VietTimes – Lĩnh vực y tế đã chứng kiến nhiều thay đổi trong 10 năm qua nhờ chuyển đổi số và càng được thúc đẩy mạnh mẽ trong đại dịch Covid-19. Trong 10 năm tới, con người sẽ có những công cụ chăm sóc sức khoẻ toàn diện hơn.
Y tế sẽ có những bước chuyển đổi số mạnh mẽ trong 10 năm tới?
VietTimes xin chia sẻ lại bài viết của tác giả Daniel Kraft (lược dịch bởi Vietnam Digital Health Network).
Mười năm trước, vào năm 2011, tôi đã có buổi tọa đàm lần thứ 2 tại TEDTalk với tên gọi "Tương lai của ngành Y tế? Có một app cho nó". Trong buổi tọa đàm này, tôi đã đề cập đến sự hội tụ của các công nghệ tăng tốc (nhanh hơn, nhỏ hơn, rẻ hơn, tốt hơn), và các ví dụ về tính vượt trội và các khả năng ứng dụng vào y tế và y sinh trong tương lai gần. Phần lớn những gì tôi mô tả đã bắt đầu được tích hợp vào y học lâm sàng hoặc được cải tiến đáng kể trong thập kỷ tới, và trong nhiều trường hợp quá trình phát triển và cải tiến này đã được đẩy nhanh hơn nữa bởi đại dịch Covid-19 (như được tóm tắt trong bài TEDTalk năm 2021 của tôi, "Covid-19 đã biến đổi tương lai của y học như thế nào").
Là một 'người theo chủ nghĩa tương lai tình cờ' (accidental futurist) đang hướng đến thập kỷ mới, tôi đã xem lại bài TEDTalk năm 2011 của mình lần đầu tiên sau nhiều năm. Nó giúp tôi nảy sinh một số suy nghĩ về vị trí hiện tại của chúng ta, mười năm sau (từ mốc 2011) chúng ta đang ở đâu, và một số dự đoán về sự phát triển của y học và công nghệ cho đến năm 2031. Khi chăm sóc sức khỏe tạo ra bước nhảy vọt từ thời đại công nghiệp thứ 3 sang thời đại công nghiệp thứ 4 thì 10 năm tiếp theo sẽ làm cho mười năm vừa qua có vẻ như chậm lại.
Dưới đây là các quan sát của tôi về ngành y trong vòng 10 năm kể từ bài TEDTalk năm 2011 và những dự đoán về thứ chúng ta có thể đạt được trong một thập kỷ tới.
Tất nhiên là tôi không tránh khỏi việc bỏ sót một vài dự đoán, nhưng tôi thực sự hy vọng rằng Blockchain được con người sử dụng hàng ngày để đảm bảo an toàn và bảo mật và chúng ta sẽ không bị mắc kẹt với các đạo luật HIPAA cổ hủ hay coi máy FAX là 'công nghệ' chiếm ưu thế trong việc truyền/trao đổi dữ liệu sức khỏe vào năm 2031.
Chúng ta vẫn còn một chặng đường dài phía trước để có thể sử dụng hiệu quả những công nghệ và nền tảng thú vị này. Chỉ có công nghệ thôi là chưa đủ, nó phải phù hợp với các mục tiêu, mô hình thanh toán, văn hóa địa phương, quy trình làm việc, các yếu tố quyết định xã hội, quy định và đạo đức, và tích hợp vào giáo dục y tế. Việc tận dụng hiệu quả các giải pháp này của ngày hôm nay và ngày mai sẽ góp phần thực sự dân chủ hóa việc chăm sóc sức khỏe, mang lại dịch vụ chăm sóc chất lượng với chi phí thấp hơn và cải thiện một cách đáng kể khả năng tiếp cận với các biện pháp phòng ngừa, chăm sóc, công bằng sức khỏe, sức khỏe cộng đồng và toàn cầu trên khắp hành tinh.
1. Từ bộ gen đến Multi'ome
Tôi bắt đầu bài TEDTalk năm 2011 bằng cách chia sẻ câu chuyện về việc tôi đã gặp 'người anh em họ xa' của mình thông qua việc xác định cùng kiểu gen đơn bội. Vào năm 2011, khi mà nhu cầu nghiên cứu hệ gen tăng mạnh, công ty 23andMe đã cung cấp cho người dùng hồ sơ gen của họ. Trong suốt 10 năm qua, hàng triệu người có quyền truy cập vào mã gen cá nhân của riêng họ, từ việc phát hiện ra những anh chị em không quen biết, đến khám phá phả hệ và thực hiện hành động chủ động dựa trên nguy cơ di truyền để ngăn ngừa những kẻ bẻ khóa sinh học (biohackers) tận dụng những hiểu biết về di truyền có nguồn gốc từ đám đông.
Ngày nay, một trình tự giải mã đầy đủ của bộ gen có giá thấp hơn gấp 10 lần so với năm 2011, xuống còn 1.000 USD (chi phí đã giảm với tốc độ gấp đôi so với định luật Moore). Đến năm 2031, dự kiến giá giải trình tự bộ gen là 100 USD hoặc thấp hơn.
 |
Mức giá giải trình tự bộ gen |
Ngoài bộ gen, giờ đây bạn có thể có được thông tin về hệ vi sinh (từ hệ vi sinh vật đường ruột đến miệng), các protenin và chuyển hóa của hệ vi sinh vật (thông qua các máy theo dõi đường huyết liên tục dùng một lần). Và tất nhiên, một phiên bản bản điện tử “Digitome” từ một loạt các thiết bị đeo được và một hệ thống xã hội vi sinh vật "Sociome" sẽ sớm được tiếp cận.
