Bộ trưởng Bộ Y tế
Nhiệm kỳ tháng 11 năm 1988 – tháng 9 năm 1992
Tiền nhiệm Đặng Hồi Xuân
Kế nhiệm Nguyễn Trọng Nhân
Đảng Đảng Cộng sản Việt Nam
Sinh 23 tháng 11, 1931(1931-11-23)
Hà Tĩnh, Việt Nam
Mất 8 tháng 11, 2011 (79 tuổi)
Hà Nội
Giáo sư, Viện sĩ y học Phạm Song (1931-2011), nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam (11/1988 - 9/1992), nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá VII, Giải thưởng Hồ Chí Minh.
Tiểu sử
Ông sinh ngày 23 tháng 11 năm 1931 trong một gia đình công chức ở xã Sơn Long, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Lớn lên, ông tham gia phong trào sinh viên và ngày 1 tháng 4 năm 1950 được kết nạp Đảng khi mới 19 tuổi và được cử lên Việt Bắc để học ngành y, Ông là sinh viên Đại học Y Hà Nội khóa 1952-1956.
Năm 1953, ông tình nguyện đi làm y sĩ chiến trường Điện Biên.
Năm 1954, ông là người tiếp nhận Nhà thương Đồn Thuỷ nay là Bệnh viện Hữu nghị Việt – Xô.
Năm 1956, ông tốt nghiệp bác sĩ loại giỏi chuyên ngành tim mạch tại Đại học Y Hà Nội và tiếp tục làm bác sĩ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt – Xô.
Năm 1960, ông đi học ở Rumanie với 1 năm rưỡi để học virut học tại Viện quốc gia virut học và 6 tháng học về vi khuẩn tại viện Cantacusino nổi tiếng thế giới. Sau này ông lại được tu nghiệp ở Hà Lan về nhiễm trùng gan, tổ chức học về gan, rồi miễn dịch học 4 tháng tại Lausane Thụy Sĩ. Sau khi tốt nghiệp các chuyên khoa sau Đại học ở Rumanie, Hà Lan, Thụy Sĩ, ông trở về nước công tác và được được cử làm chủ nhiệm khoa bệnh nhiễm trùng của Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô 18 năm (1966-1984).
Năm 1981, ông được đề bạt lên làm Phó giám đốc và năm 1982 làm giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô. Ông là người đầu tiên thực hiện kỹ thuật soi ổ bụng và sinh thiết gan cũng như soi ruột già ống mềm tại bệnh viện phục vụ việc chữa bệnh cho cán bộ trung cao cấp và lão thành cách mạng.
Đầu năm 1984, ông được cử làm Thứ trưởng Bộ Y tế. Là Thứ trưởng bận nhiều công việc, GS. Phạm Song vẫn kiêm Chủ nhiệm Bộ môn truyền nhiễm và đảm bảo trên 170 tiết giảng dạy mỗi năm tại Trường đại học Y Hà Nội. Khi thành lập Viện y học lâm sàng các bệnh nhiệt đới ông vẫn làm Viện trưởng. Từ năm 1988 đến năm 1992, ông là Bộ trưởng Bộ Y tế. Ông là trường hợp không được Ban chấp hành khóa trước giới thiệu nhưng vẫn trúng cử vào ủy viên trung ương Đảng, Bộ trưởng Y tế khóa VII.
Sau khi thôi giữ chức Bộ trưởng Y tế, ông về phụ trách Ban chỉ đạo Chương trình Nước sạch Quốc gia rồi làm Chủ tịch Hội Dân số Kế hoạch hoá Gia đình Việt Nam - một tổ chức phi chính phủ hoạt động bằng nguồn vận động tài trợ và mang tính đoàn thể quần chúng
Hiện nay ông là Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, làm chuyên gia tại Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới. Ông hiện là thành viên ban lãnh đạo tập đoàn y dược Bảo Long.
Ông đột ngột từ trần do đột quỵ vào hồi 12h10, ngày 8 tháng 11 năm 2011 tại Bệnh viện Hữu nghị Hà Nội.
