Hoàng Hồng Minh
Riêng tư là thiêng liêng. Không có riêng tư, con người chỉ là tôi tớ của đám đông, của bạo quyền. Không có văn hóa này, người ta không hiểu giá trị làm người, và người ta ngông nghênh xúc phạm riêng tư, cuối cùng đời sống trở nên hỗn loạn.
Nếu lần đầu tiên bạn đi học tại một trường đại học ở Balê, hẳn bạn sẽ có nhiều bỡ ngỡ. Cả năm trời, không ai biết điểm các bài kiểm tra của bạn cả, trừ vài giáo viên trực tiếp liên quan. Và ngược lại, bạn cũng chẳng hề biết điểm của các bạn học khác. Không có biểu dương học sinh này, hay chê bai học sinh kia sồn sồn trong lớp học.
Kì lạ hơn, một số bài tập được giao về nhà để làm trong kì nghỉ. Hết kì nghỉ, bạn nộp bài, và được chấm điểm. Mà hầu như cũng chẳng ai hỏi nhờ ai làm bài hộ cả.
Bạn đá bóng trong một công viên nhỏ, chẳng may quả bóng rơi vào vườn nhà ai cạnh đó.
Bạn bấm chuông, không ai ra cả. Bạn không bao giờ tự trèo vào vườn đó để lấy lại quả bóng.
Rồi bạn đi làm. Chẳng ai biết lương của bạn là bao nhiêu, ngoài phòng tài chính, và có thể là ông chủ của hãng nhỏ. Và bạn cũng chẳng biết lương của ai khác. Phải xem báo nghe đài thống kê, hay qua nơi tư vấn công việc, để rồi ước đoán xem lương của mình như vậy đã hợp lý với khung lương chung chưa, để mà mặc cả.
Bạn ra tòa thị chính làm giấy tờ. Tờ cảnh báo lớn treo trên tường nhắc nhở mọi người: “dù có ai mặc đồ cảnh sát đến bấm chuông nhà bạn, chớ có mở cửa”. Nếu bạn là thủ phạm nguy hiểm, người ta khắc có công lệnh và phương tiện mở cửa nhà bạn, khỏi lo hộ!
Rồi bạn lập gia đình. Thư của nửa bên kia của bạn nằm trong thùng thư, bạn không có quyền bóc xem đâu nhé. Và dĩ nhiên không ai có quyền bóc thư gửi cho bạn, ngoài chính bạn.
----
Riêng tư là thiêng liêng. Không có riêng tư, con người chỉ là tôi tớ của đám đông, của bạo quyền.
Sở hữu chỉ là một phần của sự riêng tư này, và do vậy sở hữu hợp pháp cũng thiêng liêng. Không có văn hóa này, người ta không hiểu giá trị làm người, và người ta ngông nghênh xúc phạm riêng tư, cuối cùng đời sống trở nên hỗn loạn.
Một khi cái riêng tư trở nên thiêng liêng, cá nhân công dân ra đời, và tiếp đó, cái cộng đồng, public, cũng được trở thành một riêng tư đặc thù.
Và mọi tài sản đều thành thiêng liêng, bất kể của riêng hay của công, vật chất hay tinh thần.
Nếu bạn đâm ôtô vào một cột đèn công cộng, bạn phải đền bù cho cái tài sản cột đèn đó bị hư hại. Việc đền bù văn minh hôm nay thường được thực hiện thông qua các giao dịch của các hãng bảo hiểm mà bạn tham gia, và trong trường hợp sử dụng ôtô thì bảo hiểm tối thiểu là bắt buộc. Và cái thùng rác công cộng cũng vậy, là thiêng liêng, ai táy máy chúng sẽ phải bị trả giá đắt.
Và bạn sẽ thấy, mọi lĩnh vực đều trở thành thiêng liêng, vì nó có chủ quyền của nó.
Cái nền tảng riêng tư thiêng liêng này đưa đến sự tôn trọng lẫn nhau bắt buộc giữa các cá nhân cùng các tổ chức xã hội. Sự tôn trọng này đơn giản là được luật pháp bảo đảm, và trên đó nữa, đã thành ra lẽ sống của các thành viên của xã hội văn minh.
