Chủ Nhật, 19 tháng 3, 2023

THU GIANG NGUYỄN DUY CẦN (1907-1998): TA LẠI LÀ TA...

 Hiếm tác giả nào có kiến quan rộng lớn và tầm ảnh hưởng nhiều thế hệ như Thu Giang Nguyễn Duy Cần. Một đời người, ít nhất 24 (1) cuốn sách bao quát kim - cổ, Đông - Tây, đạo - đời... đã trở thành hành trang tri thức của bao thế hệ người Việt. Kỳ diệu thay, những tập sách của ông vẫn nằm trong số các tựa sách bán chạy nhất khi NXB Trẻ đầu tư tái bản kể từ tháng 10-2011. Một tọa đàm "Tư tưởng từ sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần và vấn đề lập thân trong giới trẻ" cũng sẽ được NXB Trẻ tổ chức vào ngày 18-4 này.

Ông Nguyễn Duy Cần - Ảnh tư liệu
Một người thầy...
Thật khó để liệt kê và diễn tả hết những cái hay, cái tinh túy mà người đời có thể học hỏi qua những tác phẩm của Thu Giang.
Có những điều ta tưởng như đã biết, nhưng rồi bỗng nhìn nhận ở một chiều sâu khác và phát hiện những nét đẹp mới. Lẽ sống của ta là gì? Chân giá trị của sự vật nằm ở đâu? Nên nghĩ sao về "lẽ trời", về vấn đề thiện ác? Thế nào là đại giác, và thế nào là tiểu giác? Con đường giải thoát nằm ở đâu? (2), Thu Giang mượn nhiều tích xưa để triết giải. Cách viết của ông súc tích, cô đọng, giàu chất văn chương, thấm vào lòng người, từ đó tạo ra sự thuyết phục và lòng kính trọng đối với một bậc tôn sư.
Hãy xem ông viết về đời người và hư danh:"Ừ! Cuộc đời rồi cũng... chẳng qua là một giấc mộng. Những cuộc doanh hư tiêu trưởng, thành đạt, đắc thất ở đời nào đâu phải chỗ sở cầu của con người mà được. Đó chẳng qua là cái luật thăng trầm, như ngày đêm tiếp tục mãi mà không thôi vậy. Hễ "vật cực tắc phản, vật cùng tắc biến", đấy là cái luật lạnh lùng của tạo hóa, không ai có thể cưỡng cầu..."(3).


Riêng số lần tái bản các tác phẩm của Thu Giang Nguyễn Duy Cần đã nói lên nhiều điều: Cái dũng của thánh nhân tái bản 13 lần; Óc sáng suốt 12 lần; Thuật xử thế của người xưa 14 lần; Tôi tự học 11 lần; Thuật yêu đương 12 lần...

Khi viết về những vấn đề tinh tế, Thu Giang Nguyễn Duy Cần không né tránh những ẩn dụ phức tạp hay tìm cách đơn giản hóa. Ông không quan tâm đến số lượng độc giả nhiều hay ít mà luôn đau đáu với việc độc giả có hiểu những gì mình viết ra hay không. Và điều thú vị là ông luôn chừa lại những mảnh đất để người đọc tự kiến giải và suy nghĩ.
Ông viết:"Một cuốn sách mà mình thích đọc là vì nó với mình có nhiều chỗ cảm ứng mật thiết với nhau. Khi cho in cuốn sách, bản tâm soạn giả bao giờ cũng muốn cùng độc giả san sẻ tư tưởng về một vấn đề nào"(4).
Đọc sách của Thu Giang thường xuyên phải suy ngẫm, mà mỗi lần đọc lại thì càng thấy thêm ý nhị, sâu sắc.Cái cười của thánh nhânkhông phải là tập hợp những chuyện vui hài. Thu Giang Nguyễn Duy Cần viết:"Sức mạnh ẩn chứa trong tiếng cười có thể phá tan những giá trị sai lầm của mọi thời đại"(5).

Ta đọc một lần vẫn chưa cười nổi, rồi đọc lần hai, lần ba, cuối cùng cũng cười mỉm được rồi, thì ấy đúng là tâm nguyện của Thu Giang, đánh thức vị thánh nhân ở trong mỗi người đọc. Mà khi cầm cuốn sách của Thu Giang lên, trong ta đã có vị thánh nhân ẩn náu rồi đó thôi.

...người bạn tâm giao

Nhưng Thu Giang Nguyễn Duy Cần không chỉ viết cho người yêu thích thuật tư tưởng hay mộng làm thánh nhân. Ông viết cả những sách "học làm người". Khác với một Nguyễn Hiến Lê cặn kẽ, ân cần, mạch lạc, sách của Thu Giang có phần nghiêng về "tâm pháp" (hay về "thuật") nhiều hơn. Ví dụ, ông chỉ dẫn cho người đời biết yêu thương bằng cách giữ gìn và trân trọng những giá trị bất biến xưa nay. Đó bao gồm cả những điều bổ ích mà giới trẻ ngày nay dường như đã phần nào quên lãng trong nhiễu nhương, bộn bề của cuộc sống hiện đại.
"Lòng yêu vị tha của người đàn bà là một sự cần thiết cho giống nòi. Thiếu nó, nhân loại sẽ không bao giờ tồn tại"; "Yêu có nghĩa là hi sinh và âu yếm. Hi sinh là yếu tố căn bản, nhưng nếu thiếu âu yếm thì tình yêu không đậm đà. Yêu mà thiếu âu yếm là một tình yêu còn thiếu sót lớn đối với người đàn bà. Còn âu yếm mà không có lòng hi sinh thật là một tình yêu giả dối"(6).