Danh hiệu và tặng thưởng
Ông được nhà nước Việt Nam tặng thưởng: Giải thưởng Hồ Chí Minh, Thầy thuốc nhân dân, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng nhất và nhiều huân huy chương khác.
Năm 2000, ông là Viện sĩ Viện hàm lâm Y học Liên bang Nga về hệ thống và biện chứng. Năm 2006, ông được Viện Tiểu sử Hoa Kỳ tặng danh hiệu Nhà khoa học tiêu biểu của năm do cống hiến trọn đời cho y học.
Tác phẩm
Những vấn đề cơ bản và mới về bệnh viêm gan do virut/ Phạm Song.- H.: Y học, 1989.- 121tr; 19cm
Nghiên cứu hệ thống y tế: phương pháp nghiên cứu y học/ GS Phạm Song và cộng sự.
Bách khoa thư bệnh học (tập 1)/ tập thể tác giả do giáo sư Phạm Song và giáo sư Nguyễn Hữu Quỳnh làm chủ nhiệm).
Chiết xuất cây thanh hao hoa vàng dùng để sản xuất thuốc chữa bệnh sốt rét/ Giáo sư Phạm Song và cộng sự (Công trình được Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2000)
Tiền nhiệm:
Đặng Hồi Xuân Bộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam
11/1988 - 9/1992 Kế nhiệm:
Nguyễn Trọng Nhân
[hiện]x • t • sBộ trưởng Bộ Y tế Việt Nam
Phạm Ngọc Thạch (1945-1946) · Trương Đình Tri (1946) · Hoàng Tích Trý (1946-1959) · Phạm Ngọc Thạch (1959-1968) · Nguyễn Văn Hưởng (1968-1974)
• Vũ Văn Cẩn (1971-1982) · Đặng Hồi Xuân (1982-1988) · Phạm Song (1988-1992) · Nguyễn Trọng Nhân (1992-1995) · Đỗ Nguyên Phương (1995-2002)
· Trần Thị Trung Chiến (2002-2007) · Nguyễn Quốc Triệu (2007-2011) · Nguyễn Thị Kim Tiến (2011-)
Liên kết
Giáo sư, viện sĩ Phạm Song - Những cống hiến cho khoa học và chiến lược y tế
Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song – Người không lùi bước trước thời gian
Vĩnh biệt thầy thuốc nhân dân, giáo sư, viện sĩ Phạm Song
(Tamnhin.net) - Chúng tôi, những thế hệ học trò của Giáo sư. Viện sĩ Phạm Song (GS.VS) bàng hoàng, đau đớn, nghẹn ngào khi nhận tin dữ: GS.VS đã đột ngột ra đi ngay khi vừa hoàn thành bài phát biểu tại Hội thảo kết thúc dự án “Nghiên cứu hệ thống y tế” vào 11h05 ngày 8-11-2011. Tự đáy lòng, cán bộ ngành y tế vô cùng tiếc thương với lòng tôn kính, biết ơn và coi GS.VS là tấm gương về sự nhiệt huyết, say mê vô bờ bến với nghề.
Một cuộc đời vì sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân
Chúng tôi nhận thấy sự hụt hẫng khi sắp tới, trong nhiều sự kiện lớn, nhiều hội nghị, hội thảo của ngành y tế sẽ không còn được nhìn thấy, được nghe thấy một người Thầy mà lúc nào cũng hừng hực như một lò tâm huyết với nghề, với sức khỏe nhân dân.
Nhà chiến lược và quản lý y tế xuất sắc
GS.VS đã thấm đẫm tinh thần người chiến sĩ cộng sản vì nhân dân phục vụ, 19 tuổi đã được đứng trong hàng ngũ của Đảng sau đó trở thành sinh viên Đại học Y khoa trong kháng chiến năm 1952.
