Alan Phan
Tôi về lại Nam Cali tuần rồi. Chạy qua con đường Bolsa ở Little Saigon để đến tiệm phở với vài người bạn Mỹ, ai cũng trố mắt nhìn cờ xí bay ngập trời (dĩ nhiên là cờ vàng 3 sọc đỏ) và dọc vỉa hè là những triển lãm hình ảnh về tội ác của “bên thắng cuộc”. Tôi chắc chắn rằng cách đây nửa vòng trái đất, tại Saigon và các thành phố lớn của Việt Nam, một hình ảnh ngược lại đang ngự trị: đại lễ ăn mừng chiến thắng mùa xuân, cờ đỏ sao vàng ngập phố hẽm và trên TV, những tội ác của Mỹ Ngụy được phát sóng hàng giờ cùng những bài diễn văn ca ngợi đảng quang vinh.
Hai thái cực này không nói lên điều gì ngoài việc cuộc chiến Bắc Nam vẫn âm thầm tiếp tục sau 39 năm. Chỉ có một khác biệt là cả 2 phe đều muốn kéo Mỹ về phía mình. Và trong khi miền Bắc học được vài ba bài học về chuyện anh em với xứ của 16 chữ vàng (xem hồi ký của Krushchev trên trang này); dân miền Nam cũng biết rõ hơn về “cam kết” của ông đồng minh gọi là tư bản Mỹ.
Những bài học quá đắt cho hơn 3 triệu sinh mạng và cả chục triệu mảnh đời tan nát vì chiến tranh “proxy” của các cường quốc. Những chính trị gia và gia đình thì dĩ nhiên hưởng lợi trong mọi tình thế, dù phục vụ ông chủ nào, dưới bất cứ hình thức nào. Trong khi đó, xứ sở bị tụt hậu khoảng 80 năm so với các nước láng giềng, và thu nhập của người dân tụt xuống gần cuối bảng của Á Châu. Niềm hãnh diện duy nhất của Việt Nam hiện nay là thuộc hàng top ten trên thế giới về lượng tiêu thụ bia rượu và thuốc lá nhiều nhất cho mỗi đầu người.
Độc lập, tự do, hạnh phúc chỉ hiện hữu trên giấy tờ, biểu ngữ… và dành cho vài phần trăm dân số. Đại đa số người dân âm thầm chịu đựng, trong thời chiến cũng như thời bình, an phận làm những con tốt thí trong một bàn cờ họ không quan tâm và không hiểu nổi. Tệ nhất là một nền văn hóa giáo dục xuống cấp trầm trọng, ngay cà các lãnh đạo cấp cao của đảng CS cũng phải thừa nhận.
Và cứ thế 39 năm trôi qua, và có lẽ 39 năm sắp tới cũng sẽ sao y nếu không có một hay hai “con thiên nga đen” nào. Tháng 4 sẽ vẫn “đen” dù “đỏ”.
Thực sự cá nhân tôi thì đã quên biến cố dâu biển ngày 30/4/1975 ngay vài ngày sau đó. Nặng gánh vợ con, tôi phải tíu tít đi kiếm việc làm để gia đình sinh tồn tại một xứ Mỹ bận rộn vì cạnh tranh. Tôi không có cái luxury để phân tích chính trị lịch sử hay dự đoán về tình hình kinh tế xã hội của một quê hương đã bỏ lại ngàn dặm. Nhưng sau vài năm ổn định cuộc sống vật chất, tôi lại phải đối mặt với bao nhiêu nhắc nhở từ một quá khứ mà mình nghĩ đã an táng dưới mộ sâu. Nào chuyện bạn bè bà con vượt biển đang nằm ở Mã Lai, Phi…chờ bảo lãnh; nào chuyện người trong nước viết thơ hàng ngày xin cứu trợ; nào chuyện các tổ chức thiện nguyện cần người làm trong những ngày nghỉ để hổ trợ cho người mới đến….