Thu Giang Nguyễn Duy Cần là một người tự học. Ông chỉ tốt nghiệp bằng thành chung (tương đương lớp 9 hiện nay) nhưng chính bằng con đường tự học mà trở thành một học giả danh tiếng, được mời dạy tại nhiều trường đại học lớn và được sự trân quý của rất nhiều môn sinh, độc giả.
Ông từng viết về mình:"Tác giả là người đã vất vả rất nhiều trong con đường học vấn. Trước đây, tác giả là người rất kém về trí nhớ, lại cũng kém cả thông minh và sức khỏe... Sở dĩ sau này có được chút ít học vấn, dù nông cạn đến đâu cũng đều nhờ công phu tự học cả"(7). Hai tác phẩm chủ đề tự rèn luyện của ông (Óc sáng suốtTôi tự học)do đó đầy ắp những sẻ chia tâm huyết, cần thiết biết bao để lớp trẻ làm hành trang vào đời.
"Điều kiện thuận tiện nhất cho một người cố tâm học hỏi là phải có một đời sống đơn giản nhất... Đời sống đơn giản tức là cái nếp sống tổ chức theo một quan niệm nhìn thấy cái gì là chính cái gì là phụ trong đời, biết quý cái cần thiết mà bỏ qua những cái không cần thiết"(7);
"Học hỏi là một việc không biết đến đâu là cùng, còn sống ngày nào là còn phải học ngày đó"(7);"Học mà đến mức gần như quên hết cả sách vở của mình đã học, cái học ấy mới gọi được là cái học "tinh nghĩa nhập thần"(7);"Quan sát, tức là biết lựa chọn những cảm giác nào có ích cho ta, những cái vô ích đều phải biết bỏ ra ngoài vòng của trí thức. Nếu bất kỳ cảm giác nào cũng nhận thức cả, tâm trí ta càng thêm hỗn độn mịt mờ"(8).

...và là mỗi chúng ta!
Làm người thật khó. Đọc sách một đời cũng chưa chắc đi đến cái thẩm mỹ, cái chân thiện, hay... cái đạo làm người. Sẽ tốt hơn biết bao khi ta biết nên đọc gì, khi ta được người chỉ dẫn, biết lọc ra cái tinh hoa, tinh túy để hiểu cái cơ bản vận chuyển của trời đất, thế gian. Chia sẻ suy nghĩ này ta sẽ thấy tủ sách của Thu Giang Nguyễn Duy Cần chính là thứ ta cần.
Lão Tử đạo đức kinh, Lão Tử tinh hoa, Trang Tử tinh hoa, Tinh hoa đạo học Đông phương, Nhập môn triết học Đông phương, Chu dịch huyền giải...là những kho tàng kiến thức được chắt lọc, giúp cho ta mở mang nhận thức đến mức chính ta cũng khó lường.
"Khi người ta tìm TA trên cao, TA ở dưới thấp, khi họ tìm TA dưới thấp, TA ở trên cao. Khi không ai tìm TA cả, TA ở cùng khắp. Khi họ tưởng họ hiểu TA, họ không hiểu TA đâu, khi họ tưởng họ hiểu TA qua đối lập TA, họ lại càng không hiểu TA nữa. TA làm cho lý nẩy sinh trong tình, và tình nẩy sinh trong lý"(9).
Một tủ sách uyên bác, thâm thúy mà cũng gần gũi, thân thiết với ta biết bao. Và cũng giống như với bao tác giả lớn, ta càng đọc Thu Giang Nguyễn Duy Cần lại càng thấy mình nhỏ bé. Nhưng biết đâu ta thấy mình nhỏ bé chừng nào thì người khác lại càng thấy ta lớn lên chừng đấy... mà thật sự ta cũng chẳng còn quan tâm đến điều đó nữa rồi.
TUẤN VIỆT
(Nguồn: Tuổi Trẻ Cuối Tuần)
____________
(1) 24 tác phẩm của Thu Giang Nguyễn Duy Cần, xuất bản lần đầu từ năm 1935 đến năm 1974, bao gồm: Duy tâm và duy vật; Toàn chân triết luận; Thanh Dạ Văn Chung; Cổ nhân; Cái dũng của thánh nhân; Óc sáng suốt; Thuật tư tưởng; Thuật xử thế của người xưa; Trang Tử tinh hoa; Văn minh Đông phương và Tây phương; Tôi tự học; Thuật yêu đương; Một nghệ thuật sống; Lão Tử đạo đức kinh; Lão Tử tinh hoa; Trang Tử tinh hoa; Tinh hoa đạo học Đông phương; Nhập môn triết học Đông phương; Để thành nhà văn; Phật học tinh hoa; Văn hóa và giáo dục miền Nam Việt Nam; Cái cười của thánh nhân; Dịch học tinh hoa; Chu dịch huyền giải.
(2) Một nghệ thuật sống.
(3) Thuật xử thế của người xưa, phần phụ lục - Tâm sự của Khuất Nguyên.
(4) Tôi tự học.
(5) Cái cười của thánh nhân.
(6) Thuật yêu đương.
(7) Tôi tự học.
(8) Óc sáng suốt, chương thứ nhất - Thuật quan sát.
(9) Tinh hoa đạo học Đông phương, phần phụ lục - Tiếng nói của hư vô.