Trong kháng chiến GS.VS vừa học, vừa tham gia phục vụ bộ đội và nhân dân, phục vụ chiến dịch Điện Biên, và các công tác y tế khác. Năm 1955, GS.VS trở về Trường đại học Y khoa hoàn thành các chương trình học và tốt nghiệp bác sĩ xuất sắc chuyên khoa tim mạch vào năm 1956. Theo giới thiệu của GS. Tôn Thất Tùng và cán bộ của ngành y tế, Bộ trưởng Y tế Phạm Ngọc Thạch đã yêu cầu GS.VS chuyển sang chuyên khoa Truyền nhiễm, với lời giải thích hết sức ngắn gọn và chiến lược:´Bệnh nhiễm trùng hiện nay là bệnh hàng đầu của nước ta. Tôi cần một cán bộ trẻ sang làm ngành này đáp ứng trước mắt và lâu dài”. GS.VS đã phấn đấu hoàn thành tốt mong muốn của GS.VS Phạm Ngọc Thạch, trở thành giáo sư giỏi đầu ngành về truyền nhiễm.
Các cuốn sách do GS.VS Phạm Song là chủ biên, là tác giả
Trên cương vị Thứ trưởng Bộ Y tế từ năm 1984 đến 1988 và làm Bộ trưởng Bộ Y tế từ năm 1988 đến năm 1992. GS. VS Phạm Song đã là nhà lãnh đạo y tế sáng suốt và để lại nhiều chiến lược xương sống của ngành y tế, đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Giáo sư đã chỉ đạo xây dựng để trình Quốc hội ban hành Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân và trình Chính phủ ban hành được Chiến lược bảo vệ sức khỏe nhân dân giai đoạn 1990-2000. Ngay từ những năm 90, GS.VS đã học hỏi kinh nghiệm của các nước có nền y tế tiên tiến và đề xuất ra chủ trương thu một phần viện phí tiến tới đề xuất được Nhà nước ban hành chính sách Bảo hiểm y tế. Đó là cơ sở quan trọng để Chính phủ ban hành Luật bảo hiểm y tế ngày nay.Là người đề xuất thành lập Chương trình Tiêm chủng mở rộng, GS.VS đã tạo ra một bước ngoặt lớn trong công tác phòng bệnh, là cơ sở để thanh toán các bệnh dịch cơ bản của đất nước ở những thập niên 90 được Thế giới đánh giá cao. GS.VS là người củng cố lại hoạt động hệ thống Trạm y tế xã, tạo cơ sở quan trọng hình thành mạng lưới y tế rộng lớn sau này.
Một nhà khoa học lớn
GS.VS Phạm Song làm việc với tổ biên soạn từ điển Bách khoa y học Việt Nam chuyên ngành truyền nhiễm. (95-2011). Ảnh: Trần Thanh Giang
GS.VS là một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực truyền nhiễm của Việt Nam. Những công trình khoa học của GS.VS được nhiều thế hệ bác sĩ xem như loại "sách gối đầu giường" trong cuộc đời làm khoa học của họ. Ở tuổi 80 nhưng GS.VS vẫn không ngừng nghiên cứu để tiếp tục cho ra đời những công trình khoa học có giá trị cao. GS. Phạm Song đã đề nghị và được Đảng và Chính phủ cho phép phát động phong trào di thực thanh hao hoa vàng từ Lạng Sơn về các tỉnh đồng bằng sông Hồng. Sau 9 năm, Bộ Y tế đã hướng dẫn kỹ thuật sử dụng Artemisin và các dẫn xuất sản xuất trong nước, Tổ chức Y tế thế giới đã công nhận chọn Artemisin là thuốc hàng đầu để điều trị sốt rét do Plasmodium Falciparum. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu Artesiminin về dẫn xuất và cả nguyên liệu sang các nước Châu Phi và châu Âu với lượng khá lớn. Công trình của GS.VS đã tập hợp rất nhiều đơn vị khoa học và hàng chục bác sĩ tham gia, đã được tặng Giải thưởng khoa học công nghệ Hồ Chí Minh năm 2000.
