Nếu được chấm điểm, tôi sẽ dành 9/10 điểm cho "Mưa đỏ". Tôi chỉ xin giữ lại 1 điểm vì còn một số điều hơi lấn cấn.
*Bài viết theo quan điểm của độc giả có tiết lộ một số nhân vật trong phim
Trước hết, tôi trân trọng và cảm ơn ê-kíp đoàn phim vì đã mang đến những thước phim bi tráng về khúc quanh đau xót trong ký ức dân tộc Việt Nam - 81 ngày đêm năm 1972 nơi Thành cổ Quảng Trị. Nếu được chấm điểm, tôi sẽ dành 9/10 điểm cho bộ phim. Tôi chỉ xin giữ lại 1 điểm vì còn một số điều hơi lấn cấn.
Về nhân vật Sen
Hơi tiếc vì phim đã bỏ qua hai chi tiết/tình tiết (có trong tiểu thuyết) mà theo tôi là vô cùng đặc sắc về nhân vật này.
Thứ nhất, đó là lúc mà đồng đội phát hiện ra Sen "giả bệnh tâm thần" để có thể mang được đống đồ (lon hộp, tiền bạc ngụy, đồng hồ, nhẫn xuyến, dây chuyền…) mà Sen đã hôi của về phía sau.
Thứ hai, phim chưa diễn tả được giây phút Sen bừng tỉnh khi chứng kiến ngọn lửa đang thiêu sống đồng đội bị bắt làm con tin.
"Ngọn lửa ấy đang cháy trong mắt Sen. Ngọn lửa đã đốt cháy mọi góc tối u uẩn, đã thiêu rụi mọi tạp chất nhơ bẩn còn vương lại trong đầu. Rùng mạnh mình một cái như thoát xác thành một người khác, Sen lặng lẽ lấy trong bồng ra một bộ quần áo cỏ binh chủng, bộ quần áo người lính chỉ sử dụng trong những giờ khắc trọng đại nhất mặc nhanh vào người. Đâu đó, anh lục tìm trong bồng còn bao nhiêu trái tạc đạn là giặt kín một vòng tròn dây lưng. Toàn thân anh bỗng biến thành cỏ. Vệt cỏ úa chìm vào trời chiều, chìm vào đất đai khe rãnh, chìm vào đáy mắt đồng đội lặng lẽ trôi nhẹ về phía ngọn đuốc sống đang hắt lên những tia lửa cuối cùng. Tất cả nín thở".
Với tôi, hai chi tiết ấy trong tiểu thuyết đã góp phần khắc họa rõ nét hơn hình ảnh của một đặc công bằng xương bằng thịt, với tất cả những "rồng phượng lẫn rắn rết, thiên thần và ác quỷ" (theo lời của nhà văn Nguyễn Minh Châu) bên trong mỗi con người.
Hai chi tiết ấy không làm mất đi nhuệ khí của người lính mà ngược lại, còn làm tăng thêm vẻ đẹp của sự thức tỉnh và can trường. Nhân vật Sen là biểu tượng đau đớn và tận cùng nhất của chiến tranh, có sức ám ảnh người đọc/người xem. Sau tất cả, người lính dù có can trường đến đâu cũng là một con người bình thường, biết đau và biết sợ cái chết. Và vì là một – con – người – bình – thường, mà họ càng trở nên vĩ đại!
Hành trình từ một người bình thường đến người anh hùng đã là vĩ đại. Hành trình từ một người bình thường thành anh hùng, từ anh hùng rơi xuống kẻ hèn hạ, rồi từ kẻ hèn hạ thức tỉnh để nghiêm chỉnh trở lại vị thế anh hùng, còn vĩ đại hơn gấp nhiều lần! Mỗi người con đất Việt sinh ra không phải đã là anh hùng, họ chọn trở thành anh hùng khi non sông lên tiếng gọi!
Về cảnh chiến đấu cuối phim giữa Quang và Cường
Khi đọc tiểu thuyết, đến cuối cùng, tôi vẫn thấy hơi "bức bối" khi mà Cường (lính giải phóng quân) và Quang (Trung úy VNCH) chưa có một trận thư hùng ra trò nào. Có thể nói, khi chuyển thể, đạo diễn Đặng Thái Huyền đã tận dụng hết những thế mạnh của điện ảnh để xử lý rất tốt phân cảnh này. Những pha cận chiến rất đã, đặc biệt đạo diễn còn lồng ghép vào hình ảnh chiếc khăn rằn như một ẩn dụ nghệ thuật nhiều ý nghĩa.