----
Sự riêng tư là thiêng liêng, chính vì vậy nó không được làm thua thiệt sự riêng tư của các cá nhân khác, cùng của cộng đồng.
Trên cái nền tảng riêng tư thiêng liêng này, người ta phải xây dựng nên tòa lâu đài thiết chế để gìn giữ bảo hành và phát triển được chính sự thiêng liêng đó, đó là công việc điều hòa các lợi ích của các cá nhân và của toàn bộ cộng đồng, về vật chất và về tinh thần.
Cái đó gọi là nhà nước.
Nhà nước là một thiết chế được thiết kế và được duy hành để các công dân thực hiện được đời sống thiêng liêng của mình. Vì lẽ đời sống luôn vận động phát triển, nhà nước cũng phải được tiến hóa theo cùng. Nhà nước được dựng nên một cách có ý thức thì không phải là một thứ từ trên trời rơi xuống. Nó là một công cụ được bồi đắp nên của chính các cá nhân thành viên cộng đồng.
Công cụ nhà nước làm được những công việc mà mỗi cá nhân loay hoay không xong được.
Xây dựng một tháp nước sạch cho một cụm làng dân cư, cái đó vì sự riêng tư của mỗi cá nhân, và vượt lên trên sự loay hoay của mỗi cá nhân. Các công trình của cộng đồng, quốc gia có ý nghĩa tương tự như thế, trong cơ man các lĩnh vực của đời sống vật chất và tinh thần.
Chưa hết.
Một nhà máy điện nguyên tử gặp nạn có thể làm cho cư dân nhiều quốc gia cùng lâm ngu
Một dòng sông có thể là nguồn sống của nhiều đất nước.
Một hành lang bay buộc phải đi qua vùng trời nhiều lãnh thổ, sử dụng nhiều dịch vụ quốc tế.
Một đường hàng hải phải xuyên qua các vùng biển thế giới.
Một bác sĩ đã có thể phải phẫu thuật trực tiếp cho một bệnh nhân… ở nửa bên kia trái đất, thông qua hệ thống máy móc kết nối với đường truyền viễn thông dành riêng an toàn
… Và như thế hôm nay con người đã phải sẵn sàng chung tay bắt đầu cho những công việc nền tảng của một nhà nước thế giới đang thầm lặng thai nghén.
Tất cả phải đóng trụ trên một nền tảng: riêng tư là thiêng liêng.
Nếu lần đầu tiên bạn đi học tại một trường đại học ở Balê, hẳn bạn sẽ có nhiều bỡ ngỡ. Cả năm trời, không ai biết điểm các bài kiểm tra của bạn cả, trừ vài giáo viên trực tiếp liên quan. Và ngược lại, bạn cũng chẳng hề biết điểm của các bạn học khác. Không có biểu dương học sinh này, hay chê bai học sinh kia sồn sồn trong lớp học.
Kì lạ hơn, một số bài tập được giao về nhà để làm trong kì nghỉ. Hết kì nghỉ, bạn nộp bài, và được chấm điểm. Mà hầu như cũng chẳng ai hỏi nhờ ai làm bài hộ cả.
Bạn đá bóng trong một công viên nhỏ, chẳng may quả bóng rơi vào vườn nhà ai cạnh đó.
Bạn bấm chuông, không ai ra cả. Bạn không bao giờ tự trèo vào vườn đó để lấy lại quả bóng.
Rồi bạn đi làm. Chẳng ai biết lương của bạn là bao nhiêu, ngoài phòng tài chính, và có thể là ông chủ của hãng nhỏ. Và bạn cũng chẳng biết lương của ai khác. Phải xem báo nghe đài thống kê, hay qua nơi tư vấn công việc, để rồi ước đoán xem lương của mình như vậy đã hợp lý với khung lương chung chưa, để mà mặc cả.
Bạn ra tòa thị chính làm giấy tờ. Tờ cảnh báo lớn treo trên tường nhắc nhở mọi người: “dù có ai mặc đồ cảnh sát đến bấm chuông nhà bạn, chớ có mở cửa”. Nếu bạn là thủ phạm nguy hiểm, người ta khắc có công lệnh và phương tiện mở cửa nhà bạn, khỏi lo hộ!
Rồi bạn lập gia đình. Thư của nửa bên kia của bạn nằm trong thùng thư, bạn không có quyền bóc xem đâu nhé. Và dĩ nhiên không ai có quyền bóc thư gửi cho bạn, ngoài chính bạn.