Thập kỷ tiếp theo sẽ chứng kiến sự tích hợp và ứng dụng có ý nghĩa hơn nữa của nhiều “hệ vi sinh” này. Mặc dù dữ liệu lớn từ các hệ vi sinh vật có thể là một nguồn tài nguyên mới - Dầu mỏ mới', nhưng đó thực sự là những thông tin chi tiết được tạo ra từ các bộ máy phân tích khi phân giải các tập dữ liệu quan trọng nhưng rời rạc.
Trong 10 năm tới, con người sẽ thường xuyên truy cập vào các bản sao kỹ thuật số của mình (Digital Twins) thông qua đám mây, những bản sao này thông qua sự tổng hợp và tích hợp thông tin cơ sở và diễn tiến theo thời gian thực được nâng cao bởi AI sẽ cho phép dự đoán (predicalytics) chính xác hơn bao giờ hết ... và tạo ra các bản sao để hướng dẫn chăm sóc sức khỏe cá nhân một cách chính xác, phòng ngừa, chẩn đoán và các liệu pháp được điều chỉnh và lựa chọn tối ưu, chẳng hạn như trong lĩnh vực ung thư. Tác giả Eric Topol đã đề cập một cách tuyệt vời điều này trên tạp chí Nature Medicine về sự hội tụ của con người và trí tuệ nhân tạo.
 |
Sự hội tụ của con người và trí tuệ nhân tạo |
2. Sự bùng nổ theo cấp số nhân
Năm 2011 chúng ta có iPhone 4…
Năm 2021, hiện tại tôi đang viết một số phần của bài báo này bằng giọng nói trên iPhone 13 của tôi…
Trong 10 năm tới, vào năm 2031, phần lớn những gì chúng ta sử dụng qua điện thoại thông minh sẽ hòa nhập vào thế giới thực tế tăng cường (AR). Rất có thể chúng ta sẽ có phiên bản iGlass 8 vào thời điểm đó… (Kính AR của Apple được dự đoán sẽ ra mắt vào năm 2022 cùng với nền tảng AR của Google). Ngoài ra còn có phiên bản dành cho người dùng thế hệ mới của Microsoft Hololens với nhiều dịch vụ Thực tế tăng cường/Thực tế ảo và Thực tế mở rộng (AR /VR và XR) khác sẽ được tích hợp vào kính áp tròng của người dùng hoặc phiên bản kính nâng cao AR. Vũ trụ số Metaverse non trẻ sẽ trưởng thành và 'Med'averse sẽ là ngôi nhà chung cho giáo dục, y tế, điều trị và thậm chí là hòa nhập xã hội một cách lành mạnh.
Định luật Moore đã tiếp sức cho thế giới của chúng ta, một thế giới không ngừng số hóa và kết nối với di động và máy tính. Quỹ đạo theo cấp số nhân đã được duy trì bất chấp chiến tranh, suy thoái và đại dịch.
Mặc dù máy tính phù hợp với chip silicon có thể sớm đạt tới giới hạn vật lý, nhưng các dạng sức mạnh tính toán mới đang xuất hiện, bao gồm cả Máy tính lượng tử.
Máy tính lượng tử có tiềm năng giải quyết các vấn đề mà đơn giản là không thể giải quyết được bằng máy tính thông thường. Trước năm 2031, nó có thể mở ra những khả năng rất lớn, từ việc tính toán các loại thuốc và thiết kế sinh học cho đến giải mã các terabyte và sắp tới petabyte của dữ liệu sức khỏe được tạo ra bởi mỗi người. IBM đã gọi giai đoạn tiếp theo này là “Thập kỷ lượng tử”.
 |
Biểu đồ trên bao gồm sự cải thiện 10.000.000.000.000.000.000.000 lần tính toán trong 122 năm, theo định luật Moore |
3. Các thiết bị thông minh
Năm 2011 chứng kiến sự ra đời của những ứng dụng đầu tiên giúp việc sử dụng điện thoại như một thiết bị chẩn đoán (iBGStar, máy đo đường huyết trên điện thoại thông minh)... vượt xa khả năng gửi kết quả về lượng đường trong máu của bạn qua email… dữ liệu về đường huyết được lưu trữ trên thiết bị di động và khó có thể được chia sẻ với các bác sĩ lâm sàng một cách hiệu quả.
Bạn tôi, Tiến sĩ Dave Albert đã thử nghiệm phát minh điện tâm đồ AliveCor của mình (AliveCor 2-Lead ECG invention). Vậy mà 10 năm sau đã xuất hiện các quảng cáo trực tiếp đến người tiêu dùng về máy Kardia (6-lead Kardia) trên CNN và các thiết bị của hãng này đang thực hiện 1,000 điện tâm đồ ảo mỗi ngày, giúp phát hiện rung nhĩ, nhịp tim chậm và các bệnh khác.
Năm 2021: Ngày nay, chúng ta có thể tận dụng nhiều hơn nữa thông qua 'Điện thoại thông minh được y tế hóa', bao gồm các máy ảnh được cải tiến theo cấp số nhân được tăng cường với Trí tuệ nhân tạo/Học Máy cho phép tính năng "ảnh tự chụp y tế" không chỉ giúp phát hiện các dấu hiệu sinh tồn, thực hiện phân tích nước tiểu như cách Healthy.io tiên phong, hay cho phép theo dõi và định lượng chăm sóc vết thương. Micrô và loa trên điện thoại thông minh có thể được khai thác để phát hiện nhiễm trùng tai và tận dụng "Giọng nói như một chỉ dấu sinh học" để phát hiện và đo lường bệnh thần kinh, trầm cảm, lo âu, v.v.