Xin được mượn ý của nhà phê bình văn học, TS. Hà Thanh Vân: "Chiếc khăn là kỷ vật cho tình yêu, rồi trở thành vũ khí, là sự giằng co giữa hai người lính ở hai bên chiến tuyến và cũng là vật tượng trưng cho nỗi đau chia cắt dân tộc".
Có điều, phim đã để nhân vật Cường thắng trong cuộc đấu tay đôi này. Theo tôi, nên để cuộc đấu này bất phân thắng bại như tiểu thuyết sẽ hay hơn. Đẹp nhất, xúc động nhất trong phim là hình ảnh Quang cố đứng dậy để đẩy Cường tránh khỏi loạt đạn bắn lén từ tay toán phó hèn hạ phía Quang - điều trong tiểu thuyết không có. Tôi thích cách xử lý này của đạo diễn. Cảm ơn nhà văn Chu Lai và đạo diễn Đặng Thái Huyền đã cho người xem cảm nhận được những đau xót của nội chiến – nơi mà con người Việt Nam rất trượng nghĩa nhưng lại bị đặt vào thế đối đầu nhau!
Cảnh hai người mẹ của Cường và Quang ở cuối phim
Cuối tiểu thuyết, nhà văn Chu Lai đã để hai người mẹ của hai người lính ở hai đầu chiến tuyến gặp nhau, "nhìn nhau giây lát như thấu hiểu" giữa nghĩa trang hiu quạnh. Câu nói: "Chị cho phép tôi thắp một nén hương lên mộ cháu…" từ mẹ của Cường đã khiến mẹ của Quang "khẽ rùng mình đứng dậy, run run chắp hai bàn tay trước ngực, hơi cúi xuống như một động thái biết ơn, một động thái cảm kích rồi chỉ đứng lặng, rưng rưng nước mắt…".
Cuối phim điện ảnh là hình ảnh hai bà mẹ ngồi trên một con đò nhỏ để thả những bông hoa xuống dòng sông Thạch Hãn. Tuy ngồi trên cùng một con đò nhưng người ngồi đầu, người ngồi phía cuối, không có một ánh nhìn chạm nhau, không có một lời thoại với nhau…
Cảm nhận của tôi về khung cảnh ấy là vẫn còn tồn tại khoảng cách rất lớn giữa hai người mẹ, dù họ đang mang cùng một nỗi đau. Có lẽ, đây là phân cảnh mà đạo diễn xử lý chưa thật sự hay nhất trong phim - theo cảm nhận của tôi. So với tiểu thuyết, phân cảnh cuối phim chưa làm bật lên được thông điệp của sự cảm thông và tha thứ, hòa giải và hòa hợp dân tộc. Đây là một thông điệp đầy tính nhân văn, đặc biệt là trong những ngày Đại lễ lịch sử A50, A80 của đất nước.
Một lần nữa, xin được cảm ơn nhà văn Chu Lai, đạo diễn Đặng Thái Huyền cùng toàn bộ ê-kíp đoàn làm phim Mưa đỏ đã cho khán giả hôm nay được sống trong những thời khắc hào hùng nhưng cũng đầy mất mát, đau thương với hơn 120 phút. Từ Cánh đồng hoang, Mùi cỏ cháy đến Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối và giờ là Mưa đỏ, khán giả Việt Nam đã có thể đặt hy vọng về dòng phim lịch sử của nước nhà.
Độc giả có thể gửi ý kiến phim Mưa đỏ về địa chỉ: banvanhoa@vietnamnet.vn. Những cảm nhận của bạn không nhất thiết phải trùng quan điểm với bài viết đã đăng. Xin trân trọng cảm ơn!
Độc giả Ngô Kim Hải (TPHCM)
Xem 'Mưa đỏ' tôi đã khóc, các con tôi khóc, thực sự ám ảnh
"Con trai tôi không muốn để ai thấy mình khóc, 'đàn ông con trai là cứng cỏi, sao khóc được mẹ'. Nhưng khi Tiểu đội trưởng Tạ hy sinh, con đã khóc", độc giả Minh Thuỳ chia sẻ cảm xúc sau khi xem "Mưa đỏ".
* Bài viết thể hiện quan điểm của độc giả tham gia diễn đàn
Mưa đỏ - một bộ phim đã chạm tới cảm xúc của người xem. Trong những ngày cả nước hướng về đại lễ kỷ niệm 80 năm, tôi cũng hòa mình vào không khí hào hùng của đất nước. Tôi cùng các con hòa vào dòng người đi xem diễu binh diễu hành, thêm tự hào dân tộc nhưng để cho thế hệ trẻ như các con hiểu được giá trị của hòa bình, tôi cùng các con đi xem phim Mưa đỏ.