GS.VS Phạm Song hướng dẫn các cán bộ trẻ tại phòng xét nghiệm sinh học phân tử Bệnh viện bệnh nhiệt đới Trung ương. (4-2011). Ảnh: Trần Thanh Giang
GS. VS. Phạm Song còn là chủ nhiệm chương trình khoa học nhà nước về chống nhiễm khuẩn 1990-2000 mã số KYO1 và đã đề nghị thành lập Uỷ ban quốc gia phòng chống HIV/AIDS khi chưa có ca HIV(+) nào ở Việt Nam. GS.VS cũng là người khởi xướng vận động xây dựng Chiến lược toàn diện về phòng chống Viêm gan virus B, C và đái tháo đường.GS. VS. Phạm Song là đồng chủ biên với PGS. TS. Nguyễn Hữu Quỳnh với sự cộng tác của 120 Giáo sư, Tiến sĩ y học nhiều thế hệ để biên soạn 4 tập Bách khoa thư bệnh học, được khởi công từ năm 1990 và hoàn thành năm 2004. Hiện nay, bách khoa toàn thư bệnh học đã tái bản đến lần thứ ba. Từ năm 2009, đến nay Giáo sư đang cùng các đồng nghiệp chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa y học Việt Nam. GS.VS là tác giả nhiều cuốn sách giá trị trong ngành như các cuốn: “ HIV/AIDS tổng hợp, cập nhật và hiện đại” ; cuốn “Những vấn đề cơ bản và mới về bệnh viêm gan virus”. cuốn “Lâm sàng và điều trị sốt rét”, “Những vấn đề cơ bản về y tế, kế hoạch hoá gia đình, vệ sinh môi trường 1980-2000” và nhiều sách khác ... . Ngoài ra, GS.VS. Phạm Song là nhà báo đầy nhiệt huyết, đã viết trên 900 bài báo với nhiều chủ đề khác nhau cho hàng chục tờ báo ở trong và ngoài nước. Các tài liệu GS.VS viết có sức lôi cuốn và cổ vũ mạnh mẽ người đọc, với văn chương trong sáng, chặt chẽ, lập luận logic đã phục vụ đắc lực cho công tác tuyên truyền chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Một tấm gương về đạo dức và lối sống
Cuộc họp liên tịch hàng tháng giữa Thường vụ BCH Tồng Hội Y học Việt Nam khóa XIV với lãnh đạo Bộ Y tế (2010) . Thứ nhất bên trái : GS. VS Phạm Song.Thứ nhất bên phải: TS Nguyễn Quốc Triệu , Bộ trưởng Bộ Y tê. Ảnh của Tổng hội Y học
GS.VS luôn sống nguyên tắc và giản dị. Trong tâm niệm của GS.VS, để có được thành công, Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song cho rằng con người ông thấm đẫm 4 yếu tố: Nho giáo, Phật giáo (từ truyền thống gia đình), tinh thần cộng sản vì nhân dân phục vụ và sự kỷ luật của giáo dục phương Tây mà ông đã được tiếp thụ trong cả cuộc đời mình.Một ngày làm việc của GS.VS bắt đầu từ 5h sáng và kết thúc vào 22 giờ đêm. Mỗi tuần GS.VS chỉ nghỉ ngơi đúng vào sáng thứ 7, thời gian còn lại GS.VS viết sách, viết tham luận khoa học và lướt web tìm kiếm thông tin... GS.VS có những nguyên tắc sống cho từng giai đoạn. Nhưng ở giai đoạn nào GS.VS cũng tâm niệm "Hiểu biết, kỷ luật và ứng xử".
Đối với vấn đề y đức, Giáo sư Phạm Song cho rằng, nghề y là nghề đặc biệt theo xu hướng nhân đạo chứ không phải là nghề để làm giàu, ngành y ở bất cứ xã hội nào, thời đại nào thì tố chất của người theo ngành y là phải có chữ nhân, chữ tâm và không ngừng học hỏi.
Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song đã có một cuộc đời vinh quang với sự nghiệp rất vẻ vang, luôn phấn đầu không ngừng cho lý tưởng cao đẹp của Đảng và sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. GS.VS đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh cùng danh hiệu GS.VS thuốc Nhân dân; Huân chương lao động hạng nhì, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất và nhiều huân, huy chương khác. Năm 2000, GS.VS là Viện sĩ Viện hàn lâm Y học Liên bang Nga về hệ thống và biện chứng. Năm 2006, GS.VS được Viện Tiểu sử Hoa Kỳ tặng danh hiệu “Nhà khoa học tiêu biểu” của năm vì những cống hiến trọn đời của GS.VS cho y học.
