Nhìn lại đời mình...: Giới thiệu tuần san Indochine Hebdomadaire Illustrée (1940-1945)

http://ndclnh-mytho-usa.org/Indochine%20Hebdomadaire%20Illustr%C3%A9e.htm

Do Anh Võ phi Hùng, cựu HS Petrus Ký, 67-74, tặng cho Quán Ven Đường

Tuần san Indochine Hebomadaire Illustrée phát hành tại Hà Nội, là tờ báo truyền thông chính thức

của Toàn quyền Decoux đến với ba xứ Đông Dương trong Thế chiến thứ Hai. Mỗi số báo đều loan
tải những thông báo, tin tức đến từ nhà cầm quyền thuộc địa hay chánh phủ bù nhìn ở chánh quốc,
để kêu gọi các dân tộc bản xứ Việt – Miên – Lào tiếp tục theo họ. Bộ báo có được từ sưu tập của
Center for Research Libraries, Chicago với số đầu tiên ra mắt ngày 12-9-1940 cho đến số chót là
233 ngày 10-3-1945, và thiếu mất (6) số báo # 7, 9, 14, 15, 165 và 232. Tờ báo do ông Jean
Saumont làm chủ nhiệm từ số 1 đến số 104 (ngày 27-8-1942), và sau đó giao cho một ban biên tập
trông coi từ hội Alexandre de Rhôdes. Số báo chót ngày 10-3-1945 ra được chỉ một ngày sau khi
quân đội Nhật lật đỗ chánh quyền thực dân Pháp, và báo có đăng bản tuyên bố của quân đội Nhật
cho biết họ “không tiếc công sức để thỏa mãn khát vọng độc lập cháy bỏng của toàn thể nhân dân
Đông Dương”. Ngoài phần chánh trị, tuyên truyền không đáng để ý đến, người đọc nên chú trọng
đến các bài biên khảo công phu có giá trị bền vững qua thời gian của các học giả Pháp, Việt nổi
tiếng, đã từng đóng góp với các hội Ecole Française d’Éxtrême-Orient (Viễn Đông Bác Cổ) hay
Amis du Vieux Hue (BAVH - Những người bạn cố đô Huế).
Về phần bài vỡ, tuần san có từ 90 đến 95% số bài được viết về đất nước, con người Việt Nam, với
phần còn lại dành cho hai xứ lân bang Miên và Lào. Trong các chủ đề, báo Indochine có bộ mặt
rất đa dạng với sự đóng góp của nhiều học giả nổi danh Pháp – Việt trình bày những đề tài từ lịch
sử, văn hoá, dân tộc, đến kiến trúc, giáo dục… Người đọc được biết đến công lao của các vị anh
hùng dân tộc như Lê Lợi trong việc kháng Minh, hay đức Thánh Trần đại thắng quân Nguyên qua
lễ hội dân gian ở đền Kiếp Bạc, cùng việc canh tân điều trần của Nguyễn trường Tộ dưới thời vua
Tự Đức. Tờ báo cũng giới thiệu đến các tiềm năng kinh tế, vẽ đẹp thiên nhiên, cùng phong tục, tập
quán và tín ngưỡng các dân tộc Chàm, Thượng ở cao nguyên Trung phần, và đồng bào miền Tây
Bắc. Những cuộc khai quật di tích Mỹ Sơn, Trà Kiệu cũng đã được đặc biệt tường thuật. Ký ức
của những nhà Khảo cổ học H. Parmentier, L. Cadière được đăng lên trên nhiều số báo để cho thấy
dầu là người Pháp, nhưng các vị này đã yêu mến và chọn Việt Nam làm quê hương thứ hai. Bác
sĩ Yersin và cuộc đời cống hiến của ông cho y khoa, người dân Việt Nam ở Đà Lạt, Nha Trang đã
được cảm kích và tường thuật cặn kẽ. Về mỹ thuật, những số báo giới thiệu về tranh sơn mài, tranh
lụa của các hoạ sĩ, nghệ nhân xuất thân từ trường Mỹ thuật Đông Dương hiện nay vẫn được người
sưu tầm bên trời Âu tìm đọc. Nhiều số báo đặc biệt giới thiệu về kiến trúc đương đại và quy hoạch,
thiết kế các đô thị như Đà Lạt, Sài Gòn, nhưng rất tiếc đã không thực hiện được. Sang đến mặt
giáo dục, trường Đại học Đông dương đã được nói đến. Nhưng ngạc nhiên và thích thú khi ông
Bergès có một loạt bài sưu tập có ghi lời các bài hát và tiếng rao hàng rong ngoài đường phố và
ký âm thành nhạc.
Tờ Indochine được sắp xếp có thứ tự giúp cho việc khảo cứu dễ dàng qua việc thực hiện hai tập
thư mục cho ba năm báo 1940-1942, và năm thứ tư 1943, và mỗi số báo lại có mục lục nơi trang
bìa trong. Về hình thức, trang trí, người đọc cảm thấy gần gũi hơn với tờ báo qua hình bìa và các
trang phụ hoạ bên trong có hình ảnh dân gian từ những hoạ sĩ nổi tiếng của trường Mỹ thuật Đông
dương tô điểm cho như Mạnh Quỳnh, Nguyễn văn Hoà, Nguyễn gia Trí hay Tô Ngọc Vân.
Indochine đã bỏ công thực hiện mỗi năm một tờ báo Xuân thiệt đẹp và trang nhã. Các nhà chụp
ảnh nổi tiếng như Võ an Ninh, Nguyễn duy Kiên, v. v… đã đóng góp các bức ảnh thời sự và nghệ
thuật, giúp cho tờ báo có bộ mặt linh động và tươi sáng hơn.
Hy vọng với sự phổ biến trên trang mạng Kho Chứa Sách Xưa bên cạnh hơn 35 nhật báo và đặc
san tiếng Việt, tuần san Indochine sẽ giúp cho nhiều người đọc biết nhiều về đất nước, và yêu mến
quê hương hơn. Mong sẽ có nhiều bài biên khảo được dịch sang tiếng Việt từ những số báo
Indochine, như bộ BAVH đã được nhiều dịch giả và nhà xuất bản Thuận Hoá thực hiện được.1
Xin trân trọng giới thiệu.
Võ phi Hùng
22-9-2025
---------
1 Bộ tuần san này đã có một quyển sách dịch sang tiếng Việt “Việt Nam qua Tuần san Indochine
1941-1944” với 47 bài biên khảo do Lưu đình Tuân tuyển dịch, nhà Thế Giới xuất bản năm 2019.
Qua lời nói đầu của sách, dịch giả cho biết là không có được số báo nào của năm 1942. Ngoài ra
dịch giả và nhóm chủ trương không biết rằng báo Indochine còn tiếp tục ra mắt đến số 233 ngày
10-3-1945. Nhưng khiếm khuyết nặng nhất là không có một tranh ảnh nào từ nguyên bản đã được
sử dụng, các hình ảnh trong sách dịch lại được góp nhặt từ trên mạng mà không cho biết xuất xứ
từ đâu, thời gian cũng như không gian của ảnh sử dụng không tương xứng với bài viết.

Thứ Tư, 24 tháng 9, 2025

Giới thiệu tuần san Indochine Hebdomadaire Illustrée (1940-1945)