Với HealthKit trên iPhone và nền tảng Common Health trên Android, thông tin từ hàng nghìn thiết bị đeo, cảm biến, cân, v.v. có hỗ trợ bluetooth có thể được thu thập và giao tiếp. iOS 15 mới nhất cho phép chia sẻ dữ liệu và thông tin chi tiết với người chăm sóc hoặc chuyển vào hồ sơ sức khỏe điện tử (EMR) để phân tích và theo dõi.
Năm 2031, các thiết bị đeo sẽ tiếp tục vượt ra khỏi phạm vi cổ tay (và hy vọng chúng sẽ có thời lượng pin trên 1 tuần - một khía cạnh vẫn chưa được cải thiện theo cấp số nhân)...
Năm tới chúng ta sẽ chứng kiến các thiết bị đo huyết áp liên tục (không phải dạng vòng đeo trên tay) được FDA công nhận, dưới dạng các miếng dán và thiết bị cho cổ tay, và các thiết bị không xâm lấn tuyệt vời khác giúp theo dõi lượng đường trong máu liên tục và chính xác. Càng ngày các thiết bị đeo của chúng ta sẽ được thay thế bằng các thiết bị “vô hình - không vướng víu”: cảm biến xung quanh và công nghệ y tế thông minh (IoMT) sẽ (với các quyền đã được cho phép) đo lường và tạo nên ý nghĩa cho việc khai thác dữ liệu số của con người, từ các chỉ số sinh tồn, đến âm thanh giọng nói của chúng ta, đến những thay đổi rất nhỏ trong dáng đi hàng ngày. Loa thông minh và /hoặc WiFi sẽ bao phủ không gian sống của chúng ta với các tín hiệu đo lường chỉ số sinh tồn của nhiều người dân. Tất nhiên, mối lo ngại về quyền riêng tư và quyền sở hữu dữ liệu cần được chú trọng và giải quyết thích đáng.
 |
Các thiết bị và cảm biến thông minh hỗ trợ chăm sóc sức khoẻ |
Các thiết bị di động của chúng ta được vận hành/hoạt động bởi các ứng dụng. Năm 2011, chỉ 3 năm sau khi ra mắt kho ứng dụng AppStore, đã có khoảng 30.000 ứng dụng liên quan đến sức khỏe…. Vào năm 2021, có hơn 350.000, với hơn 90.000 ứng dụng được phát hành chỉ trong năm ngoái. Mức độ được sử dụng không thường xuyên, nhiều ứng dụng trong số này đề cập đơn giản đến vấn đề sức khỏe (ví dụ: theo dõi bữa ăn và việc tập thể dục), trong khi ngày càng nhiều các ứng dụng chuyển sang chăm sóc sức khỏe chuyên nghiệp.
FDA đã phê duyệt hơn 100 ứng dụng bao gồm 5 ứng dụng được FDA chứng nhận về sức khỏe tâm thần. Tôi mong đợi một sự hợp nhất trong tương lai... nhiều nền tảng loại "Một ứng dụng để cho tất cả" ít bị phân mảnh hơn, tích hợp hơn và tối ưu hóa cho nhu cầu, tình trạng bệnh, các yếu tố xã hội và hơn thế nữa của người dùng.
4. Bùng nổ thiết bị Chẩn đoán hình ảnh
Hình ảnh ở thời đại 2011 đã rất ấn tượng, với các thiết bị CT/PET/ MRI độ phân giải cao và tái tạo 3D. Năm 2021 chứng kiến sự xuất hiện của máy MRI di động và chi phí tương đối thấp (gần đây tôi đã được chụp ảnh não của mình trong 5 phút trong khi ở trên một chiếc thuyền đến Hudson, với Hyperfine MRI được kết nối với nguồn điện trên tường). Ngày nay, những người giàu có thể đăng ký chụp MRI kiểm tra sức khỏe toàn thân (ví dụ như QBio, HLI và Prenuvo). Các bản chụp toàn bộ cơ thể nhanh hơn, rẻ hơn và được giải mã bằng AI sẽ trở nên phổ biến vào năm 2031.
Tương tự, với kích thước ngày càng nhỏ hơn, có tính di động hơn, máy siêu âm đã từng chỉ giới hạn trong một chiếc xe đẩy vào năm 2011, hiện đã được thu nhỏ lại thành các phiên bản hỗ trợ AI cầm tay như Butterfly, Clarius và VScan. Tất cả những điều này đều hứa hẹn sẽ giúp dân chủ hóa việc chẩn đoán và đưa chúng đến các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa với chi phí thấp. Các công ty khởi nghiệp như llara Health có trụ sở tại Kenya đang sử dụng những công nghệ này và các công nghệ chẩn đoán khác để mang lại dịch vụ chăm sóc kỹ thuật số khắp châu Phi, nơi thiếu hụt khả năng chẩn đoán.
 |
Các thiết bị công nghệ y tế hiện đại trong túi xách của bác sĩ |
Năm 2031: Chẩn đoán tích hợp AI sẽ được nâng cấp hơn và có tính di động cao hơn (túi ‘Trang bị kỹ thuật số cho bác sỹ’) sẽ cho phép nhân viên y tế cộng đồng thực hiện chẩn đoán nâng cao, đôi khi được hướng dẫn bởi bác sĩ từ xa hay đôi khi với các hướng dẫn thích ứng tương tác do AI hỗ trợ. Các chẩn đoán mới lạ đột phá như của OpenWater (tận dụng tia laser mới, siêu âm, hệ thống ảnh ba chiều) sẽ có mặt trên thị trường, dẫn đến hầu hết mọi người đều có thể chụp chiếu với chi phí thấp từ mọi nơi. Và sự phát triển tốc độ của X-quang kết hợp AI (một lĩnh vực vẫn còn ở giai đoạn sơ khai) để phiên giải các hình ảnh/đọc phim chuyển thành các kết quả chính xác hơn và theo thời gian thực sẽ giúp cứu sống nhiều người.
