Trong mỗi nhà sách, danh mục tác phẩm của ông chiếm trọn một quầy, từ tủ sách viết cho tuổi mới lớn, viết cho bà mẹ sinh con đầu lòng, viết cho doanh nhân, viết cho tuổi hườm hườm… đến tủ sách “Lõm bõm học Phật” – cách ông gọi những tác phẩm tìm kiếm con đường chữa lành cho cả thân tâm. Ngàn cánh sen xanh biếc, cuốn mới nhất của ông (NXB Văn Nghệ TP.HCM) sắp ra mắt trong dịp Hội sách thành phố tháng 3 này là những tâm tình của vị thầy thuốc có trái tim lúc nào cũng biếc xanh một tình yêu con người…
Với Ngàn cánh sen xanh biếc, ông muốn chia sẻ điều gì trong con đường “tìm thuốc” cứu mình, cứu người?
Ngàn cánh sen xanh biếc là những cảm, những nghĩ, những “thấp thoáng” mà tôi đã học được từ trong kinh Diệu pháp liên hoa (Pháp Hoa). Hơn 15 năm nay, tôi nghiền ngẫm và thực hành những lời Phật dạy, mong tìm trong đó phương cách chữa cái đau, cái khổ cho mình và cho người với cái nhìn y học. Khi nghiền ngẫm Pháp Hoa, tôi giật mình thấy ông bà mình từ xa xưa đã “đúc kết” được Pháp Hoa (lời Phật dạy hai ngàn năm trăm năm trước dưới chân núi Linh Thứu) bằng bài ca dao tuyệt vời: Trong đầm gì đẹp bằng sen/ Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng/ Nhị vàng bông trắng lá xanh/ Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Ở thời “mạt pháp” mà biết sống “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” chẳng phải tuyệt vời sao, chẳng phải hạnh phúc sao, vì đã rời xa mọi thứ tham sân si… Lòng tham con người không đáy, dẫn tới bao khổ đau cho mình và đồng loại. Lòng tham khởi lên chỉ vì thấy lấp lánh “lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng” tưởng bở, mà thực ra, rốt cuộc cũng chỉ là “nhị vàng bông trắng lá xanh”!
Tìm hiểu đạo Phật phải chăng cũng là một cách học của người thầy thuốc, để chữa lành thân, tâm?
Người thầy thuốc được học để chữa cái “đau” mà không chữa được cái “khổ”, chữa được cái “bệnh” mà không chữa được cái “hoạn”. Mà đau khổ và bệnh hoạn luôn quấn quít chằng chịt lấy nhau. Không phải vô cớ mà Phật được gọi là Y vương, vì Phật mới chữa được nỗi khổ của chúng sanh! Ta thấy y học ngày càng phát triển mà bệnh tật vẫn triền miên, ngày càng có vẻ trầm trọng hơn, nguy hiểm hơn. Sức khoẻ không phải chỉ là không có bệnh, tật. Sức khỏe là sự sảng khoái về cả ba mặt: thể chất, tâm thần và xã hội. Cho nên môi trường sống – môi trường thiên nhiên và cả môi trường xã hội – cũng như lối sống cá nhân quyết định tình trạng sức khoẻ của con người. Một người có “tật” như Nick Vujicic đã cho thấy anh là một người có sức khoẻ tốt. Trong khi đó, nhiều ca sĩ, tài tử xinh đẹp giàu có ở xứ Hàn xứ Nhật, một hôm tự tử vì những vấn đề tâm thần và xã hội không tìm ra lối thoát. Các nghiên cứu gần đây cho thấy có đến 90% các trường hợp đến khám bác sĩ vì bệnh này bệnh khác thực ra đằng sau đó là stress, sự căng thẳng trong lối sống, sự mất cân bằng trong đời sống. Mà bác sĩ chỉ thấy cái bệnh trước mắt, chữa cái bệnh trước mắt, không chữa được nỗi khổ sau lưng, vì thế không thể chữa dứt hẳn “bệnh” được!
Các nghiên cứu gần đây cho thấy có đến 90% các trường hợp đến khám bác sĩ vì bệnh này bệnh khác thực ra đằng sau đó là stress, sự căng thẳng trong lối sống, sự mất cân bằng trong đời sống.
Theo ông, những “tâm bệnh” trầm kha nào mà con người hiện đại đang dính mắc nhiều nhất? Làm thế nào để tìm lại sự cân bằng cho cuộc sống vốn quá đỗi bấp bênh?