GS.VS. Phạm Song, một đảng viên ưu tú 61 năm tuổi đảng, một trí tuệ uyên bác với trái tim nhân hậu, phấn đấu hết mình cho sự nghiệp khoa học và nền y tế Việt Nam, GS.VS đã đi xa, nhưng hình ảnh của GS.VS còn mãi trong tim của các thế hệ học trò ở khắp mọi miền đất nước và đồng nghiệp trên thế giới.
Thầy Song ơi, Thầy rất hạnh phúc và thành công vì thầy đã ra đi theo đúng nguyện ước khi còn sống: “ Tôi muốn mình sẽ chết trong khi đang làm việc”.
Thầy thuốc ND- PGS.TS. NGUYỄN THỊ KIM TIẾN
Ủy viên BCH Trung ương Đảng
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế, giáo sư-viện sỹ Phạm Song đã từ trần ngày 8/11. Để tưởng nhớ ông, Bee.net.vn xin đăng lại bài viết của tác giả Hoài Nam trên báo Gia đình và Xã hội năm 2010.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Y tế - Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song sinh ra trong một gia đình có nhiều người làm thầy thuốc. Cả ông nội và ông ngoại của ông đều là những lương y nổi tiếng ở huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh.
Để có được thành công, Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song cho rằng con người ông thấm đẫm 4 yếu tố: Nho giáo, Phật giáo (từ truyền thống gia đình), tinh thần cộng sản vì nhân dân phục vụ và sự kỷ luật của giáo dục phương Tây mà ông đã được tiếp thụ trong cả cuộc đời mình.
Nguyên tắc sống qua từng giai đoạn
Sinh thời, trong căn phòng làm việc của ông ở số 18B Trần Hưng Đạo vẫn luôn sáng đèn. Một ngày của Giáo sư Phạm Song được bắt đầu từ 5h sáng và kết thúc vào 22 giờ đêm. Mỗi tuần ông chỉ nghỉ ngơi đúng vào sáng thứ 7, thời gian còn lại ông viết sách, viết tham luận khoa học và lướt web tìm kiếm thông tin...
Mặc dù kinh qua nhiều chức vụ như: Giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị, Bộ trưởng Bộ Y tế (1988 -1992), cho đến việc kiêm chủ tịch của 6 hội trong một thời gian dài, nhưng dù ở cương vị nào ông cũng luôn làm việc một cách tốt nhất. Ông tiết lộ, để làm được như vậy thì phải xây dựng nguyên tắc qua từng giai đoạn.
Quãng thời gian tuổi trẻ cho tới 53 tuổi, ông có 3 nguyên tắc là: "Hiểu biết, kỷ luật và ứng xử".
Gia đình GS, VS Phạm Song.
"Ngoài chuyên môn của mình, tôi đã đọc, học và tìm hiểu kiến thức của nhiều lĩnh vực khác nhau để có nhiều hiểu biết. Trong công việc, tôi là người tôn trọng kỷ luật, cuộc sống có nhiều cám dỗ mình phải có kỷ luật để đẩy lùi những ham muốn. Còn ứng xử, tôi dung hòa được 4 yếu tố trong con người mình. Khi đã già tôi vẫn xây dựng nguyên tắc sống cho mình đó là nhập thế bằng tinh thần vô ngã, vô ưu và vô thường"- Giáo sư Phạm Song nói.Kỷ vật được đặt trang trọng tại gia đình Giáo sư Phạm Song là chiếc xe đạp của những năm 60 thế kỷ trước. Theo Giáo sư, đó là kỷ vật đầu tiên ông mua tặng bà xã khi làm chuyên gia ở Algerie. Sau này, khi là Bộ trưởng Bộ Y tế, ông vẫn dùng nó đi họp phụ huynh cho con. Hiện trong căn nhà ở 18B Trần Hưng Đạo, gia đình Giáo sư Phạm Song có ba thế hệ chung sống rất hoà thuận và yên ấm.