Tôi thật sự tò mò khi một phim lịch sử lại kín vé liên tục, phải chọn đến ngày 29 mới đặt được vé. Càng ngạc nhiên khi đến rạp chiếu phim thì thấy nhiều người trẻ, chứ không phải các cụ già như thường thấy với dòng phim lịch sử.
Xuyên suốt bộ phim là khắc họa chân thực hình ảnh người lính trong cuộc chiến khốc liệt 81 ngày đêm giữ Thành cổ Quảng Trị. Thực sự xúc động, tôi đã khóc, các con tôi khóc, có các khán giả trẻ xung quanh cũng khóc. Những người lính từ học sinh chưa học hết cấp 3, đến sinh viên đại học hay người nông dân - tuổi đời còn quá trẻ, đến đeo súng còn đeo ngược. Ấy vậy mà khi Tổ quốc gọi tên, tất cả từ 3 miền Bắc - Trung - Nam cùng ra trận, xác định đi là không thể trở về, phải khắc tên cho mình vào lọ penicillin, để sau này có tìm được còn có tên trên bia mộ.
Các con tôi là những đứa trẻ được sinh ra trong thời bình, cứ hy vọng những người lính của Tiểu đội 1 là những người sống sót trở về, cố níu giữ suy nghĩ mong manh "nhân vật chính trong phim luôn sống đến hết phim mẹ ạ". Nhưng chiến tranh là khốc liệt, ranh giới giữa sự sống và cái chết gần hơn bao giờ hết. Xen lẫn những lần giao tranh là tiếng sụt sịt, tiếng nức nở "không, chú ấy phải sống chứ". Con trai tôi không muốn để ai thấy mình khóc, "đàn ông con trai là cứng cỏi, sao khóc được mẹ", nhưng khi Tiểu đội trưởng Tạ hy sinh, con đã khóc.
Con nói: "Đấy là người lạc quan nhất đội, luôn lo lắng cho đồng đội, sao lại như vậy mẹ?" Tôi đáp: "Cuộc chiến thực tế còn khốc liệt hơn thế nhiều con ạ, ông ngoại của mẹ là người lính đã đi qua cả 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, mẹ thường được nghe ông kể về những ngày chiến tranh và đất nước mình đã chiến thắng bằng xương máu của bao người".
Con gái không nói gì nhưng nhìn vệt nước mắt lem trôi lớp trang điểm là tôi hiểu con đã cảm nhận được sự khốc liệt của cuộc chiến.
Một nỗi đau khó tả khi thực sự như chứng kiến ngay trước mắt mình những người lính trẻ hy sinh. Đó là chiến sĩ Hải như ngọn đuốc sống nhưng vẫn khích lệ đồng đội đến hơi thở cuối cùng. Là tiểu đội phó Sen bàng hoàng ám ảnh chứng kiến sự hy sinh của đồng đội, dù có những giây phút sợ hãi, có hành động sai trái nhưng cũng đã thức tỉnh, chiến đấu cùng đồng đội cố gắng gượng dậy như muốn tìm cách để đưa chiến sĩ Hải xuống, không muốn nhìn thấy đồng đội bị treo trên cây.
Là chiến sĩ Tú, luôn lạc quan đến phút cuối cùng... Thực sự nhiều cảm xúc, thực sự ám ảnh. Bộ phim đã khép lại mà mẹ con tôi vẫn ngồi lại, lắng nghe bản nhạc để lại của người lính, người nhạc sĩ Vũ Kiên Cường, nhìn hai người mẹ của hai đứa con ở hai đầu chiến tuyến thả hoa trên dòng sông Thạch Hãn, nhìn thấy sự day dứt của chiến sĩ Tấn khi đồng đội đã hy sinh, chỉ một mình trở về...
Xin được cảm ơn nhà văn Chu Lai, xin được cảm ơn đạo diễn Đặng Thái Huyền, xin được cảm ơn ê-kíp làm phim đã chạm đến trái tim của người xem, làm cho người lính sống mãi trong lòng những người như tôi, như các con tôi - những người được sống dưới bầu trời hòa bình.
Trong tôi văng vẳng câu thơ:
"Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm".