Trên hết, chuyện Việt Nam vẫn chiếm những cột báo ngay trang đầu: lần này thì chuyện thuyền nhân, chuyện chiến tranh với Trung Quốc, với Kampuchia, chuyện các tay phản chiến ngày xưa phản tỉnh như Joan Baez, J.P. Sartre, Trương Như Tảng…Không ai để cho tôi quên “ngày xưa”; nhất là những cuộc biểu tình rầm rộ khắp thế giới của 2 bên “thua’ và “thắng” vào mỗi tháng tư.
Sau đó, tôi có dịp quay về Á Châu làm ăn; do đó, thường xuyên về Việt Nam để “ăn chơi” (xin thú thật) và bù khú với các bạn mới cũ hiện rất rảnh rang. Không tính làm ăn gì, nhưng tôi vẫn bị quê hương lôi kéo. Sau khi mất vài ba triệu đô trong lần tháo chạy năm 1975, tôi lại mất thêm vài triệu đô vào những đầu tư mới từ 2007. Tuy nhiên, tiền là “chuyện nhỏ”; và tôi không có một mất mát gì về “nợ máu” của cả 2 bên. Cho nên, tôi không có lý do gì để thù hận hay oán ghét ai, và cũng không có nhu cầu ganh tị vì nghĩ cá nhân mình đã quá may mắn trong cuộc chơi “đen đỏ” này.
Tôi chỉ biết nhìn với cặp mắt buồn rầu về một quê hương và dân tộc có đầy đủ điều kiện để “hóa rồng” nhưng chỉ vì vài lựa chọn sai lầm, biến thành con giun đất. Và nếu thái độ của mọi người vẫn thể hiện như đang thể hiện ngày 30/4 mỗi năm, thì tương lai con cháu trên quê hương này vẫn “đen” dù “đỏ”.
Tôi tin là con người sáng tạo ra định mệnh của mình qua tư duy, lựa chọn, hành động và thói quen. Nhưng mỗi năm vào tháng 4, tôi vẫn buột miệng theo bạn bè “cái đất nước mình nó thế”.
Tôi có một người anh bà con xa, lớn tuổi hơn làm bác sĩ tại Saigon trước 1975. Qua đây tị nạn, anh cố gắng đi học lại và sau 5 năm nghèo khó, thi đậu bằng bác sĩ Mỹ và hành nghề lại ở Cali. Anh thành công và tạo cho gia đình một cuộc sống khá sung túc. Nhưng chỉ được vài năm, thằng con trai đầu mới vừa 18 tuổi, nghe lời bạn học khích bác, nổi giận và đâm chết một tình địch. Nằm tù 16 năm, thằng bé ra tù và suy sụp hoàn toàn với ma túy và bạo lực.
Trong khi đó, 4 em còn lại, ai cũng thành tài vẻ vang với cách giáo huấn đầy đạo đức của một gia đình tử tế. Tuy nhiên, anh nói mỗi ngày hai vợ chồng vẫn lưng tròng nước mắt và tan nát tim đau khi nghĩ đến đứa con đầu bị “tai nạn”. Mỗi lần anh chị khóc, tôi chỉ biết ngồi im và buồn rầu nhìn thảm cảnh. Và chợt nhớ lại quê hương ngàn dặm…
Có lẽ vì đại đa số người dân nơi đó vẫn chỉ là những “kẻ thua cuộc” hay những người gặp “tai nạn”?
Alan Phan
Xin đọc thêm suy nghĩ của Alan Phan trong 2 bài này:
Lincoln và Bên Thắng Cuộc
http://www.gocnhinalan.com/?s=lincoln+va+ben+thang+cuoc
MacArthur và Bên Thắng Cuộc
http://www.gocnhinalan.com/?s=macarthur+va+ben+thng+cuoc
Bài viết của Thượng Nghị Sĩ Ngô Thanh Hải (Canada):
http://www.ttxva.net/ngay-30-thang-4-nho-den-nhung-hy-sinh-khong-can-thiet/