Nguyễn Duy Cần

Nguyễn Duy Cần
Sinh15 tháng 07 năm 1907
Thuận Trị, Châu Thành, Mỹ Tho
Mất05 tháng 09 năm 1998
(91 tuổi)
Bình ThạnhThành phố Hồ Chí Minh
Trường lớpThành Chung
Nghề nghiệpHọc giảnhà vănnhà biên khảo
Giải thưởngTuyên dương sự nghiệp văn học - nghệ thuật về lĩnh vực học thuật

Nguyễn Duy Cần (1907-1998), hiệu Thu Giang, là một học giảnhà văn, nhà biên khảo và trước tác kỳ cựu vào bậc nhất Việt Nam giữa thế kỷ 20.

Ông làm nghề viết sách, dạy học, lương y, nghiên cứu Đạo họcKinh Dịch, với các biệt hiệu: Thu Giang, Hoàng Hạc, Bảo Quang Tử, Linh Chi… Ông sống cùng thời với các học giả và nhà văn như: Nguyễn Hiến LêGiản ChiHoàng Xuân ViệtPhạm Cao Tùng

Ông nổi bật không chỉ về số lượng tác phẩm đồ sộ mà còn ở độ sâu học thuật và sức ảnh hưởng về mặt tư tưởng đến các tầng lớp thanh niên trí thức của ông.[1]

Thân thế và cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh ngày 15 tháng 7 năm 1907 tại làng Điều Hoà, tổng Thuận Trị, quận Châu Thành, tỉnh Mỹ Tho (nay thuộc thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang).

Ông là con trai của ông Nguyễn Văn Tâm, một người uyên thâm Hán học và là một trong những người được đào tạo Tây học khóa đầu tiên vào những năm 1885 - 1890. Sau khi ra trường, ông Tâm làm thầy giáo rồi được phân công làm Đốc học kiêm Thanh tra giáo dục Mỹ Tho trong những năm 1910 đến 1920, sau đó được chính quyền thực dân phong hàm Đốc phủ sứ[2]. Ông Nguyễn Văn Tâm vốn là một nhà Nho rất tinh thâm Đạo học Đông Phương (Dịch, Lão, Trang) nhưng lại có tinh thần phóng khoáng, chuộng tư tưởng tự do nên rất ủng hộ Tây học. Chính người cha đã có ảnh hưởng đến Nguyễn Duy Cần rất lớn trên con đường nghiên cứu Đạo học sau này[3].

Nguyễn Duy Cần sinh ra vốn là một cậu bé có thể chất ốm yếu, khó nuôi nên cha ông cho ông theo làm con nuôi một cha Đạo người Pháp ở nhà thờ Mỹ Tho[4] và ông được cho làm lễ rửa tôi theo Đạo Thiên Chúa với tên thánh bổn mạng là Jacob, nhờ bước ngoặc này mà thời niên thiếu ông có cơ duyên tiếp xúc sớm với văn hóa Pháp thông qua sự dạy dỗ của cha Đạo, ông được học giáo lý Công Giáo, học Thánh Kinh cũng như học đàn, vẽ với các cha Đạo người Pháp và tất nhiên là học toàn bộ bằng Pháp ngữ.[3]

Hàng ngày, sau giờ học ông lại say mê đọc các sách về thần học và văn hóa nghệ thuật Pháp và phương Tây trong thư viện của nhà thờ. Vì tiếp xúc với văn hóa Pháp sớm lại là người say mê đọc sách, học hỏi nên ông thừa nhận mình bị ảnh hưởng của văn hóa Pháp, như ta thấy ông thừa nhận trong phần lời nói đầu quyển Tôi tự học: “…Guitton, Jules Payot, Gustave Rudler, là những học giả mà tác giả đã chịu nhiều ảnh hưởng nhất,…” hay trong Dịch kinh tường giải ông nói: “…Pháp ngữ là văn tự của văn minh cao nhất đại diện cho văn hóa La Tinh”, về sau trong các tác phẩm biên khảo của mình ta thấy ở phần tài liệu tham khảo ông ghi các tác phẩm ông nghiên cứu có đến 80 phần trăm là tài liệu bằng Pháp ngữ.[3]

Sự nghiệp nghiên cứu và trước tác của Nguyễn Duy Cần bắt đầu từ năm 1931 với việc xuất bản quyển Triết học đầu tiên "Toàn chân", gây nên một cuộc bút chiến sôi nổi trên báo Mai. Trong những năm sau đó, ông tiếp tục cho xuất bản các tác phẩm khá đều đặn. Năm 1935, ông cho ra đời quyển sách đầu tay: Duy tâm và duy vật.

