay. Mà y cũng chẳng khóc, dù đã quay đi, kẻo sợ lệ rơi, mất thế đàn ông. Mình đi rồi, bà còn đứng mãi, đợi đến khi chiếc xe khuất hẳn sau ngọn núi Khuốt. Nhớ cảm giác thương bà đến tận bây giờ. Sau ngần ấy năm, lưng mẹ đã còng xuống vì thời gian trĩu nặng.
Xe chạy rồi, mình thầm hứa, thế nào cũng về quê với người dung dưỡng mình. Nhưng lòng người dễ đổi thay, chả ai nói trước được điều gì. Lũ trẻ con, đi nam quên bắc, đi tây chẳng nhớ ta, về ta toàn nhớ tây, mới thành ra loại người chẳng ra gì.
Mới đó mà đã 40 năm, lão Cua chẳng nghĩ đến con đường quê ngày ấy mẹ tiễn con. Nếu có về làng cũng như người khách qua đường.
Nhớ xe bus bên cầu Gián Khẩu đã nuốt mất đứa con của làng quê xóm Tụ An. Bây giờ đến lượt xe bus ở Arlington “làm gỏi” mấy thằng cu nhà Cua.
Lạ thay, mỗi lần tiễn con đến trường lại nghĩ đến ngày xưa. Hình như mỗi năm chúng một lớn và đang tìm cách xa rời tổ ấm. Âu cũng là lẽ ở đời của người làm cha làm mẹ.
Hiệu Minh. 5-09-2011. Ngày khai trường của hai con.
