SGTT.VN - Tôi tình cờ đọc được blog của A.H., một cô gái trẻ đang làm việc tại một công ty PR tại TP.HCM. Qua blog của mình, A.H. kể về trải nghiệm của chính cô trong việc cố gắng thu xếp chi tiêu trong mức tối thiểu 2 triệu đồng trong vòng 20 ngày, hay là 100.000 đồng/ngày. Một chuyện tưởng chừng quá đơn giản, vậy mà cuối cùng A.H. đã phải thú nhận mình thất bại.
H. chỉ đi lại bằng xe gắn máy, không mua sắm gì, cố gắng thường xuyên ăn cơm ở nhà thay vì tham gia vào các hoạt động xã hội sôi nổi đầy ắp của một cô gái năng động. Khi phải ăn ở văn phòng, hoặc cô mua cơm bình dân (thường là thiếu giá trị dinh dưỡng) hoặc là đem đồ ăn ở nhà đi. Các chi phí khác (có thể có) như điện, nước, điện thoại, tiền nhà... chưa được tính ở đây. Ngay cả như vậy, cho đến cuối cuộc thử nghiệm A.H. đã chi tiêu tổng cộng 2,5 triệu đồng!
Làm thế nào để xoay xở cuộc sống với mức thu nhập không tăng trong khi mọi chi phí sống đều tăng không còn là chuyện của người nghèo với đồng lương tối thiểu nữa, mà cả giới trung lưu thành thị.
Mới đây thôi trong nhà ngoài phố tôi còn nghe thấy chuyện đầu tư cổ phiếu, chuyện kiếm tiền nhanh chóng, chuyện “tiền ở đâu mà lắm thế nhỉ?!” Còn thời gian này, tôi cũng nghe những câu chuyện về tiền, nhưng là làm sao để tiết kiệm chi tiêu, cái gì cũng tăng giá, cắt giảm chỗ nào.
Rất nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ, công chức văn phòng, nhân viên cấp quản lý ở các doanh nghiệp vì nhu cầu cuộc sống và công việc mà chọn mua xe hơi riêng hoặc đi taxi. Chỉ trong vòng khoảng hai năm trở lại đây, sau vài lần giá xăng tăng, phí taxi cũng đã tăng khoảng 40%. Nhiều người đã quen đi xe hơi đành phải quay lại với xe gắn máy để tiết kiệm chi phí. Những người đi xe riêng thì đành “hạ cấp” đi taxi. Một chị bạn tôi kể: “Tiền lương tài xế, tiền xăng, bảo hiểm, tiền đỗ xe, bảo dưỡng… mỗi tháng cũng hơn 10 triệu đồng. Như vậy thì chi phí đi taxi dù đã cao vẫn còn thấp hơn sở hữu một chiếc xe hơi. Nhưng nhà có con nhỏ, phải đưa các cháu đi học thì phải chấp nhận chi phí ngày càng cao như vậy”.
Dịch vụ xe ôm “on call” đã trở nên phổ biến với những người giỏi xoay trở. Biên tập viên một tờ báo lớn ở TP.HCM có một bác xe ôm kiêm “trợ lý” hàng ngày vừa chở đi đây đó, vừa giúp nhiều việc vặt như đưa thư tín, vận chuyển hàng hoá, đi trả tiền hoá đơn… đủ thứ việc không tên như một trợ lý thực thụ. Cô kể, giá cả thấp hơn nhiều so với việc chính mình phải trực tiếp đi làm những việc vặt đó. Đó cũng là một cách giảm chi phí.
Cơ cấu chi tiêu của tầng lớp trung lưu, những người ở bậc gần cao nhất trong kim tự tháp về thu nhập, khác rất nhiều so với những người có thu nhập dưới đáy xã hội. Các nhà kinh tế học tính toán rằng, với những người thu nhập thấp, khoảng 80% chi phí hàng tháng của họ là dành cho những nhu cầu thiết yếu, họ có rất ít tiền, hoặc gần như không có khả năng chi trả cho những nhu cầu khác như giải trí, ăn uống nhà hàng, đi du lịch, mua sắm thời trang v.v. Có nghĩa là khi giá lương thực tăng, cuộc sống của người có thu nhập thấp ngay lập tức bị ảnh hưởng.
Thế còn giới trung lưu thì sao? Với những người có thu nhập được cho là cao, chi phí vào thực phẩm chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng thu nhập của họ. Nhưng họ lại có đủ thứ chi tiêu khác: tiền thuê nhà hoặc trả nợ vay mua nhà, chi phí giao tế, chi phí đi lại (xe hơi, taxi), chi phí mua sắm quần áo mới…
T., giám đốc nhãn hiệu của một công ty thời trang, kể: “Mỗi bữa đi ăn trưa ở nhà hàng không bao giờ dưới 200.000 đồng. Nhưng nhiều khi không đi không được: các cuộc gặp gỡ ở quán càphê hay ăn trưa là một phần không thể thiếu trong việc duy trì các quan hệ công việc và xã hội”. Buổi tối cuối tuần, T. thường đi chơi tiệc tùng với bạn bè, nhưng cô cũng đã phải cắt giảm dần việc tham gia vào các cuộc vui, vì ở các quán bar thời thượng ở thành phố hiện nay, giá một món đồ uống cũng trên dưới 10 USD. Trong khi thu nhập không tăng, mọi thứ đều trở nên đắt đỏ hơn. T. là người yêu thích thời trang nhưng cô kể rằng đã nhiều tháng nay, cô chỉ cho phép mình mua sắm hàng giảm giá. Nhưng cho dù thu nhập trên 30 triệu đồng nhưng cuối mỗi tháng, T. kể, cô không tiết kiệm được bao nhiêu.