Trailer phim "Mưa đỏ":
Độc giả Minh Thùy
Phim 'Mưa đỏ' và cảm nhận của bạn đọc Một Thế Giới
Với cá nhân tôi, "Mưa đỏ" là một bộ phim hay, rất đáng xem, đặc biệt vào dịp lễ 2.9.
Đó là cảm nhận của TS Vũ Trung Kiên - Phó trưởng khoa Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Khu vực II - sau khi xem phim Mưa đỏ, trong bài viết gửi về cho Tạp chí Một Thế Giới.
Ông viết rằng: Nếu có thể, tôi mong mỗi người trẻ hãy một lần xem Mưa đỏ để thấy được sự khốc liệt của chiến tranh, tinh thần chịu đựng, lòng quả cảm, đức hy sinh của các thế hệ cha anh và giá trị của hòa bình. Tôi cũng mong những chiến sĩ Thành cổ Quảng Trị năm xưa được trân trọng mời đi xem bộ phim này. Chắc chắn nhiều cô chú không cần một tấm vé miễn phí, nhưng đó là trách nhiệm và sự tri ân của lớp người đi sau.
Năm 1964, nhà thơ Nguyễn Mỹ trong bài thơ Cuộc chia ly màu đỏ đã viết:
“Tôi nhìn thấy một cô áo đỏ
Tiễn đưa chồng trong nắng vườn hoa
Chồng của cô sắp sửa đi xa
Cùng đi với nhiều đồng chí nữa”
Trong phim Mưa đỏ trên sân ga ấy, chắc hẳn có cả những người vợ tiễn chồng, mẹ tiễn con và có cả những chàng trai chưa từng được nắm tay con gái nên chỉ có người thân ra tiễn.
Hình ảnh cảm động nhất chính là một người mẹ quan chức lớn tiễn con trai mình ra trận. Đó là một chi tiết tâm lý rất người, rất đời bởi cổng trường đại học vẫn dành chỗ cho Cường, nhưng anh làm sao có thể vui vẻ lên giảng đường khi những người cùng thế hệ anh, nhiều người đã viết đơn bằng máu để xin ra chiến trường mà nhân vật người lính trẻ Tú trong phim là một minh chứng.
Viết đến đây, tôi lại nhớ đến người mẹ trong truyện Một người Hà Nội của Nguyễn Khải. Bà đã xác định rằng con trai ra trận thì xác suất hy sinh rất lớn, nhưng bà cho rằng con trai mình không thể ở nhà khi bạn bè đồng lứa đều ngoài mặt trận.
Không chỉ mẹ Cường, mà nhiều con cháu của các nhà lãnh đạo quốc gia khi ấy cũng đã xung phong ra trận và nhiều người không trở về. Con trai độc nhất của Thủ tướng Phạm Văn Đồng là Phạm Sơn Dương, dù có suất đi học nước ngoài, mẹ lại bệnh nặng, vẫn xin ra trận. Con trai Phó thủ tướng Hoàng Anh là phi công Hoàng Tam Hùng đã hy sinh trên bầu trời Hà Nội khi chiến đấu chống lại không quân Mỹ đánh phá miền Bắc Việt Nam; hay Huỳnh Lan Khanh, con gái Chủ tịch Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, đã hy sinh ở chiến trường Tây Ninh bằng cách nhảy khỏi máy bay địch khi bị bắt...
Nhà thơ Thanh Thảo trong Khúc Bảy đã viết:
“Chúng tôi đã đi không tiếc đời mình
(Những tuổi hai mươi làm sao không tiếc)
Nhưng ai cũng tiếc tuổi hai mươi thì còn chi Tổ quốc?”.
Đã có một lớp thanh niên trí thức khi ấy gác bút nghiên để ra chiến trường, nhiều người không bao giờ trở về. Ở chiến trường không chỉ có những người ít học như tiểu đội trưởng Tạ - người Thanh Hóa, mà còn có rất nhiều sinh viên. Dù sống trong khói lửa, họ vẫn nhớ nghề, nhớ kiến thức. Bởi thế mới có cảnh người lính bàn chuyện nguyên tắc xây dựng, hay việc họ vẫn nuôi chim, vẫn vẽ...
Chi tiết tiểu đội trưởng Tạ nói giọng Thanh Hóa đặc sệt cũng có lý do: trong Thành cổ Quảng Trị năm ấy, rất nhiều chiến sĩ đến từ Thanh Hóa, chiến đấu quả cảm và nhiều người đã ngã xuống.