Ngành y không phải để làm giàu
Giáo sư Phạm Song chủ biên nhiều cuốn sách, trong đó đặc biệt đáng chú ý là 4 tập Bách khoa thư về bệnh học (viết cùng 120 giáo sư). Ông trăn trở, hiện nay trong xã hội, nhu cầu về đồng tiền lớn quá mà nghề y cũng chẳng thể nào tách mình ra khỏi dòng chảy của cơ chế. Trên một mặt bằng như vậy thì phải nhìn nhận đúng mực hơn, mỗi một người theo ngành y thì nên thấy bệnh là chữa không kể sang hèn.
Luận về ngành y, Giáo sư Phạm Song cho rằng, nghề y là nghề đặc biệt theo xu hướng nhân đạo chứ không phải là nghề để làm giàu. Ông lấy một ví dụ ở Đức quy định kinh doanh sức khỏe không thể lãi quá 20%, vì vậy phải xây dựng chữ đức trên nền văn hóa thương người như thể thương thân. Giáo sư Phạm Song mong muốn đến một lúc nào đó khám chữa bệnh không có đồng tiền chen vào. Để làm được như vậy không có cách nào khác là hướng tới bảo hiểm y tế toàn dân. Khi ấy, khám chữa bệnh sẽ công bằng, văn minh, bác sĩ và bệnh nhân đều thoải mái hơn.
Nói về những thành quả đã đạt được của ngành y, Giáo sư Phạm Song tự hào cho biết Việt Nam đã làm được nhiều việc lớn như: Thanh toán bại liệt, giảm tử vong trẻ em, duy trì được tiêm chủng toàn dân. Đối phó với những dịch bệnh mang tính toàn cầu như dịch SARS, cúm A/H1N1 là một thành công rất lớn của ngành y tế. Ngoài ra, thành công trong các ca ghép gan, ghép thận, nội soi, chấn thương chỉnh hình từ năm 2002 đến 2009 đã nâng lên một bậc và nội soi phẫu thuật nhi khoa đã vươn lên đứng đầu các nước châu Á - Thái Bình Dương.
Đánh giá về công việc học tập và lối ứng xử của lớp trẻ hiện nay, Giáo sư Phạm Song cho rằng, sinh viên ngành y hiện nay khác nhiều với thế hệ của ông. Họ được hưởng một nền khoa học kỹ thuật tiên tiến, công nghệ thông tin phát triển. Tuy nhiên, theo ông dù bất cứ xã hội nào, thời đại nào thì tố chất của người theo ngành y là phải có chữ nhân, chữ tâm và không ngừng học hỏi.
Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song sinh năm 1931 trong một gia đình công chức ở xã Sơn Long, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Năm 1982 ông làm Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô. Năm 1984, ông được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Y tế kiêm Chủ nhiệm Bộ môn truyền nhiễm - Trường Đại học Y Hà Nội.
Từ năm 1988 - 1992, Giáo sư Phạm Song là Bộ trưởng Bộ Y tế. Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, làm chuyên gia tại Viện Lâm sàng các bệnh nhiệt đới. Giáo sư Phạm Song được tặng thưởng: Giải thưởng Hồ Chí Minh, Thầy thuốc nhân dân, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất và nhiều huân, huy chương khác.
Năm 2000, ông là Viện sĩ Viện hàm lâm Y học Liên bang Nga về hệ thống và biện chứng. Năm 2006, ông được Viện Tiểu sử Hoa Kỳ tặng danh hiệu Nhà khoa học tiêu biểu của năm do cống hiến trọn đời cho y học.
(Theo GiadinhNet)
Thầy thuốc nhân dân, Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song (GS.VS) đã đột ngột ra đi ngay khi vừa hoàn thành bài phát biểu tại Hội thảo kết thúc dự án “Nghiên cứu hệ thống y tế” vào 11h05 ngày 8/11/2011. Xin trân trọng giới thiệu bài viết “ Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song - Một cuộc đời vì sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân” của Thầy thuốc nhân dân - PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Tiến, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ y tế.
Nhà chiến lược và quản lý y tế xuất sắc
GS.VS Phạm Song đã thấm đẫm tinh thần người chiến sĩ cộng sản vì nhân dân phục vụ, 19 tuổi đã được đứng trong hàng ngũ của Đảng sau đó trở thành sinh viên Đại học Y khoa trong kháng chiến năm 1952.