Giải phẫu số (Digital pathology) sẽ gần như thay thế hoàn toàn kính hiển vi thủy tinh bằng mắt, và giờ đây hình ảnh kỹ thuật số của sinh thiết mô sẽ không chỉ xác định nhanh chóng bệnh lý ác tính tiềm ẩn, mà còn chỉ rõ subtype nào, cũng như các dấu hiệu phân tử và di truyền, những cái mà hiện tại nếu muốn thì phải mất rất nhiều tiền và thời gian cho các thăm dò phân tử và giải trình tự gen.
Hiện nay bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa của bạn có thể tiến hành nội soi đại tràng của bạn với AI theo thời gian thực để giúp xác định các tổn thương có thể đã bị bỏ sót hoặc để ưu tiên khu vực cần sinh thiết… hoặc thực hiện các xét nghiệm phân đã được kiểm chứng tốt.
Năm 2031: ‘Nhà vệ sinh thông minh’ có thể thường xuyên phân tích phân và nước tiểu của bạn, đồng thời xác định sớm các vấn đề dựa trên những thay đổi nhỏ so với trạng thái bình thường của một cá nhân. Chúng có thể sẽ, cùng với bộ gen cơ bản của bạn, hệ vi sinh vật và thông tin trao đổi chất giúp thúc đẩy 'chế độ dinh dưỡng chính xác' và đưa ta ra khỏi việc sử dụng các chế độ và gợi ý chung chung (giống nhau giữa nhiều người) và các chế độ ăn kiêng hoặc liệu trình dinh dưỡng không hiệu quả.
5. Sức khỏe & Y học kỹ thuật số, từ khái niệm, thực tế đến ứng dụng lâm sàng
Vào năm 2011, thuật ngữ Y tế số "Digital Health" mới được đưa vào danh sách từ vựng (xem xu hướng tìm kiếm của Google) và năm đó đã chứng kiến ứng dụng (app) đầu tiên được FDA chấp thuận. Ngoài ‘Ứng dụng’, từ thiết bị đeo được (wearables) cho đến Phần mềm y tế (Software as medical device - SaMD) đã không ngừng nở rộ và sự phát triển đồng thời về quy định số do Trung tâm Y tế Kỹ thuật số xuất sắc của FDA dẫn đầu đã cho phép sự ra đời và phát triển của ‘Trị liệu kỹ thuật số an toàn và hiệu quả.
Bổ trợ cho sự tăng trưởng nhanh chóng này là các tổ chức phi lợi nhuận như Hiệp hội Y học Kỹ thuật số (DiMe) được ra mắt vào năm 2018 để thúc đẩy sự hợp tác trong ngành chăm sóc sức khỏe và phát triển hướng dẫn cho các biện pháp lâm sàng kỹ thuật số và giám sát từ xa, cho các tập đoàn hỗ trợ chăm sóc ảo/từ xa.
Ngày nay, bạn có thể đi sâu vào lĩnh vực nghiên cứu và các nội dung đa dạng về Y tế số với hàng chục các quỹ thúc đẩy và hỗ trợ khởi nghiệp trên toàn cầu đã thúc đẩy nhiều giải pháp mới và đầy hứa hẹn. Có hơn 40.000 công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực y tế số và nhiều công ty khác đang trên đà phát triển nhờ nguồn tài trợ kỷ lục được Covid thúc đẩy. Trung tâm sức khỏe UCSF tổ chức “Giải thưởng Sức khỏe Kỹ thuật số” mỗi năm và CBInsights chia sẻ Top 150 của họ về Sức khỏe Kỹ thuật số.
 |
Y tế số bao gồm các app, các công cụ, cơ sở dữ liệu, dịch vụ và các máy móc, thiết bị số phục vụ chăm sóc sức khoẻ |
Tôi nhận thấy rất khó để theo dõi những gì đang tồn tại và những giải pháp sức khỏe kỹ thuật số nào có thể được sử dụng cho các bác sĩ lâm sàng và người tiêu dùng. Để giải quyết vấn đề này, tôi và nhóm của mình đã tập hợp một nguồn lực và nền tảng mới tại "Digital.Health". Bạn có thể tìm hiểu sơ qua về "Danh mục và cơ sở dữ liệu sức khỏe kỹ thuật số" mới mà chúng tôi đang xây dựng tại "beta.digital.health" sẽ ra mắt vào quý 1 năm 2022.
2011: <20% hồ sơ y tế ở Mỹ là "điện tử", với ~ 50% cơ sở khám bệnh sử dụng một số dạng bệnh án điện tử (EMR). Giờ đây, EMR và các bản ghi kỹ thuật số đã phổ biến, tuy nhiên khả năng tương tác vẫn còn là một thách thức, nhưng tiêu chuẩn FHIR và các sáng kiến mới để hỗ trợ đã bắt đầu phát triển. Vào năm 2021, ONC đã triển khai dự án - Liên thông thông tin sức khỏe vào năm 2030.
EMR (được xây dựng ban đầu nhằm mục đích thanh toán hơn là chăm sóc) dẫn đến nhiều bác sĩ, y tá, dược sĩ và các nhà cung cấp khác hiện dành nhiều thời gian hơn để nhập dữ liệu vào EMR so với thời gian tiếp xúc với bệnh nhân, dẫn đến sự khó chịu và tình trạng kiệt sức của các bác sĩ.
Năm 2021: Trợ giúp về ghi dữ liệu bệnh án được phát triển. Một số các ứng dụng cho phép việc nhập thông tin vào bệnh án bằng giọng nói. Các tiến bộ trong việc xử lý ngôn ngữ tự nhiên cho phép ghi và xử lý dữ liệu trong thăm khám, chăm sóc lâm sàng của nhân viên Y tế.