----
Riêng tư là thiêng liêng. Không có riêng tư, con người chỉ là tôi tớ của đám đông, của bạo quyền.
Sở hữu chỉ là một phần của sự riêng tư này, và do vậy sở hữu hợp pháp cũng thiêng liêng. Không có văn hóa này, người ta không hiểu giá trị làm người, và người ta ngông nghênh xúc phạm riêng tư, cuối cùng đời sống trở nên hỗn loạn.
Một khi cái riêng tư trở nên thiêng liêng, cá nhân công dân ra đời, và tiếp đó, cái cộng đồng, public, cũng được trở thành một riêng tư đặc thù.
Và mọi tài sản đều thành thiêng liêng, bất kể của riêng hay của công, vật chất hay tinh thần.
Nếu bạn đâm ôtô vào một cột đèn công cộng, bạn phải đền bù cho cái tài sản cột đèn đó bị hư hại. Việc đền bù văn minh hôm nay thường được thực hiện thông qua các giao dịch của các hãng bảo hiểm mà bạn tham gia, và trong trường hợp sử dụng ôtô thì bảo hiểm tối thiểu là bắt buộc. Và cái thùng rác công cộng cũng vậy, là thiêng liêng, ai táy máy chúng sẽ phải bị trả giá đắt.
Và bạn sẽ thấy, mọi lĩnh vực đều trở thành thiêng liêng, vì nó có chủ quyền của nó.
Cái nền tảng riêng tư thiêng liêng này đưa đến sự tôn trọng lẫn nhau bắt buộc giữa các cá nhân cùng các tổ chức xã hội. Sự tôn trọng này đơn giản là được luật pháp bảo đảm, và trên đó nữa, đã thành ra lẽ sống của các thành viên của xã hội văn minh.
----
Sự riêng tư là thiêng liêng, chính vì vậy nó không được làm thua thiệt sự riêng tư của các cá nhân khác, cùng của cộng đồng.
Trên cái nền tảng riêng tư thiêng liêng này, người ta phải xây dựng nên tòa lâu đài thiết chế để gìn giữ bảo hành và phát triển được chính sự thiêng liêng đó, đó là công việc điều hòa các lợi ích của các cá nhân và của toàn bộ cộng đồng, về vật chất và về tinh thần.
Cái đó gọi là nhà nước.
Nhà nước là một thiết chế được thiết kế và được duy hành để các công dân thực hiện được đời sống thiêng liêng của mình. Vì lẽ đời sống luôn vận động phát triển, nhà nước cũng phải được tiến hóa theo cùng. Nhà nước được dựng nên một cách có ý thức thì không phải là một thứ từ trên trời rơi xuống. Nó là một công cụ được bồi đắp nên của chính các cá nhân thành viên cộng đồng.
Công cụ nhà nước làm được những công việc mà mỗi cá nhân loay hoay không xong được.
Xây dựng một tháp nước sạch cho một cụm làng dân cư, cái đó vì sự riêng tư của mỗi cá nhân, và vượt lên trên sự loay hoay của mỗi cá nhân. Các công trình của cộng đồng, quốc gia có ý nghĩa tương tự như thế, trong cơ man các lĩnh vực của đời sống vật chất và tinh thần.
Chưa hết.
Một nhà máy điện nguyên tử gặp nạn có thể làm cho cư dân nhiều quốc gia cùng lâm ngu
Một dòng sông có thể là nguồn sống của nhiều đất nước.
Một hành lang bay buộc phải đi qua vùng trời nhiều lãnh thổ, sử dụng nhiều dịch vụ quốc tế.
Một đường hàng hải phải xuyên qua các vùng biển thế giới.
Một bác sĩ đã có thể phải phẫu thuật trực tiếp cho một bệnh nhân… ở nửa bên kia trái đất, thông qua hệ thống máy móc kết nối với đường truyền viễn thông dành riêng an toàn
… Và như thế hôm nay con người đã phải sẵn sàng chung tay bắt đầu cho những công việc nền tảng của một nhà nước thế giới đang thầm lặng thai nghén.
Tất cả phải đóng trụ trên một nền tảng: riêng tư là thiêng liêng.