Năm 1937, ông Nguyễn Văn Tâm sáng lập ra Tạp chí Nay, giao cho con trai là Nguyễn Duy Cần làm chủ bút kiêm quản lý. Lúc bấy giờ ở Mỹ Tho có nhiều tờ báo xuất bản tại địa phương, hầu hết dưới dạng tạp chí, có tờ ra định kỳ, có tờ ra không định kỳ và thường không kéo dài như: Chiêu Anh văn tập, Đông phương tạp chí, Tiểu thuyết tuần san,... Tạp chí Nay của Nguyễn Duy Cần sống lâu hơn, ra được 15 số (số 1 ra ngày 1 tháng 6 năm 1937 và số cuối cùng ra ngày 15 tháng 7 năm 1938).[2]

Tạp chí Nay là một tạp chí văn chươngtriết họckhoa họcy học, xuất bản mỗi tháng 2 kỳ, mang tính chuyên nghiệp cao. Báo thường xuyên có các bài luận thuyết về triết học của Thu Giang và nghiên cứu về văn học của Nguyễn Phi Oanh, về tâm lý học của Tùng Chi, về y lý Đông - Tây của Vũ Trang,... và nhiều mục thường xuyên khác như: Học chữ HánĐạo đức kinhẨm thực học, Tin Văn, Chuyện lặt vặt nên biết qua,… Đặc biệt, mục Thời cuộc thế gian đăng tin tức quan trọng ở trong nước, Đông Dương và Âu Tây. Với bút hiệu Thu Giang, chủ bút Nguyễn Duy Cần viết khá nhiều cho tạp chí này. Ông có mặt thường xuyên ở mục triết học Đông - Tây và mục văn chương kim cổ. Những bài viết của ông chứng tỏ ông rất quan tâm đến văn học - nghệ thuật nước nhà. Văn ông viết rất súc tích, mạch lạc, nhất là trong việc dịch, bình chú các tác phẩm.

Năm 1941, ông làm chủ bút báo Tiến và năm 1944, chủ bút báo Thanh niên và sau đó năm 1965, ông còn làm chủ bút nhật báo Tự do.[5]

Sau khi Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất nổ ra, năm 1946, ông lánh nạn lên Sài Gòn, ở ẩn để tiếp tục viết sách. Tuy nhiên, do hoàn cảnh chiến tranh, việc xuất bản các tác phẩm của ông bị gián đoạn mãi đến năm 1951 mới bắt đầu trở lại với tác phẩm Cái dũng của thánh nhân. Từ đó về sau ông tiếp tục cho xuất bản các tác phẩm khá đều đặn cho đến tận năm 1975. Ngoài việc trước tác và tham gia viết báo và ông từng làm việc tại Ủy ban điển chế văn tự (trực thuộc Phủ Quốc vụ khanh đặc trách văn hóa), là giáo sư của trường Đại học Vạn Hạnh và là Trưởng ban Triết học phương Đông của Đại học Văn khoa Sài Gòn (nay là trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn). Ông còn tham gia nhiều Hội đồng Khoa học - Văn hóa - Giáo dục thuộc Bộ Giáo dục của chính quyền Sài Gòn như: Hội đồng Kiến thiết Hàn lâm viện, Hội đồng Nghiên cứu khoa học, Hội đồng Soạn thảo danh từ chuyên môn[2].

Đầu thập niên 60, thời kỳ các sáng tác đỉnh cao của tác giả, các sách chuyên khảo về Đạo học đều được trước tác trong khoảng thời gian này như Phật học tinh hoa, Lão Tử tinh hoa, Lão Tử Đạo Đức Kinh, Trang Tử, Một nghệ thuật sống,...[6]

Trong các năm 1966 đến 1968, ông tham gia 3 Hội nghị Quốc tế về Đông phương học và Hán học, được tổ chức tại MalaysiaHoa Kỳ và Đài Loan. Ngoài ra, ông còn diễn thuyết nhiều đề tài về Phật họctriết học Trung Hoa, về những nhà văn hóa lớn của Việt Nam tại một số trường đại học ở Sài Gòn.[2]

Năm 1971, ông cho ra đời tác phẩm Văn hóa giáo dục miền Nam đi về đâu? (Nam Hà xuất bản năm 1971) bày tỏ sự băn khoăn của mình trước thời cuộc và nền giáo dục của miền Nam Việt Nam thời đó.[2]

Năm 1973, Nguyễn Duy Cần được giải Tuyên dương sự nghiệp văn học - nghệ thuật về lĩnh vực học thuật. Báo Đại Dân Tộc số ra ngày 18 tháng 1 năm 1973 bình luận “Cụ Thu Giang - Nguyễn Duy Cần lãnh giải về học thuật là xứng đáng, dù rằng các tác phẩm của cụ có tính cách phổ thông hơn là thâm cứu”. Còn tác giả Nguyễn Hữu Trinh thì nhận định: Ông thường có cái nhìn tổng quan và xem xét sự vật theo nguyên tắc “đừng bao giờ nghiên cứu một sự kiện nào dưới một phương diện mà luôn luôn phải để ý đến bề trái của nó”.[2]

Từ năm 1975 đến cuối đời ông rất ít giao tiếp với bên ngoài nhưng vẫn âm thầm viết. Năm 1991, ông chuyển về sống ở quận Bình Thạnh và mất tại đây vào đúng ngày Rằm tháng Bảy năm Mậu Dần (1998), để lại cho đời nhiều bộ sách có giá trị.