Có lẽ chỉ trừ giới cực giàu và những người kiếm tiền quá dễ dàng là không cắt giảm tiêu xài, còn đa số mọi người trong thời gian qua đều thắt lưng buộc bụng. Nếu hiện tượng này khó nhìn thấy từ quan sát hàng ngày, thì hãy thử viện đến kinh tế học và các chỉ số: chỉ số lạm phát những tháng qua liên tục giảm (may quá!); hàng hoá tồn kho chất cao như núi (tin không tốt); sản xuất đình đốn, hàng loạt doanh nghiệp phá sản, nhiều nhà máy cắt giảm sản xuất (thật đáng lo ngại!).
Tiến sĩ kinh tế Võ Trí Thành, tại một cuộc hội thảo kinh tế, chia sẻ: “Lần đầu tiên Việt Nam thừa điện vào mùa nóng, Hà Nội bật đèn đường đến sáng”. Câu chuyện mang tính hài hước nhưng thực ra lại nói đến những dấu hiệu đáng lo ngại của nền kinh tế, khi tình trạng giảm phát đe doạ đến sức khoẻ của nền kinh tế. Tỷ lệ xoay vòng của đồng tiền trên thị trường giảm từ mức 2,5 lần xuống còn 0,8 lần. Đồng tiền càng ít được quay vòng thì kinh tế càng sa sút. Tiêu thụ giảm, đầu tư giảm dẫn đến giảm phát và đình đốn, và nếu kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp hàng loạt. Mọi người đều không sung sướng. Và như vậy, đây là lúc mà các doanh nghiệp và các nhà kinh tế mong muốn người dân chi tiêu nhiều hơn – chi tiêu để nền kinh tế không bị rơi vào tình trạng giảm phát.
Nhưng chi tiêu như thế nào? Cuối cùng, đây lại là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Chi tiêu như thế nào để phù hợp với tình hình tài chính của mỗi người, mỗi gia đình lại là một chuyện khác và tuỳ thuộc vào khả năng xoay trở của mỗi cá nhân.
Lan Anh
H. chỉ đi lại bằng xe gắn máy, không mua sắm gì, cố gắng thường xuyên ăn cơm ở nhà thay vì tham gia vào các hoạt động xã hội sôi nổi đầy ắp của một cô gái năng động. Khi phải ăn ở văn phòng, hoặc cô mua cơm bình dân (thường là thiếu giá trị dinh dưỡng) hoặc là đem đồ ăn ở nhà đi. Các chi phí khác (có thể có) như điện, nước, điện thoại, tiền nhà... chưa được tính ở đây. Ngay cả như vậy, cho đến cuối cuộc thử nghiệm A.H. đã chi tiêu tổng cộng 2,5 triệu đồng!Làm thế nào để xoay xở cuộc sống với mức thu nhập không tăng trong khi mọi chi phí sống đều tăng không còn là chuyện của người nghèo với đồng lương tối thiểu nữa, mà cả giới trung lưu thành thị.
Mới đây thôi trong nhà ngoài phố tôi còn nghe thấy chuyện đầu tư cổ phiếu, chuyện kiếm tiền nhanh chóng, chuyện “tiền ở đâu mà lắm thế nhỉ?!” Còn thời gian này, tôi cũng nghe những câu chuyện về tiền, nhưng là làm sao để tiết kiệm chi tiêu, cái gì cũng tăng giá, cắt giảm chỗ nào.
Rất nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ, công chức văn phòng, nhân viên cấp quản lý ở các doanh nghiệp vì nhu cầu cuộc sống và công việc mà chọn mua xe hơi riêng hoặc đi taxi. Chỉ trong vòng khoảng hai năm trở lại đây, sau vài lần giá xăng tăng, phí taxi cũng đã tăng khoảng 40%. Nhiều người đã quen đi xe hơi đành phải quay lại với xe gắn máy để tiết kiệm chi phí. Những người đi xe riêng thì đành “hạ cấp” đi taxi. Một chị bạn tôi kể: “Tiền lương tài xế, tiền xăng, bảo hiểm, tiền đỗ xe, bảo dưỡng… mỗi tháng cũng hơn 10 triệu đồng. Như vậy thì chi phí đi taxi dù đã cao vẫn còn thấp hơn sở hữu một chiếc xe hơi. Nhưng nhà có con nhỏ, phải đưa các cháu đi học thì phải chấp nhận chi phí ngày càng cao như vậy”.