Tôi hy vọng rằng vào năm 2031, các sáng kiến được đưa ra trong thời gian Covid-19 như "Bệnh nhân thay vì giấy tờ", với sự phát triển chín muồi của xử lý ngôn ngữ tự nhiên/theo ngữ cảnh sẽ giảm thiểu toàn bộ gánh nặng của việc ghi chép/nhập liệu cho hồ sơ bệnh án và thực sự mang đến "bệnh nhận là trung tâm" thay vì "hồ sơ bệnh án là trung tâm" như hiện tại.
6. Trí tuệ nhân tạo (AI) đến Trí thông minh tăng cường (Intelligence Augmentation)
Năm 2011 chứng kiến sự ra mắt chấn động của IBM Watson và chiến thắng đầy kịch tính của hãng này. Trong những năm tiếp theo, "Watson đã tiến vào ngành y" ... nhưng thật đáng buồn họ đã thất bại, những quảng bá tiếp thị tuy nhiên thực tế hoạt động vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng đã đặt ra.
Đừng để sự phấn khích ban đầu và những cạm bẫy che lấp … đừng quên ‘Định luật Amara’... "Chúng ta có xu hướng đánh giá quá cao tác dụng của một công nghệ trong ngắn hạn và đánh giá thấp hiệu quả về lâu dài...".
10 năm sau, kỳ vọng bắt đầu đáp ứng được thực tế với phần lớn các bệnh viện sử dụng hệ thống dựa trên AI và 90% sử dụng chiến lược AI, một loạt các công ty khởi nghiệp xây dựng các giải pháp dựa trên Trí tuệ nhân tạo/ Học máy để giải quyết một loạt các vấn đề tồn tại trong chăm sóc sức khỏe.
Google’s DeepMind và AlphaFold đã chứng minh tiềm năng to lớn của AI trên các lĩnh vực chẩn đoán, cho đến khả năng thiết kế protein. AI đóng một vai trò trong việc tăng tốc độ phát triển vắc xin mRNA COVID-19. Năm ngoái đã chứng kiến các loại thuốc được phát hiện bởi AI đầu tiên được đưa vào thử nghiệm lâm sàng. Từ nay, dược phẩm sinh học sẽ phát triển không ngừng và điều này có thể là một trở ngại cho những những doanh nghiệp Big Pharma không tham gia vào thị trường phát triển thuốc AI.
Năm 2031: AI/ML/ Dữ liệu lớn (Big data) sẽ được ứng dụng hiệu quả trong quá trình chăm sóc liên tục cho người dùng/bệnh nhân cũng như cải thiện quy trình làm việc của nhân viên y tế... và giúp hiện thực hóa "tiềm năng" về Dữ liệu lớn cho thông tin ra quyết định cũng như các thông tin cá nhân hóa. Các nguồn dữ liệu đóng góp bởi cộng đồng được chia sẻ bởi bệnh nhân qua các nền tảng như StuffThatWorks có thể phân tích tự động bởi AI, giúp đưa ra các hướng dẫn được tích hợp vào nền tảng bệnh án điện tử từ đó cải thiện việc ra quyết định điều trị.
7. Khám bệnh từ xa cho đến chăm sóc ảo và "HomeSpital"
 |
Nhìn từ bức tranh toàn cảnh, các mô hình chăm sóc truyền thống của chúng ta dựa trên dữ liệu không liên tục, theo truyền thống chỉ được thu thập trong những khoảng thời gian rất hạn chế khi mà một bệnh nhân xuất hiện trong bốn bức tường của phòng khám, phòng cấp cứu hoặc phòng bệnh. Dữ liệu không liên tục dẫn đến một mô hình chăm sóc đáp ứng bị động, do đó các vấn đề thường xuyên xuất hiện ở giai đoạn muộn, làm tăng tỷ lệ mắc bệnh và tử vong. Khả năng tăng tốc của dịch vụ chăm sóc ảo và kết nối có thể dẫn đến một tương lai của dịch vụ chăm sóc liên tục, chủ động, được cá nhân hóa và mang lại cho chúng ta kết quả tốt hơn với chi phí thấp hơn mọi lúc, mọi nơi.
Một thập kỷ trước, nền tảng y tế từ xa đầu tiên đã ra mắt, với sự chấp nhận của người dùng ban đầu còn chậm. Một loạt các thiết bị gia đình chỉ mới bắt đầu truyền dữ liệu theo bất kỳ cách nào có thể… với những ví dụ ban đầu và những thành công trong việc quản lý bệnh nhân suy tim bằng cân được kết nối và máy đo huyết áp.
Nhờ đại dịch Covid-19, gần như tất cả mọi người, từ bệnh nhân đến bác sĩ đều đã trải nghiệm và tham gia vào cuộc gặp chăm sóc ảo đầu tiên của họ. Trong khi sự gia tăng của các lượt truy cập ảo (được kích hoạt bởi việc hoàn trả và nới lỏng quy định) trong thời kỳ đầu của đại dịch, đã quay trở lại thị trường, bối cảnh và kỳ vọng đang thay đổi.
Ngày nay, các lượt thăm khám ảo vẫn chủ yếu được coi là các cuộc gặp gỡ đồng bộ trên màn hình nhưng đang ngày càng được kết hợp với tính năng chăm sóc và phân tích hỗ trợ có chatbot trò chuyện không đồng bộ, với các nền tảng như Anthem’s SydneyCare, Ada, Sensely. Tại Trung Quốc, Ping An Good Doctor đã phát triển lên đến hơn 350 triệu người dùng kết hợp giữa dịch vụ di động, chăm sóc sức khỏe ảo tăng cường tích hợp AI và thăm khám trực tiếp khi cần thiết.