Nguyễn Duy Cần không có bằng cấp cao vì khi hoàn tất xong bậc học Thành Chung (học hết lớp 9, tương đương tốt nghiệp cấp 2 bây giờ) ông xin phép với cha Đạo và cha ruột của mình cho ông thôi học lên bậc tú tài Pháp vì ông muốn dành toàn bộ thời gian cho việc tự học, tự nghiên cứu những gì mình thích vì ông tự hiểu được cá tính mình, ông chỉ có thể đeo đuổi lâu bền cái học gì mà mình thấy hứng thú nhất mà thôi.[3] Nhờ được cha dạy dỗ cùng với công tự học của mình mà ông trở thành giáo sư của những trường đại học danh tiếng thời bấy giờ (trong lời đề của mỗi cuốn sách cụ đều cảm ơn và dành tặng cuốn sách cho người cha của mình, như trong lời đề tựa cuốn Lão Tử tinh hoa, cụ viết: “Kính tặng hương hồn thân phụ để nhớ lại những đêm dài mà cha đã giảng cho con nghe về lẽ Đạo”). Không có nhiều thông tin về cuộc đời và sự học của ông. Một vài thông tin khác cho biết ông từng làm giáo sư kiêm Hiệu trưởng một trường Trung học tư thục tại Sài Gòn, nhưng không thể kiểm chứng được.

Trong các sách của mình, Thu Giang Nguyễn Duy Cần chú ý đến mục đích đào tạo văn hóa và bản lĩnh ứng xử cho các tầng lớp thanh niên hiếu học. Những tác phẩm như Cái dũng của thánh nhân, Thuật xử thế của người xưa,… cũng là một cách để ông có thể hướng dẫn cách giữ sự bình tĩnh phi thường cho từng cá nhân tránh bị ảnh hưởng xô đẩy của mọi luồng tư tưởng hỗn loạn. Mẫu người trong Cái dũng của thánh nhân là một con người điềm đạm nhưng có đủ dũng khí và bản lĩnh đối diện với mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Quyển sách này đã gây được tiếng vang lớn trên văn đàn.

Với sự am tường và thẩm thấu sâu sắc hệ tư tưởng triết học Đông phương, ông đã đưa vào trong các tác phẩm cách ứng xử khôn ngoan, sự bình tĩnh chuộng phẩm chất hơn chuộng số lượng, luôn lấy cái gốc vững vàng cho mọi công cuộc phát triển của cá nhân và xã hội. Các tác phẩm đào tạo tri thức cho thanh niên được Thu Giang - Nguyễn Duy Cần lần lượt cho ra đời như: Óc sáng suốt, Tôi tự học, Thuật tư tưởng, Thuật xử thế của người xưa, Tinh hoa Đạo học Đông Phương, Một nghệ Thuật Sống…Trong các tác phẩm hầu hết được trình bày đan xen các ứng dụng vào cuộc sống của nền Đạo học Phương Đông, ông chủ trương dùng Nhu thắng Cương, dùng trí hơn dùng sức…

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh thời, cố học giả Nguyễn Duy Cần viết khá nhiều sách, chủ yếu là sách biên khảo, nghệ thuật sống (thời đó gọi là sách "Học làm người") và Đạo học phương Đông. Các tác phẩm của ông được viết ra không phải với mục đích "sống bằng ngòi bút" mà với ông một tác phẩm ra đời nó phải từ một đòi hỏi bức thiết của cuộc sống, nó đang thiếu thốn, nhân sinh đang đợi chờ[7]. Từ năm 1935 tới 1974, ông đã cho xuất bản 24 tác phẩm, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như triết học, học làm người, văn hóatâm linhy họcvăn học,... Sau năm 1975, ông vẫn tiếp tục sự nghiệp biên khảo đến khi mất năm 1998, ông vẫn còn 6 tác phẩm chưa được xuất bản[8]. Điều đáng tiếc là có nhiều tác phẩm của ông chưa được công bố, bị thất lạc hoặc chưa được hoàn thành. Mặc dù vậy, những tác phẩm đã xuất bản của ông thường được tái bản nhiều lần và luôn được các thế hệ bạn đọc đón nhận.

Tủ Sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần hay còn gọi Tủ sách Thu Giang vốn là một tủ sách lớn, với khối lượng kiến thức bao hàm kiến thức xử thế Đông, Tây kim cổ được cố học giả Nguyễn Duy Cần biên soạn công phu với hơn 20 đầu sách, Tủ sách Thu Giang đã rất có uy tín trong các tầng lớp trí thức và độc giả nửa sau thế kỷ 20 tại miền Nam Việt Nam.[9]

Sau ngày đất nước thống nhất Tủ sách Thu Giang bị gián đoạn một thời gian, đến năm 1988 thì tiếp tục được hồi sinh với việc nhà xuất bản Đồng Tháp cho in lại 2 tựa Cái dũng của thánh nhân và Thuật xử thế của người xưa và từ đó các tựa sách của Tủ sách Thu Giang cũng lần lượt được các nhà xuất bản trong cả nước in lại, tuy nhiên việc làm này chỉ là tự phát và việc in ấn không được sự đồng ý của tác giả và sau này là người đại diện hợp pháp của tác giả.[9]

Năm 2011, Nhằm bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc cho các thế hệ độc giả mai sau, được sự đồng ý và hợp tác của gia đình tác giả cũng như người đại diện hợp pháp các tác phẩm của tác giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần, Nhà xuất bản Trẻ chính thức tiến hành khôi phục lại Tủ sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần từ tháng 11 năm 2011.[10]

Về nội dung của các tác phẩm được Nhà xuất bản Trẻ khôi phục và xuất bản, Nhà xuất bản Trẻ giữ quan điểm tôn trọng hoàn toàn theo nguyên tác các tác phẩm cũng như chính văn của tác giả, nên các bản in hiện nay của Nhà xuất bản Trẻ có nội dung giống hoàn toàn với các bản in trước năm 1975, về phần biên tập Nhà xuất bản Trẻ chỉ chỉnh sửa các lỗi chính tả cũng như thay đổi các từ có gạch nối cho phù hợp với quy định chính tả hiện nay[11].