Trong kháng chiến GS.VS vừa học, vừa tham gia phục vụ bộ đội và nhân dân, phục vụ chiến dịch Điện Biên, và các công tác y tế khác. Năm 1955, GS.VS trở về Trường đại học Y khoa hoàn thành các chương trình học và tốt nghiệp bác sĩ xuất sắc chuyên khoa tim mạch vào năm 1956. Theo giới thiệu của GS. Tôn Thất Tùng và cán bộ của ngành y tế, Bộ trưởng Y tế Phạm Ngọc Thạch đã yêu cầu GS.VS chuyển sang chuyên khoa Truyền nhiễm, với lời giải thích hết sức ngắn gọn và chiến lược :"Bệnh nhiễm trùng hiện nay là bệnh hàng đầu của nước ta. Tôi cần một cán bộ trẻ sang làm ngành này đáp ứng trước mắt và lâu dài ”. GS.VS đã phấn đấu hoàn thành tốt mong muốn của GS.VS Phạm Ngọc Thạch, trở thành giáo sư giỏi đầu ngành về truyền nhiễm.
Trên cương vị Thứ trưởng Bộ Y tế từ năm 1984 đến 1988 và làm Bộ trưởng Bộ Y tế từ năm 1988 đến năm 1992. GS. VS Phạm Song là nhà lãnh đạo y tế sáng suốt và để lại nhiều chiến lược xương sống của ngành y tế, đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Giáo sư đã chỉ đạo xây dựng để trình Quốc hội ban hành Luật Bảo vệ sức khoẻ nhân dân và trình Chính phủ ban hành Chiến lược bảo vệ sức khỏe nhân dân giai đoạn 1990-2000. Ngay từ những năm 90, GS.VS đã học hỏi kinh nghiệm của các nước có nền y tế tiên tiến và đề xuất chủ trương thu một phần viện phí tiến tới đề xuất Nhà nước ban hành chính sách Bảo hiểm y tế. Đó là cơ sở quan trọng để Chính phủ ban hành Luật bảo hiểm y tế ngày nay.
Là người đề xuất thành lập Chương trình Tiêm chủng mở rộng, GS.VS đã tạo ra một bước ngoặt lớn trong công tác phòng bệnh, là cơ sở để thanh toán các bệnh dịch cơ bản của đất nước ở thập niên 90 được Thế giới đánh giá cao. GS.VS là người củng cố lại hoạt động hệ thống Trạm y tế xã, tạo cơ sở quan trọng hình thành mạng lưới y tế rộng lớn sau này.
Một nhà khoa học lớn
GS.VS Phạm Song là một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực truyền nhiễm của Việt Nam. Những công trình khoa học của GS.VS được nhiều thế hệ bác sĩ xem như loại "sách gối đầu giường" trong cuộc đời làm khoa học của họ. Ở tuổi 80 nhưng GS.VS vẫn không ngừng nghiên cứu để tiếp tục cho ra đời những công trình khoa học có giá trị cao. GS. Phạm Song đã đề nghị và được Đảng và Chính phủ cho phép phát động phong trào di thực thanh hao hoa vàng từ Lạng Sơn về các tỉnh đồng bằng sông Hồng. Sau 9 năm, Bộ Y tế đã hướng dẫn kỹ thuật sử dụng Artemisin và các dẫn xuất sản xuất trong nước, Tổ chức Y tế thế giới đã công nhận chọn Artemisin là thuốc hàng đầu để điều trị sốt rét do Plasmodium Falciparum. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu Artesiminin về dẫn xuất và cả nguyên liệu sang các nước Châu Phi và châu Âu với lượng khá lớn. Công trình của GS.VS đã tập hợp rất nhiều đơn vị khoa học và hàng chục bác sĩ tham gia, đã được tặng Giải thưởng khoa học công nghệ Hồ Chí Minh năm 2000.
GS.VS Phạm Song còn là chủ nhiệm chương trình khoa học nhà nước về chống nhiễm khuẩn 1990-2000 mã số KYO1 và đã đề nghị thành lập Uỷ ban quốc gia phòng chống HIV/AIDS khi chưa có ca HIV(+) nào ở Việt Nam. GS.VS cũng là người khởi xướng vận động xây dựng Chiến lược toàn diện về phòng chống Viêm gan virus B, C và đái tháo đường.