Khái niệm về 'Máy cắt phim y tế' (Medical Tricorder) và những người tạo ra nó đã giúp chúng ta dễ dàng sử dụng hơn, giúp cho bệnh nhân và nhân viên chăm sóc sử dụng những chẩn đoán tích hợp, cái mà ngày càng giúp đẩy mạnh chăm sóc từ xa và thăm khám ảo. Từ bộ dụng cụ TytoCare, bạn hiện có thể tìm thấy tại BestBuy cho đến các dịch vụ từ 19Labs, khả năng chẩn đoán từ xa được tích hợp với chăm sóc ảo rất hấp dẫn. Chúng tôi đang thấy tác động sớm của Giám sát bệnh nhân từ xa (RPM), được xúc tác một lần nữa bởi các mã CPT mới, giúp chuyển dịch vụ chăm sóc từ bệnh viện đến nhà. Các lượt thăm khám ảo có thể được tăng cường với chẩn đoán tại nhà và RPM tích hợp, như Thẻ Spire Health có thể trực tiếp truyền dữ liệu sinh lý từ đồ lót của bạn.
Năm 2031: Sự hội tụ và kết nối hơn nữa (sự ra đời của 6G, có khả năng nhanh hơn 100 lần so với 5G và nhanh hơn ~ 1000 lần so với 4G) sẽ cung cấp dịch vụ chăm sóc kết nối (hầu như) ở mọi nơi. Những vùng nông thôn rộng lớn của Mỹ không có băng thông rộng và 50% dân số thế giới ngày nay không có truy cập internet thường xuyên, sẽ được khai thác vào các hệ thống dựa trên vệ tinh của StarLink và các đối thủ mới nổi. Điều này có tiềm năng nâng cao đáng kể trình độ y tế từ xa, sức khỏe toàn cầu và cải thiện công bằng trong chăm sóc sức khỏe.
8. Từ định lượng bản thân (Quantified Self) đến định lượng sức khỏe (Quantified Health)
 |
2011: Trong TEDTalk của mình, tôi đã đề cập đến sự phát triển của các thiết bị đeo (wearables), chưa được tích hợp dễ dàng vào thực hành lâm sàng và đề xuất các khả năng cho "Check Engine Light" để cơ thể nhận biết các tín hiệu khác nhau và giúp cảnh báo sớm, chủ động.
Ngày nay, chúng ta có thể bắt đầu kết hợp các tín hiệu này lại với nhau, cho dù đó là tính năng phát hiện "ngã"ctrên thiết bị đeo hay nhẫn thông minh và đồng hồ thông minh có thể được sử dụng để dự đoán ai mắc bệnh Covid ngay cả khi không có triệu chứng.
Vào năm 2021, chúng ta vẫn còn ở giai đoạn đầu của việc khai thác bề mặt và tiềm năng. Rất ít bác sĩ đã từng "kê đơn" một thiết bị đeo. Nhiều bác sĩ không muốn dữ liệu từ thiết bị đeo của bệnh nhân và bất cập của nó trong việc khó tích hợp vào quy trình làm việc của bác sĩ, EMR và các mô hình bồi hoàn.
Vào năm 2031, kỷ nguyên của "định lượng bản thân" sẽ kết hợp với "Định lượng sức khỏe", được xúc tác bởi các mô hình chăm sóc dựa trên giá trị ... nó sẽ là tiêu chuẩn chăm sóc cho bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc cơ bản của bạn, để họ truy vấn nhật ký đám mây của thiết bị đeo với "dòng sức khỏe số" của người dùng nhằm có được thông tin chính xác về tình trạng tim mạch hoặc các tình trạng khác của bạn.
Thông tin chi tiết từ các chương trình huy động cộng đồng tham gia (crown-sourced) như Verily’s Baseline Trial và NIH’s All of Us Research Program sẽ giúp dịch thuật kiến thức thu thập được từ hàng triệu bệnh nhân và dữ liệu đa mạng sang dữ liệu có thể đeo được và biến nó thành thông tin chi tiết hữu ích có thể được sử dụng trên các mô hình chăm sóc. Bác sĩ của bạn thậm chí có thể chủ động liên hệ khi các thuật toán được cá nhân hóa thông báo rằng bạn đang trong tình trạng nguy hiểm (ví dụ là về Huyết áp) và điều chỉnh công thức trên các "polypills 3D" được cá nhân hóa và in tại nhà của bạn (với sự kết hợp và liều lượng được tối ưu hóa hoàn toàn và được điều chỉnh cho cá nhân). Về cơ bản, việc hiểu rõ “dấu hiệu sinh trắc học về sức khỏe” của cá nhân và phát hiện sớm phương sai so với ban đầu sẽ là một yếu tố lớn làm thay đổi thị trường chăm sóc chủ động, tập trung vào phòng ngừa.
9. Nhận thức theo ngữ cảnh để thúc đẩy sức khỏe số chính xác
Nhiều người trong chúng ta, những người đeo những chiếc đồng hồ thông minh mới nhất đã nhận được cảnh báo…. "Đã đến lúc nên đứng và nghỉ ngơi một chút”…. trong khi chúng ta có thể bị kẹt ở ghế cửa sổ của một chuyến bay xuyên quốc gia. Các ứng dụng sức khỏe và y tế sẽ trở nên thông minh hơn, biết bạn đang ở đâu và trong tình huống nào trước khi gửi khuyến khích hoặc đề xuất. Chúng cũng sẽ đưa ra các dấu hiệu từ các yếu tố quyết định tâm lý đến xã hội để cải thiện và cá nhân hóa giao diện người dùng (tức là một người 17 tuổi mắc bệnh tiểu đường loại I cần một Giao diện người dùng và thiết kế khác với một người 70 tuổi).