Dịch vụ xe ôm “on call” đã trở nên phổ biến với những người giỏi xoay trở. Biên tập viên một tờ báo lớn ở TP.HCM có một bác xe ôm kiêm “trợ lý” hàng ngày vừa chở đi đây đó, vừa giúp nhiều việc vặt như đưa thư tín, vận chuyển hàng hoá, đi trả tiền hoá đơn… đủ thứ việc không tên như một trợ lý thực thụ. Cô kể, giá cả thấp hơn nhiều so với việc chính mình phải trực tiếp đi làm những việc vặt đó. Đó cũng là một cách giảm chi phí.
Cơ cấu chi tiêu của tầng lớp trung lưu, những người ở bậc gần cao nhất trong kim tự tháp về thu nhập, khác rất nhiều so với những người có thu nhập dưới đáy xã hội. Các nhà kinh tế học tính toán rằng, với những người thu nhập thấp, khoảng 80% chi phí hàng tháng của họ là dành cho những nhu cầu thiết yếu, họ có rất ít tiền, hoặc gần như không có khả năng chi trả cho những nhu cầu khác như giải trí, ăn uống nhà hàng, đi du lịch, mua sắm thời trang v.v. Có nghĩa là khi giá lương thực tăng, cuộc sống của người có thu nhập thấp ngay lập tức bị ảnh hưởng.
Thế còn giới trung lưu thì sao? Với những người có thu nhập được cho là cao, chi phí vào thực phẩm chỉ chiếm khoảng 20% trong tổng thu nhập của họ. Nhưng họ lại có đủ thứ chi tiêu khác: tiền thuê nhà hoặc trả nợ vay mua nhà, chi phí giao tế, chi phí đi lại (xe hơi, taxi), chi phí mua sắm quần áo mới…
T., giám đốc nhãn hiệu của một công ty thời trang, kể: “Mỗi bữa đi ăn trưa ở nhà hàng không bao giờ dưới 200.000 đồng. Nhưng nhiều khi không đi không được: các cuộc gặp gỡ ở quán càphê hay ăn trưa là một phần không thể thiếu trong việc duy trì các quan hệ công việc và xã hội”. Buổi tối cuối tuần, T. thường đi chơi tiệc tùng với bạn bè, nhưng cô cũng đã phải cắt giảm dần việc tham gia vào các cuộc vui, vì ở các quán bar thời thượng ở thành phố hiện nay, giá một món đồ uống cũng trên dưới 10 USD. Trong khi thu nhập không tăng, mọi thứ đều trở nên đắt đỏ hơn. T. là người yêu thích thời trang nhưng cô kể rằng đã nhiều tháng nay, cô chỉ cho phép mình mua sắm hàng giảm giá. Nhưng cho dù thu nhập trên 30 triệu đồng nhưng cuối mỗi tháng, T. kể, cô không tiết kiệm được bao nhiêu.
Có lẽ chỉ trừ giới cực giàu và những người kiếm tiền quá dễ dàng là không cắt giảm tiêu xài, còn đa số mọi người trong thời gian qua đều thắt lưng buộc bụng. Nếu hiện tượng này khó nhìn thấy từ quan sát hàng ngày, thì hãy thử viện đến kinh tế học và các chỉ số: chỉ số lạm phát những tháng qua liên tục giảm (may quá!); hàng hoá tồn kho chất cao như núi (tin không tốt); sản xuất đình đốn, hàng loạt doanh nghiệp phá sản, nhiều nhà máy cắt giảm sản xuất (thật đáng lo ngại!).
Tiến sĩ kinh tế Võ Trí Thành, tại một cuộc hội thảo kinh tế, chia sẻ: “Lần đầu tiên Việt Nam thừa điện vào mùa nóng, Hà Nội bật đèn đường đến sáng”. Câu chuyện mang tính hài hước nhưng thực ra lại nói đến những dấu hiệu đáng lo ngại của nền kinh tế, khi tình trạng giảm phát đe doạ đến sức khoẻ của nền kinh tế. Tỷ lệ xoay vòng của đồng tiền trên thị trường giảm từ mức 2,5 lần xuống còn 0,8 lần. Đồng tiền càng ít được quay vòng thì kinh tế càng sa sút. Tiêu thụ giảm, đầu tư giảm dẫn đến giảm phát và đình đốn, và nếu kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng thất nghiệp hàng loạt. Mọi người đều không sung sướng. Và như vậy, đây là lúc mà các doanh nghiệp và các nhà kinh tế mong muốn người dân chi tiêu nhiều hơn – chi tiêu để nền kinh tế không bị rơi vào tình trạng giảm phát.
Nhưng chi tiêu như thế nào? Cuối cùng, đây lại là một câu hỏi còn bỏ ngỏ. Chi tiêu như thế nào để phù hợp với tình hình tài chính của mỗi người, mỗi gia đình lại là một chuyện khác và tuỳ thuộc vào khả năng xoay trở của mỗi cá nhân.
Lan Anh