GS.VS Phạm Song là đồng chủ biên với PGS. TS. Nguyễn Hữu Quỳnh với sự cộng tác của 120 Giáo sư, Tiến sĩ y học nhiều thế hệ để biên soạn 4 tập Bách khoa thư bệnh học, được khởi công từ năm 1990 và hoàn thành năm 2004. Hiện nay, bách khoa toàn thư bệnh học đã tái bản đến lần thứ ba. Từ năm 2009, đến nay Giáo sư đang cùng các đồng nghiệp chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa y học Việt Nam. GS.VS là tác giả nhiều cuốn sách giá trị trong ngành như các cuốn: “HIV/AIDS tổng hợp, cập nhật và hiện đại”; “Những vấn đề cơ bản và mới về bệnh viêm gan virus”; “Lâm sàng và điều trị sốt rét”, “Những vấn đề cơ bản về y tế, kế hoạch hoá gia đình, vệ sinh môi trường 1980-2000 ” và nhiều sách khác... Ngoài ra, GS.VS. Phạm Song là nhà báo đầy nhiệt huyết, đã viết trên 900 bài báo với nhiều chủ đề khác nhau cho hàng chục tờ báo ở trong và ngoài nước. Các tài liệu GS.VS viết có sức lôi cuốn và cổ vũ mạnh mẽ người đọc, với văn chương trong sáng, chặt chẽ, lập luận logic đã phục vụ đắc lực cho công tác tuyên truyền chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Một tấm gương về đạo đức và lối sống
GS.VS Phạm Song luôn sống nguyên tắc và giản dị. Trong tâm niệm của GS.VS, để có được thành công, Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song cho rằng con người ông thấm đẫm 4 yếu tố: Nho giáo, Phật giáo (từ truyền thống gia đình), tinh thần cộng sản vì nhân dân phục vụ và sự kỷ luật của giáo dục phương Tây mà ông đã được tiếp thụ trong cả cuộc đời mình. Một ngày làm việc của GS.VS bắt đầu từ 5h sáng và kết thúc vào 22 giờ đêm. Mỗi tuần GS.VS chỉ nghỉ ngơi đúng vào sáng thứ 7, thời gian còn lại GS.VS viết sách, viết tham luận khoa học và lướt web tìm kiếm thông tin... GS.VS có những nguyên tắc sống cho từng giai đoạn. Nhưng ở giai đoạn nào GS.VS cũng tâm niệm "Hiểu biết, kỷ luật và ứng xử".
Đối với vấn đề y đức, Giáo sư Phạm Song cho rằng, nghề y là nghề đặc biệt theo xu hướng nhân đạo chứ không phải là nghề để làm giàu, ngành y ở bất cứ xã hội nào, thời đại nào thì tố chất của người theo ngành y là phải có chữ nhân, chữ tâm và không ngừng học hỏi.
Giáo sư, Viện sĩ Phạm Song đã có một cuộc đời vinh quang với sự nghiệp rất vẻ vang, luôn phấn đầu không ngừng cho lý tưởng cao đẹp của Đảng và sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân. GS.VS đã được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh cùng danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân; Huân chương lao động hạng nhì, Huân chương kháng chiến chống Mỹ hạng nhất và nhiều huân, huy chương khác. Năm 2000, GS.VS Phạm Song là Viện sĩ Viện hàn lâm Y học Liên bang Nga về hệ thống và biện chứng. Năm 2006, GS.VS được Viện Tiểu sử Hoa Kỳ tặng danh hiệu “Nhà khoa học tiêu biểu” của năm vì những cống hiến trọn đời cho y học.
GS.VS. Phạm Song, một đảng viên ưu tú 61 năm tuổi đảng, một trí tuệ uyên bác với trái tim nhân hậu, phấn đấu hết mình cho sự nghiệp khoa học và nền y tế Việt Nam, GS.VS đã đi xa, nhưng hình ảnh của GS.VS còn mãi trong tim của các thế hệ học trò ở khắp mọi miền đất nước và đồng nghiệp trên thế giới./.