Trong các tác phẩm đã xuất bản của cụ Thu Giang, trong phần chú thích cụ thường giới thiệu những sách có liên quan hoặc ở trang cuối của một số quyển sách cụ thường giới thiệu những sách cụ đang viết hoặc có kế hoạch viết, ví dụ những chú thích như "(1) xem quyển Thuật Xem Người của Thu Giang Nguyễn Duy Cần". Vì thế người theo dõi sách của cụ thường thắc mắc về những quyển được cụ giới thiệu nhưng không có trong danh mục sách Thu Giang. Qua quá trình tìm hiểu và tiếp xúc với bộ di cảo của cụ, Nhà xuất bản Trẻ đã có câu trả lời cụ thể như sau: "Những quyển sách được cụ Thu Giang giới thiệu mà không có trên tủ sách Thu Giang là do trong quá trình trước tác cụ đã chuyển hướng những quyển đó vào trong những quyển khác có nội dung rộng lớn hơn, ví dụ như quyển Thuật Xem Người được cụ lồng vào quyển Tử Vi Bí Kiếp, quyển Liệt Tử Xung Hư Chân Kinh được lồng vào quyển Thiền Đạo Tinh Hoa,..."[12]

Những quyển được cụ Thu Giang giới thiệu nhưng thực tế không có là những quyển sau:

  1. Thuật Xem Người
  2. Đạo Giáo
  3. Toàn Chân Pháp Luận
  4. Liệt Tử Xung Hư Chân Kinh
  5. Đạo học Đông Phương Trong Xã Hội Ngày nay [12]

Lúc sinh thời học giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần đã cho xuất bản 24 tác phẩm gồm có:

  1. Duy tâm và duy vật (1935)
  2. Toàn chân (triết luận) (1936)
  3. Thanh dạ Văn chung (1939)
  4. Cổ nhân (1940) (đã tuyệt bản[5])
  5. Cái dũng của thánh nhân (1951)
  6. Óc sáng suốt (1952)
  7. Thuật tư tưởng (1953)
  8. Thuật xử thế của người xưa (1954)
  9. Trang Tử tinh hoa (1956)
  10. Văn minh Đông phương và Tây phương (1957)
  11. Tôi tự học (1959)
  12. Thuật yêu đương (1961)
  13. Một nghệ thuật sống (1962)
  14. Lão Tử Đạo Đức Kinh (1962) (dịch với lời bình và nguyên văn đối chiếu).
  15. Trang Tử Nam Hoa Kinh (1963) (dịch với lời bình và nguyên văn đối chiếu).
  16. Lão Tử tinh hoa (1963)
  17. Phật học tinh hoa (1965)
  18. Để thành nhà văn (1968)
  19. Cái cười của thánh nhân (1970)
  20. Văn hóa Giáo dục miền Nam Việt Nam (1970)
  21. Nhập môn triết học Đông phương[13] (1971)
  22. Tinh hoa đạo học Đông phương (1972)
  23. Dịch học tinh hoa (1973)
  24. Chu Dịch huyền giải (1974)

Sau năm 1975, học giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần vẫn tiếp tục sự nghiệp biên khảo và đến trước khi qua đời năm 1998 tác giả đã để lại 6 tác phẩm đã hoàn thành nhưng chưa xuất bản gồm có:

  1. Dịch kinh tường giải (đã được Nhà xuất bản trẻ phát hành năm 2014 gồm 2 quyển Thượng và Hạ)
  2. Thiền đạo Tinh Hoa
  3. Hà Đồ - Lạc Thư và Dịch Tượng Luận (Dịch Tượng Luận đã được Nhà xuất bản trẻ phát hành ngày 27 tháng 01 năm 2021 trong Tập di cảo Dịch Tượng luận - Tử Vi bí kiếp[14])
  4. Thuật dưỡng sinh theo Đạo học Đông Phương
  5. Đông Phương y học bí truyền
  6. Tử Vi bí kiếp (đã được Nhà xuất bản trẻ phát hành ngày 27 tháng 01 năm 2021 trong Tập di cảo Dịch Tượng luận - Tử Vi bí kiếp[14])

Trong di chúc, cụ Thu Giang ghi rõ cụ để lại 4 bản thảo:

  1. Thiền đạo Tinh Hoa[15]
  2. Dịch kinh tường giải[15] (đã được Nhà xuất bản trẻ phát hành năm 2014 gồm 2 quyển Thượng và Hạ)
  3. Tử Vi bí kiếp[15] (đã được Nhà xuất bản trẻ phát hành ngày 27 tháng 01 năm 2021 trong Tập di cảo Dịch Tượng luận - Tử Vi bí kiếp[14])
  4. Đông Phương y học bí truyền[15]