Phải nhìn thẳng vào cuộc sống vốn “quá đỗi bấp bênh” đó đi đã, để thấy nó vô thường. Thấy và hiểu nó, thương nó, không cần phải làm cho nó khổ đau thêm. Như lời một ca khúc Trịnh Công Sơn: “Đời tôi ngốc dại tự làm khô héo tôi đây”, con người sở dĩ khổ đau chính vì lòng tham không đáy của mình. Con người hiện đại lại càng tham lam hơn bao giờ hết. Có người bán đất trên mặt trăng, có người định mua bất động sản ở hành tinh khác. Khi lòng tham không đạt được thì nổi giận, hung hăng, đấm đá, đó chính là sân. Và sân thì đỏ mặt tía tai, lửa giận bừng bừng đốt cháy tâm can, tức là địa ngục. Mà nguồn gốc sâu xa cũng chỉ vì si: tưởng trời đất này là của ta, biển hồ này là của ta, rằng ta trường sinh bất tử, muôn năm trường trị…
Để viết cho mọi người đều hiểu, đều cảm, đều yêu mến, hẳn ông phải có nhiều kinh nghiệm trau dồi bút lực?
Có trau dồi gì đâu! Có bút lực gì đâu! Toàn tuỳ hứng cả! Nhiều khi chẳng viết được chút gì, nhiều khi viết ào ào rồi để đó, chờ năm bảy ngày cho nó “hoai” đi, rồi đọc lại bằng một con mắt khác. Thấy được thì được. Trước đây có người hỏi tôi làm cách nào mà viết “lấy lòng” người, được nhiều lứa tuổi ưa thích, tôi nói tôi chỉ có mỗi một cách là “lấy lòng” mình để chia sẻ cùng nhau. Chuyện viết lách với tôi là cái tình. “Ta cũng nòi tình, thương người đồng điệu…” (Chu Mạnh Trinh) vậy thôi!
Hiện nay có rất nhiều bạn trẻ cũng tìm đến với yoga, thiền, ăn chay… nhưng rất bối rối, hoang mang, vì không biết mình có đi đúng đường, tìm đúng thầy. Ông có thể chia sẻ những kinh nghiệm của riêng mình?
Tôi không có thầy và rất sợ… thầy – trừ bậc Y vương. Bởi thầy thường buộc mình phải theo “trường phái” này nọ của thầy mà quên rằng mỗi người có tâm sinh lý, bệnh lý… riêng. Tôi thường nhắc các bạn trẻ phải thận trọng khi chọn thầy, học thầy. Nếu thấy thầy có biểu hiện mê tín dị đoan, bày vẽ nọ kia, hoặc buộc ta nhất nhất phải làm y theo thầy thì phải cảnh giác! Bởi đã có những trường hợp ráng uốn dẻo theo thầy mà gãy đốt sống! Nhiều thầy còn rất trẻ, cơ thể dẻo dai, tập luyện thuần thục nhiều năm, còn ta thì… hết trẻ, lại mới học, mà ráng thở theo thầy, ráng uốn theo thầy thì nguy. Cho nên Phật dạy “Hãy quay về nương tựa chính mình”. Hiện nay có nhiều người ăn chay trường nhưng với thức ăn quá béo bổ, đưa đến tình trạng béo phì, tim mạch, tiểu đường… Thậm chí nhiều người ăn chay nhưng tâm hồn thì “mặn”, như cách gọi tên các món ăn. Có lần tôi được mời ăn chay với món… “heo giả cầy”!
Phẩm chất nào theo ông là quý giá nhất, để có thể tìm đến sự an tịnh trong tâm, hồi phục những bản năng đẹp đẽ của con người?
Khi “chẩn đoán” ra cái bệnh khổ của kiếp người là “tham, sân, si” thì bậc Y vương cũng đề ra cách chữa với các thuốc đặc trị: giới để chữa tham, định để chữa sân và huệ để chữa si. Tuỳ bệnh trạng mà phối hợp cả ba hoặc gia giảm nhiều ít. Đây là một tam giác cân, tác động hai chiều, có hiệu quả rõ rệt. Khi người ta bớt đi lòng tham, dứt lòng tham thì sân cũng tắt ngấm, và huệ sẽ phát triển, sẽ có được sự “an tịnh trong tâm, hồi phục những bản năng tự nhiên đẹp đẽ của con người” như vốn có, nói cách khác là trở lại với bản tâm thanh tịnh vậy.
thực hiện Kim Yến chân dung hội hoạHoàng Tường
