Hiệu Minh. 3-3-2011.
Ảnh minh họa. Internet
Rủ nhau đi nghe vài session về Motivation nên Tổng Cua ghi cóp nhặt ra đây hầu bạn đọc. Entry không có cấu trúc gì đâu, bạn đọc thông cảm.
Stick and Carrot
Chúng ta thường tự hỏi, lương giáo viên VN thấp nên phải dạy thêm, học thêm. Quá thiếu thốn mà bác sỹ, y tá thi nhau “nắn bóp” bệnh nhân.
Tham nhũng, hối lộ tràn lan là do “đói nghèo sinh nghịch tặc, không đi ăn cắp lấy… mà ăn”.
Có người đề nghị (trong đó có Cua), tăng lương thật cao, kỷ luật nghiêm, chuyện trên sẽ hết.
“Cây gậy và củ cà rốt – stick and carrot” không hoàn toàn đúng. Để đạt được mục tiêu là củ carot, bọn thỏ hay báo cáo láo. Bị stick dọa nên mất hết sáng tạo, “đi ngang về tắt” trong công việc, làm chuyện phi đạo đức như bọn Rùa lừa đảo, hiệu quả công việc thường kém.
Nhớ thời Viện Tin học (1977-1985) ở làng Liễu Giai (Hà Nội) toàn phân tươi và nước tiểu, lương chết đói, cơm cặp lồng với vài quả cà. Tới Văn phòng, mở ngăn kéo, muỗi bay ra đầy mặt. Thế mà ai cũng hăng say nghiên cứu khoa học, mơ mộng giải những bài toán tối ưu, tự động hóa văn phòng, đòi tin học hóa toàn quốc.
Ai cũng tự đặt cho mình một kế hoạch riêng, rõ ràng. Trong nhóm tự giải quyết những vấn đề của mình. Sự sáng tạo tăng lên rõ rệt trong hoàn cảnh đất nước rất nghèo.
Motivation có được là do tất cả cùng chung chí hướng, không ai nghĩ đến bản thân nhiều và biết nhường cơm xẻ áo. Cán bộ được tự do sáng tạo và không bị ai chi phối hay chỉ đạo.
Vì thế mà thương hiệu của Viện đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Cà rốt và cây gậy chả có tác dụng gì với đám khoa học ngang như cua. Một khi đã yêu công việc thì lương bổng không phải là quan trọng. Họ làm ngày đêm, bỏ cả vợ con vì lập trình trên máy tính, ngủ ở văn phòng qua đêm khi trình bị lỗi.
Khi máy vi tính nhập tràn ngập (1984-1990), lợi lộc được tính bằng đô la, chỉ vàng, các chuyến đi sang Pháp hay Tây Đức với Peugeot cá vàng, xe máy Nhật DD đỏ chói, mỗi phòng là một thế giới riêng, không còn chia sẻ tri thức như xưa. Bỗng nhiên cái tập thể vững mạnh kia biến đâu mất.
Sau đó là những năm tháng đi xuống thảm hại dù túi tiền cá nhân đã dầy thêm, villa và có cả phố Tin học. Thử hỏi, Viện Công Nghệ Thông tin (Viện Tin học) còn tiếng tăm gì trên thế giới này. Có chăng chỉ là tòa nhà pyramid nhem nhuốc trên dốc Bưởi và khu Viện Khoa học Việt Nam hoang tàn. Nếu không có họ, có lẽ quốc gia tiết kiệm hàng trăm tỷ một năm.
Quay lại chuyện lương bổng cho cán bộ. Cuốn sách best seller của Danniel Pink “Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us – Sự thật thú vị về sự động viên”.
Danniel cho rằng, lương cao ngất trời đôi khi làm hỏng giá trị của con người. Có làm việc tốt, hiệu quả, vì cái chung, lại nằm ở trái tim. Độc lập trong suy nghĩ sẽ có sáng tạo, tự quyết, tự chịu trách nhiệm, kết quả công việc sẽ tốt hơn.
Vửt quách chuyện tiền nong ra khỏi cuộc tranh cãi, tập trung vào công việc, sự nghiệp chung thì tiền lại nhiều hơn.
Điều gì sẽ xảy ra nếu Bill Gates hay Steve Job bị chỉ đạo bởi cấp trên. Thế giới sẽ không có PC và Mac. Tiền bạc tự về quá nhiều mà đôi lúc Bill phải than, giá như không có nhiều tiền như thế này thì hạnh phúc biết bao.
Bạn đọc hãy xem video dưới đây và cho nhận xét. Rất xin lỗi vì không đủ thì giờ để dịch sang tiếng Việt. Tôi tin là nhiều văn phòng nước ngoài đã giới thiệu video và cuốn sách này cho bạn đọc Việt Nam.
Ba Pê – 3P
Bạn Thùy Anh nói về chiến thuật 3 Pê (3P) mà bên Tây hay dùng để động viên quần chúng. Đó là Pay, Promotion, Prospect – lương bổng, lên cấp và tương lai. Nếu ba chữ P mà làm đúng, công ty sẽ tiến rất xa.