Cũng theo di chúc của cụ Thu Giang thì trong 4 bản thảo trên, có 3 bản thảo 1, 2, 3 là bản thảo cụ đã sắp xếp và chỉnh đốn xong, nếu thuận tiện có thể đưa vào xuất bản. Riêng bản thảo số 4. Đông Phương y học bí truyền thì chỉ nằm ở dạng tài liệu sưu tầm và những phê bình tài liệu, và bản thảo này cụ Thu Giang chỉ để dùng làm tài liệu giảng dạy ở Viện Đông Y (Viện Y Học Dân Tộc ngày nay).[15]

Trong 4 bản thảo di cảo trên, gia đình tác giả đã chuyển cho Nhà xuất bản Trẻ 3 bản thảo vào năm 2014 là: Dịch kinh tường giải, Tử Vi bí kiếp, Đông Phương y học bí truyền. Riêng bản thảo Thiền đạo Tinh Hoa hiện đã bị thất lạc do một người cháu của cụ Thu Giang khi về Việt Nam đã mang ra nước ngoài và hiện nay gia đình không thể liên lạc được[15]. Về bản thảo Tử Vi bí kiếp là bản thảo viết sau năm 1975, khi đó tác giả không hy vọng sách có thể được xuất bản trong bối cảnh thời điểm đó, nên tác giả có ý định quay Roneo bản thảo này làm tài liệu phát cho những học trò thân tín của ông, vì mục đích phát tài liệu cho các học trò nên ông ghi thêm phần tiếng Pháp để học trò ông tiện kê cứu. Trong lịch sử các tác phẩm của Nguyễn Duy Cần, đây là bản thảo duy nhất ông đánh Stencil, tất cả các tác phẩm còn lại, ông đều viết tay chứ không đánh Stencil.

Trong di cảo viết về Đông y của cụ Thu Giang, có 3 tựa:

  1. Dưỡng sinh theo Đạo học Đông phương
  2. Đông phương y học bí truyền
  3. Cổ pháp Linh quy kỳ kinh bát pháp.

Khi xem bản thảo quyển 1. Dưỡng sinh theo Đạo học Đông phương chỉ có một phần ngắn đầu sách là cụ đánh máy bằng tiếng Việt, còn lại phía sau chủ yếu là tiếng Pháp.

Những khó khăn khi khôi phục các bản thảo di cáo của cụ Thu Giang. Ở bản thảo Dịch tượng luận là bản chép tay nên đầy đủ và rõ ràng, chỉ có phần tiếng Pháp thì hơi khó xem, Nhà xuất bản Trẻ đã nhờ người giỏi tiếng Pháp kiểm tra lại. Riêng bản thảo Tử Vi bí kiếp thì bản thân bản thảo có nhiều trang đã bị hư hỏng vì được theo viết trên giấy Stencil, theo thời gian nhiều chỗ bở nát không rõ nội dung nên việc Nhà xuất bản Trẻ bị đình lại nhiều năm không thể làm gì được. Đến năm 2019, gia đình cụ Thu Giang cung cấp thêm phần viết tay của Tử Vi bí kiếp, nhờ thế công việc mới được tiếp tục[15] và sau đó sách được phát hành ngày 27 tháng 01 năm 2021 trong Tập di cảo Dịch Tượng luận - Tử Vi bí kiếp[14].

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ “Học lại Thu Giang Nguyễn Duy Cần”. Báo Điện tử Phụ Nữ Thành phố Hồ Chí Minh. ngày 19 tháng 04 năm 2013. Truy cập 10 tháng 3 năm 2015.
  2. a b c d e f “Thu Giang - Nguyễn Duy Cần: Từ chủ báo trở thành học giả”Báo Ấp Bắc. ngày 18 tháng 03 năm 2015.
  3. a b c d “Tiểu sử học giả Thu Giang NGUYỄN DUY CẦN - Thời niên thiếu”. ngày 12 tháng 2 năm 2014.
  4. ^ Theo tục của người miền Nam xưa những đứa trẻ khó nuôi, hay đau ốm, thường được đem cho người khác làm con nuôi hoặc con đỡ đầu để đứa bé được khỏe mạnh dễ nuôi hơn.
  5. a b “Nguyễn Duy Cần (1907-1998)”Chúng Ta. ngày 24 tháng 3 năm 2012.
  6. ^ “Hình ảnh tác giả qua các thời kỳ gắn liền với sự nghiệp biên khảo”. ngày 24 tháng 2 năm 2014.
  7. ^ “Một nghệ thuật sống”. Thời Báo Ngân hàng. 2 tháng 8 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 8 năm 2013. Truy cập 10 tháng 3 năm 2015.
  8. ^ “Sách Nguyễn Duy Cần và vấn đề lập thân của người trẻ”VnExpress. ngày 17 tháng 2 năm 2014.
  9. a b “Tủ Sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần”. ngày 7 tháng 1 năm 2014.
  10. ^ “Sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần về cảm hứng tự học, lập thân cho giới trẻ”Trang tin Điện tử Đảng bộ TPHCM. ngày 15 tháng 11 năm 2019.
  11. ^ “Trả lời thắc mắc về nội dung của các sách đã tái bản của tác giả Thu Giang NGUYỄN DUY CẦN”. ngày 11 tháng 1 năm 2014.
  12. a b “Trả lời thắc mắc về những quyển được cụ giới thiệu nhưng không có trong danh mục sách Thu Giang”. ngày 10 tháng 1 năm 2014.
  13. ^ “Bản sao đã lưu trữ”Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 4 năm 2013. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2013.
  14. a b c d “Thông báo lịch phát hành Dịch Tượng luận - Tử Vi bí kiếp của Thu Giang Nguyễn Duy Cần”. ngày 7 tháng 1 năm 2021.
  15. a b c d e f g “Về công việc xuất bản di cảo của cụ Thu Giang NGUYỄN DUY CẦN”. ngày 2 tháng 11 năm 2019.