Thập kỷ tới sẽ chứng kiến những hình đại diện giống như ‘Jarvis’ được cá nhân hóa sẽ tích hợp dữ liệu và chia sẻ nhiều thông tin chi tiết được thực tế hóa phù hợp với các dự đoán, khuyến khích và kiểu tính cách được cá nhân hóa của con người.
10. Sự bùng nổ của robot y tế
 |
Vào năm 2011, phẫu thuật bằng robot đã trở thành xu hướng chủ đạo của Intuitive Surgical. Các phiên bản rất sớm của thực tế tăng cường (AR) đã được chứng minh trong môi trường học thuật.
Chưa đầy một thập kỷ sau, các thủ thuật có sự hỗ trợ của robot chiếm trên 15% tổng số ca phẫu thuật nói chung vào năm 2018, (tăng từ 1.8% vào năm 2012). Hàng chục công ty robot phẫu thuật sáng tạo đang tung ra thị trường và các nền tảng Thực tế tăng cường đã được FDA cấp chứng nhận “See Through Surgery” để cho phép thực hiện các thủ thuật xâm lấn tối thiểu.
Năm 2031, chúng ta sẽ chuyển (giống như sự tiên tiến của ô tô tự lái từ hướng dẫn/chỉ người lái xe, sang hỗ trợ người lái xe), sang "hỗ trợ bác sĩ phẫu thuật" với các trường hợp "được hỗ trợ bởi robot" và trong một số trường hợp sang chế độ tự động hoàn toàn. Các bác sĩ sẽ có thể dịch chuyển vào các avatar robot hình người để cung cấp dịch vụ chăm sóc từ xa.
Các robot cũng sẽ nhỏ hơn, một số sẽ có thể được nuốt vào? (ingestible). Thuốc robot có thể đi vào thành ruột (bỏ qua việc truyền hoặc tiêm IV) đang được thử nghiệm trên người.
11. Nâng cao kỹ năng của 50% Bác sĩ
Hầu hết chúng ta, những người được đào tạo như một bác sĩ lâm sàng đã trải qua quá trình khó khăn của từ nghe giảng đến thực hành... vượt qua các giai đoạn từ đặt ống động mạch hoặc ống ngực, đến đọc XRAY hoặc thực hiện phẫu thuật bắc cầu tim mạch.
Thật không may, có rất nhiều sự khác biệt về chất lượng của các trường hợp được "giảng dạy" và trong một loạt các bài trình bày lâm sàng và sự khác biệt của bệnh nhân, cho dù có sử dụng sự trợ giúp của robot hay không. Việc đo lường năng lực lâm sàng vẫn còn nhiều thách thức.
Nền tảng Proximie cho phép các bác sĩ thuộc tất cả các loại hình "ảo" đến phòng phẫu thuật hoặc phòng thủ thuật, để huấn luyện các bác sĩ lâm sàng ít kinh nghiệm hơn và chia sẻ kỹ năng của họ trong thời gian thực. Khi nhiều quy trình được ghi lại trên video và AI phân tích các tập dữ liệu lớn, các nền tảng như Theator sẽ nâng cao kỹ năng và hướng dẫn các bác sĩ phẫu thuật trung bình thực hiện cũng như phân vị cao nhất, cung cấp "GPS" cho các quy trình, điều này sẽ cải thiện kết quả.
Mô phỏng y tế dựa trên VR kết hợp video game và đồ họa trên tai nghe tiêu dùng giá rẻ do OssoVR tiên phong, sẽ chuyển đào tạo y tế từ "nghe, nhìn" sang "thực hành mô phỏng" trước khi khám cho một bệnh nhân. "Phẫu thuật hỗ trợ kỹ thuật số" sẽ trở thành tiêu chuẩn, với mọi bộ cấy chỉnh hình được định vị hoàn hảo để phù hợp với việc giải phẫu của bệnh nhân và nhiều bộ phận cấy ghép hơn sẽ đi kèm với các cảm biến nhúng để truyền thông tin sức khỏe của khớp nhân tạo hoặc thiết bị với thế giới bên ngoài, giống như máy tạo nhịp tim làm được ngày nay.
12. Giao diện Não - Máy tính
 |
Thập kỷ tới sẽ tiếp tục chứng kiến những tiến bộ vượt bậc trong khoa học thần kinh và sức khỏe tâm thần. Khả năng hình ảnh, phân tích cú pháp và diễn giải hoạt động của não ở trạng thái bình thường, căng thẳng, đối với các trạng thái dòng chảy và trạng thái bệnh tật, đang mở ra cánh cửa cho lĩnh vực hiện đang được gọi là 'tâm thần học chính xác'. Điều này đang được xúc tác từ những hiểu biết sâu sắc được phân tích cú pháp từ thiết bị đeo được, đến các dấu ấn sinh học kỹ thuật số từ cách chúng ta tương tác với thiết bị của mình, đến các dấu giọng nói, các dạng hình ảnh mới và điện não đồ có thể đeo được. Trong thập kỷ tới, kết hợp những hiểu biết này với hệ gen cá nhân, dược lý học, các khía cạnh dược lý của liệu pháp sẽ ít thử nghiệm và sai hơn, đồng thời điều chỉnh nhiều hơn và dựa trên phản hồi khách quan.
Các giải pháp Sức khỏe Tâm thần số đang mở rộng nhanh chóng ngày nay để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và sẽ trở thành một yếu tố chăm sóc tiêu chuẩn để tối ưu hóa sức khỏe tâm thần và để quản lý các bệnh lý từ lo lắng, Trầm cảm đến PTSD, Tâm thần phân liệt và hơn thế nữa. Những cách tiếp cận này đặc biệt có giá trị đối với những người không có cơ hội tiếp cận thường xuyên hoặc dễ dàng với sức khỏe tâm thần trực tiếp và có thể kết hợp các phiên trực tiếp được phân tích cú pháp với cả nhà tâm lý học và huấn luyện viên ảo và con người. Các thiết bị đeo được, kết hợp với cảm biến và gamification sẽ đóng một vai trò trong việc chẩn đoán và quản lý các tình trạng sức khỏe tâm thần lâm sàng (Fitbit gần đây đã nộp bằng sáng chế về phát hiện rối loạn lưỡng cực và trầm cảm).