P 1. Pay – Lương tháng. Này nhé, ai mà chả nghĩ đến lương và…bổng. Đi tìm việc thì câu đầu tiên muốn hỏi (và cũng là câu cuối cùng) là lương bao nhiêu. Gặp nhau, lương lậu thế nào, có đủ ăn không. “Bổng” tế nhị hơn. Làm bên Bộ chắc nhiều phong bì lắm nhỉ. Quà cáp ít thế này, liệu năm sau có đủ tiền cho con du học?
P 2. Promotion – Nâng bậc. Làm vài năm thì ai cũng hỏi, bao giờ được nâng bậc. Người ta nai lưng từ sáng đến tối “game online”, chat Yahoo Messenger bậy bạ như lão Cua, trưa đi ăn phở, tối về ăn cơm, công việc mệt mỏi vô cùng. Không tăng lương là bố sẽ chuyển nơi khác cho sụp cơ quan luôn.
P 3. Prospect – Tương lai. Liệu sau 5 hay 10 năm công ty có đóng cửa không, nếu chúng tôi tiếp tục chơi game trong giờ làm việc, tranh thủ đi chợ Hôm mua đồ ăn cho bữa chiều. Cơ quan chả có prospect, làm việc ở đó có nghĩa gì.
Năm Dê – 5D
Chị Nguyễn Thị Mai, cán bộ cao cấp về Y tế của Ngân hàng Thế giới, đang ở DC. Gặp chị rất vui, cỡ tuổi HM, nên gọi nhau là “ông bà”.
Nhớ có lần tôi viết về đôi uyên ương sang Mỹ hưởng tuần trăng mật vào gần tuổi 60 và có nhắc đến anh Đoan, người chồng yêu quí. Anh đã hưu rồi nhưng thuộc vào người của toàn cầu hóa.
Hôm nay bay sang Sing, mai sang Mỹ, ngày kia đi Úc. Làm ông nội của ba đứa cháu, con trai, con dâu, đi đâu thì ông bà moving theo. Cuối đời sao mà họ sướng.
Hỏi về cách làm thế nào mà giúp các dự án quốc tế vào Việt Nam thuận lợi, chị cười “Có gì đâu, tôi chuyên dùng thuật 5 Dê (D)”.
Dê 1 – Dụ. Em nghiên cứu dự án này hay lắm,chất lượng quốc tế đó.
Dê 2 – Dỗ. Làm tốt thì thế nào chị cũng giúp cho đi study tour bên Mỹ
Dê 3 – Dọa. Không làm đúng hạn thì chị báo sếp, đuổi việc, cắt lương.
Dê 4 – Diệt. Tất cả những bài trên không hiệu quả thì tiêu…diệt luôn.
Dê 5 – Dê. Đôi lúc không Diệt được mà có khi mình bị vạ nên dùng kế của loài Dê. Em ơi, sang đây chị cho xem cái này hay lắm. Hàng xách tay từ Thái, cho em thử miễn phí với người yêu.
Chị Mai từng là người đi tuyên truyền về bao cao su nên thuộc lòng các loại mẫu. Bàn làm việc có hàng trăm các kiểu, từ to đến bé, từ có gai đến không có gai, trơn, dầy mỏng khác nhau, mầu hồng, đỏ, dưa hấu hay bạch kim.
Bây giờ, dự án không liên quan gì đến cái thứ chết tiệt, làm mất hết cảm giác lên mây, nhưng chị vẫn tranh thủ marketing miễn phí cho kế hoạch hóa gia đình.
Dê cụ. Ảnh: Wiki
Chiến thuật Dê này thường liên quan đến karaoke ôm, tắm bùn quên cả tầu trật bánh, quan hàng tỉnh chơi gái non rồi đổ cho ông liệt dương, cuối cùng phải xử kín kẻ…bị mua dâm.Ở VN, ai mà nắm vững 5 Dê thì sẽ lên rất nhanh. Có lẽ bên Mỹ, bên Anh hay bất kỳ nước nào cũng thế thôi. Nhưng một nơi như Microsoft hay Silicon Valley, Mac và iPhone, sự thể đã khác. Họ làm việc trong tự do sáng tạo, không vì tiền thì đô la rất nhiều. Cua chưa đến đó nên đoán mò. Bạn nào cho thông tin thêm đi.
Giữ được hạnh phúc gia đình từ thời gian khó đến nay, vợ chồng hòa thuận, con cái thành đạt, chị Mai có áp dụng thuật Dê với anh chồng?
Người ta bảo, càng “Dê” càng hạnh phúc. Chịu, chả biết có đúng. Cua không phải là Dê nên chịu.
Stick and Carrot, Ba Pê và Năm Dê, cái nào hay hơn trong motivation. Áp dụng ở đâu, với ai, trong môi trường làm việc nào. Các bạn phát biểu đi. Cua mệt lắm rồi.
Hiệu Minh.