Tạ là người can trường, nhưng khi nhìn thấy tấm hình người thân rơi ra từ áo một lính phía bên kia, anh đã không nỡ bóp cò. Khoảnh khắc ấy cho thấy, giữa sống -chết, lòng nhân vẫn thắng. Anh từng tuyên bố “cứ thấy địch là bắn”, nhưng lại bật khóc, ôm lấy đối phương. Rồi tiếng súng lại vang lên, kéo anh trở về thực tại khốc liệt.
Mưa đỏ đã khiến tôi và nhiều khán giả bật khóc. Nhân chứng 81 ngày đêm Thành cổ kể lại: sự thật còn khốc liệt gấp nhiều lần phim. Chiến sĩ Tấn sống sót khi 19 đồng đội hy sinh; những ngày đói khát không tiếp tế; những vết đạn pháo loang lổ; những ca phẫu thuật không thuốc tê...
Tú và Cường bị thương nặng, được chuyển về bờ Bắc. Tú hy sinh giữa dòng sông vì pháo địch, gọi mẹ trong phút cuối. Hình ảnh ấy tái hiện những câu chuyện có thật: nhiều người lính, trước khi ra đi, đều gọi mẹ.
Cựu chiến binh Lê Bá Dương khi về thăm chiến trường cũ đã viết:
“Đò lên Thạch Hãn, ơi... chèo nhẹ
Đáy sông còn đó, bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm”.
Sự khốc liệt của chiến trận vẫn không làm mất đi vẻ đẹp trong tâm hồn người lính: người lính trẻ Tú vẫn nuôi một con chim, tình yêu vẫn nảy nở nơi chiến hào. Tất nhiên tình yêu mới chớm nở ấy của Cường và y tá Hồng đã bị chiến tranh cướp mất. Trong cuộc chiến tranh giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước đằng đẵng 30 năm ấy đã có biết bao nhiêu mối tình phải dừng lại như mối tình của Cường và Hồng. Lời hứa của Cường khi hòa bình sẽ đưa Hồng ra miền Bắc thăm mẹ đã không bao giờ được thực hiện nữa, nhưng sụ hy sinh cao cả ấy để cho triệu triệu đôi lứa sau này được yêu nhau trong hòa bình.
Có lẽ không quá để nói rằng đây là lần đầu tiên hình ảnh người lính phía bên kia đã không hiện lên như là những nhân vật phản diện mà là những con người. Xét cho cùng thì họ cũng chỉ là người lính và đã không thoát khỏi bánh xe của lịch sử. Thế nhưng, ít nhất, Quang, một người lính phía bên kia đã nhận ra chân tướng của cuộc chiến bên phía mình khi nói với má của mình rằng các tướng lĩnh và cố vấn Mỹ đã dẫn anh và nhiều người phía bên anh vào cuộc chiến hoang tưởng. Có lẽ vì vậy mà khi quan sát thấy thuyền chở thương binh của Quân Giải phóng về bờ Bắc, Quang đã không ra lệnh tấn công và rồi cuối cùng chính anh cũng bị giết. Anh bị giết không phải bởi Cường, người lính giải phóng mà bị giết bởi chính một người lính phía bên anh, người ta đã giết anh và giết cả Cường. Cái sự “hoang tưởng” mà anh nói đã vận vào chính số phận của anh và anh đã đã trả lời câu hỏi ấy bằng chính cái chết của chính mình.
Con người bao giờ cũng có xu hướng hướng tới điều thiện, điều tốt đẹp nên dù Quang không phải kẻ tàn ác song anh vẫn không nhận được câu trả lời từ Hồng, người y tá của phía Quân Giải phóng ngay từ đầu phim. Hồng - nữ y tá - đã dành nụ hôn của mình cho Cường, đó là tình yêu của những người cùng chung lý tưởng, cùng chung sự đồng điệu của tâm hồn. Chiếc khăn hồng trao cho Cường cuối phim đã trở thành “vũ khí” giữa hai “kỳ phùng địch thủ”: Cường và Quang. Họ có chung một tình yêu nhưng khác về lý tưởng. Dù sao thì cuối cùng họ cũng đã “gặp nhau” trên dòng sông khi mẹ Cường và mẹ Quang cùng thả hoa tưởng niệm.
Đó là cảnh đẹp nhất Mưa đỏ, bởi chiến tranh đã khép lại, hòa bình trở về.
Dù phim vẫn còn vài “hạt sạn” nhỏ, nhưng không đáng kể. Điều quan trọng là Mưa đỏ đã để lại dư âm mạnh mẽ, khiến người xem thấm thía cái giá của hòa bình và sự hy sinh của thế hệ cha anh.
(Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả)