Các phương thức mới đang trở thành xu hướng chủ đạo. Từ ADHD hiện có thể được điều trị vào năm 2020 với trò chơi điện tử đã được FDA cho phép, đến sự xuất hiện của phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng đối với PTSD, nghiện và trầm cảm bằng ảo giác và các dẫn xuất mới để phù hợp với ‘Tâm lý’ của cá nhân.
Thập kỷ vừa qua đã chứng kiến những tiến bộ thú vị trong Giao diện Não - Máy tính (BCI), dẫn đầu bởi các chương trình như Braingate tại trường cũ của tôi, Đại học Brown. Ngày nay BCI tiên tiến là thử nghiệm và chủ yếu dành riêng cho quadriplegics để cho phép điều khiển robot, con trỏ trên màn hình. Năm ngoái, đã cho thấy khả năng giải mã và khôi phục khả năng giao tiếp của một bộ phận thần kinh ở những bệnh nhân không thể nói được.
Trong tương lai, Neuralink (một công ty khác của Elon Musk) có nguyện vọng chuyển đổi ban đầu từ hỗ trợ người khuyết tật sang siêu hỗ trợ những người đầy đủ chức năng thần kinh. Khi việc cấy ghép não thu hẹp lại trong thập kỷ tới, chúng ta sẽ được thấy sự ra đời của "Viên thuốc kỹ thuật số cho tâm trí" hiện đang được phát triển dưới dạng vật liệu cấy ghép nhỏ để điều trị chứng trầm cảm và cuối cùng là các chứng rối loạn não khác.
Các phương pháp tiếp cận ít xâm lấn gần đây đã có sẵn - Kernal’s Flow, chẳng hạn, một tai nghe có thể ghi lại huyết động vỏ não theo thời gian thực để thiết lập các mô hình hoạt động não chính xác.
13. Khi cấy ghép nội tạng động vật vào con người
 |
Gần 100.000 người Mỹ đang nằm trong danh sách chờ ghép thận, và ước tính khoảng 6.000 người chết mỗi năm vì không đủ nội tạng. Trong khi kỹ thuật mô, hợp nhất với sinh học tế bào gốc và in 3D có nhiều hứa hẹn đối với các cơ quan đơn giản, khả năng tạo ra các cơ quan phức tạp có chức năng mạch máu vẫn còn là một thách thức. Phương pháp tiếp cận kỹ thuật mô / in 3D có thể bị gián đoạn bởi những tiến bộ trong Cấy ghép Xenot.
Tháng 10 năm 2021 chứng kiến ca cấy ghép thành công đầu tiên của thận lợn nhân bản (mặc dù trong thời gian ngắn là 54 giờ vào một người chết não). Các nhóm học thuật và nhà điều dưỡng như eGenesis và United Therapeutics ... Một thập kỷ kể từ bây giờ, tôi mong đợi thận, gan, tim và các bộ phận khác có nguồn gốc từ lợn nhưng không phải là tiêu chuẩn, có thể nằm trong danh sách nội tạng để cấy ghép cho người trong trường hợp không có người hiến tặng nào.
14. Bắt bệnh ở giai đoạn 0. Từ khái niệm đến thực tế
Ở phần kết của TEDTalk năm 2011, tôi đã đưa ra khái niệm về 'Thuốc giai đoạn 0' ... xác định sớm các vấn đề (trước khi có triệu chứng) khi can thiệp có thể dẫn đến chữa khỏi và cứu sống, đặc biệt là liên quan đến ung thư. Là một bác sĩ chuyên khoa ung thư, thật thú vị khi thấy điều này chuyển từ khái niệm thành hiện thực.
Năm 2021 chứng kiến sự ra mắt của xét nghiệm GRAIL’s Galleri giúp phát hiện sớm hơn 50 loại ung thư dựa trên máu. Công việc này, tận dụng sự kết hợp của giải trình tự gen thế hệ mới, Big data, và AI đã không thể thực hiện được vào một thập kỷ trước. Nhưng đi theo cấp số nhân cùng với sự đổi mới và thực thi, những gì tưởng như khoa học viễn tưởng sẽ trở thành tiêu chuẩn chăm sóc tầm soát ung thư, trở nên ít tốn kém hơn và sẵn có.
Thập kỷ mới và 'Thời đại sức khỏe' phía trước
Khi chúng ta bước vào năm 2022, bất chấp những bất ổn và thách thức của đại dịch, tôi là một người lạc quan và cảm thấy rằng với sức mạnh to lớn của các công nghệ hiện có và đang phát triển nhanh chóng, chúng ta đang hướng tới một thập kỷ có thể là "Thời đại sức khỏe" thực sự.
Như tôi đã tóm tắt trong TEDTalk năm 2021 của mình, tôi tin rằng điều này có thể xảy ra “nếu tất cả chúng ta thoát ra khỏi lối suy nghĩ tuyến tính của mình, thực hiện các bước theo cấp số nhân (tăng trưởng đột phá) và hợp tác cùng nhau tiến lên, không chỉ để giải quyết những thách thức của đại dịch này và dự đoán tương lai của y tế và y học, nhưng hãy mạnh dạn đi cùng nhau để tăng tốc một cuộc thi tốt hơn rất nhiều cho tất cả mọi người trên Spaceship Earth”. Hãy cùng nhau làm việc để biến điều đó thành hiện thực.