Sách Nguyễn Duy Cần và vấn đề lập thân của người trẻ

Thu Giang Nguyễn Duy Cần là một học giả nổi tiếng miền Nam những năm 1950. Một buổi tọa đàm về các tác phẩm của ông sẽ diễn ra vào 18h ngày 17/2 tại Hà Nội.

Thu Giang Nguyễn Duy Cần tên thật là Nguyễn Duy Cần (1907 - 1998), nguyên quán ở quận Châu Thành, tỉnh Mỹ Tho (nay là thành phố Mỹ Tho, thuộc tỉnh Tiền Giang). Ông làm nhiều nghề như viết sách, dạy học, lương y, nghiên cứu Đạo học, Kinh Dịch, với các biệt hiệu: Thu Giang, Hoàng Hạc, Bảo Quang Tử...

Body-Nguyen-Duy-Can-8083-1392608249.jpg

Học giả Thu Giang Nguyễn Duy Cần.

Sinh thời, từ năm 1935 tới 1974, Thu Giang Nguyễn Duy Cần đã cho xuất bản 24 tác phẩm, thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như triết học, học làm người, văn hóa, tâm linh, y học, văn học... Sau năm 1975, Thu Giang Nguyễn Duy Cần vẫn tiếp tục sự nghiệp biên khảo và đến năm 1998, ông vẫn còn 6 tác phẩm chưa được xuất bản.

Với mục đích giúp độc giả trẻ có thể chọn lựa những cuốn sách học làm người chất lượng, mang tư tưởng và giá trị của người xưa để lại, từ năm 2011, các tác phẩm của ông đã được in lại và đưa vào Tủ sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần. Tủ sách hiện đã có 15 đầu sách như: Cái dũng của thánh nhân, Tinh hoa triết học Đông phương, Để thành nhà văn, Phật học tinh hoa, Dịch kinh tường giải... Các đầu sách này đã được in trên 50 nghìn bản, trong đó có nhiều cuốn tái bản 2 lần. 

Tháng 2 này, Tủ sách có thêm bộ di cảo đồ sộ Dịch kinh tường giải. Bộ sách dịch và bình chú kinh Dịch, tác giả vận dụng những thành tựu khoa học hiện đại để lý giải đầy đủ 64 quẻ tương ứng với 64 thời trong kinh Dịch. Sách giúp người đọc dễ hiểu, dễ tiếp cận và thoát khỏi những tư tưởng mù mờ, bí hiểm.

Ở các cuốn sách của Thu Giang Nguyễn Duy Cần đều toát lên tinh thần tự học. Bản thân tác giả cũng là một người tự học, tự lập thân. Ông vốn chỉ tốt nghiệp bằng Thành chung nhưng nhờ tự học mà trở thành học giả, được mời giảng dạy ở nhiều trường đại học danh tiếng.

body-Nguyen-Duy-Can-2-1525-1392608254.jp

Một cuốn trong bộ Dịch kinh tường giải do Thu Giang Nguyễn Duy Cần dịch và bình chú vừa được phát hành.

Nửa đầu thế kỷ 20, đã có nhiều sách về học làm người được các nhà xuất bản Phạm Văn Tươi, Nam Cường, Lá Bối, Khai Trí... chú trọng, với các tác giả như Thu Giang Nguyễn Duy Cần, Nguyễn Hiến Lê, Phạm Cao Tùng, Hoàng Xuân Việt. Mỗi tác giả đều cống hiến những kiến thức theo khả năng, sở trường của họ, và cùng đóng góp vai trò khai mở dân trí.

Thu Giang Nguyễn Duy Cần có loạt sách Học làm người, gồm nhiều đầu sách. như Cái dũng của thánh nhân, Thuật xử thế của người xưa, Thuật yêu đương, Một nghệ thuật sống... Đây đều là những tác phẩm giúp con người rèn luyện bản lĩnh, nghị lực để vượt qua nghịch cảnh. Sách của ông tuy có tác phẩm đã viết ra cách nay 80 năm nhưng vẫn giữ nguyên giá trị và phù hợp với thời đại ngày nay. 

Sách của Thu Giang Nguyễn Duy Cần đề cập đến nhiều vấn đề như cách sống điềm đạm, đạo cương như, giữ gìn chân tính, tinh thần trách nhiệm, độc lập, trung thực, phương pháp rèn luyện trí lực, học tập một cách khoa học... Đi cùng vấn đề lập thân của giới trẻ, sách của ông khẳng định giá trị tư tưởng và học thuật của người xưa không bao giờ là cũ trong thời buổi hiện nay. 

Một buổi tọa đàm với chủ đề Tủ sách Thu Giang Nguyễn Duy Cần và vấn đề lập thân của người trẻ sẽ được tổ chức tại L'Espace lúc 18h ngày 17/2.

Hiền Đỗ