Nếu như Việt Nam tự hào vì có danh cầm Đặng Thái Sơn thì chúng ta cũng tự hào và cả biết ơn người mẹ tuyệt vời đã sinh ra một nghệ sĩ đạt tầm vóc quốc tế - bà Thái Thị Liên.
Để đất nước sinh ra một thiên tài đó là một may mắn trời cho, nhưng không thể không nhắc tới những người mẹ giản dị mà mang trong mình những phẩm cách tuyệt vời đã sinh ra những tài năng hiếm có đó. Bà Thái Thị Liên là một người mẹ như thế. Tài năng thì đã đành, nhưng ở bà còn có cái đức đặc biệt của một người phụ nữ cao sang mà sau này khi lớn lên, có nhiều trải nghiệm với cuộc đời, Đặng Thái Sơn mới thấm thía sâu sắc cái lớn lao kỳ diệu của mẹ.
Nghe Đặng Thái Sơn kể về mẹ, sẽ hiểu không phải vô cớ mà những người phụ nữ như bà Thái Thị Liên lại sinh ra nhân tài cho đất nước.
Bà Thái Thị Liên và con trai Đặng Thái Sơn Tết Nguyên Đán năm 2022. Ảnh: Facebook Đặng Thái Sơn
Ngọc càng mài càng sáng
Sinh ra trong lá ngọc cành vàng khi đất nước còn bị thực dân đô hộ nhưng bà Thái Thị Liên sẵn sàng từ bỏ cuộc sống nhung lụa tham gia hoạt động cách mạng ở nước ngoài. Bà lấy chồng và cùng chồng làm cách mạng.
Đang sống giữa đủ đầy ở Tiệp Khắc với chồng con nhưng do yêu cầu của cách mạng bà sẵn sàng trở về giữa núi rừng Việt Bắc khốn khó đủ đường.
Lấy người chồng thứ hai là ông Đặng Đình Hưng trong tình yêu nồng cháy nhưng cũng đầy buồn tủi của phận “rổ rá cạp lại”, con anh con tôi.
Những tủi hờn vì tình cảm không trọn vẹn chưa phải là tất cả, bà Liên và con trai Đặng Thái Sơn của mình trong một giai đoạn khá dài còn phải chịu nhiều khốn khổ vì là vợ, con của một nhân vật Nhân văn giai phẩm.
Nhưng “lửa thử vàng gian nan thử sức”, ngọc càng mài càng sáng. Chính những thử thách lớn lao đời người này càng cho thấy đức hạnh, phẩm cách hiếm có của bà Liên.
Nghệ sĩ Đặng Thái Sơn kể, giai đoạn ấy bố ông mất việc làm, mẹ gồng gánh một mình nuôi cả gia đình đông đúc con chung - con riêng chỉ bằng nghề dạy đàn trong hoàn cảnh đất nước còn chiến tranh, chia cắt.
Bà gánh cả đàn con lẫn chồng, không khác gì hình ảnh người vợ “nuôi đủ năm con với một chồng” trong bài thơ Thương vợ của Tú Xương.
Hồi đó người mẹ ấy nghèo tới mức khi phải ly hôn chồng để con trai được thuận lợi đi du học Liên Xô thì số tài sản phân chia ghi đủ trong tờ giấy ly hôn nhỏ xíu: một chiếc giường lò xo, một chiếc xe đạp, mấy cái xoong và to nhất là chiếc xe máy Babetta theo tiêu chuẩn dành cho chủ nhiệm khoa piano cho bà Thái Thị Liên; và một cái quạt tai voi, một xe đạp Liên Xô thiếu nhi và mấy cái xoong cho ông Đặng Đình Hưng.
Bà Thái Thị Liên và ba con: NSND Trần Thu Hà, kiến trúc sư Trần Thanh Bình, NSND Đặng Thái Sơn năm 2018. Ảnh: Facebook Đặng Thái Sơn
Người mẹ phi thường
Có bố đấy, nhưng từ lúc được sinh ra, Đặng Thái Sơn đều do một tay mẹ nuôi dưỡng hoàn toàn. Gian nan, tủi nhục thì vô chừng, mà người mẹ, người vợ ấy không một lời than trách chồng hay kể công mình. Sau này lớn lên, trải nhiều nông nỗi đời người, nhìn lại mẹ mình, Đặng Thái Sơn mới giật mình nhận ra sự phi thường của mẹ.
“Nếu là một người phụ nữ khác thì má tôi đã phải lu loa rằng chồng tôi không ra làm sao, nát rượu, không nuôi vợ con. Nhưng má tôi không nói một câu nào”, nghệ sĩ Đặng Thái Sơn tâm sự.
Mẹ ông, người phụ nữ từng lớn lên trong nhung lụa nhưng khi gặp cảnh nghèo khổ tới cùng cực, lại bị xa lánh, dò xét vì “lý lịch” Nhân văn giai phẩm của chồng vẫn chọn cách đối diện một cách mạnh mẽ và đầy nhân cách.
Cho nên con trai bà biết ơn người bố ảnh hưởng rất lớn đến quá trình hình thành nhân cách cũng như tư tưởng nghệ thuật của ông bao nhiêu thì cũng biết ơn người mẹ đã nuôi mình, cho mình nghề chơi đàn, truyền cho mình nghị lực lớn cần có trong đời sống cũng như bước đường làm nghệ thuật bấy nhiêu.
Và ông còn đặc biệt hàm ơn mẹ đã luôn một lòng tôn trọng và giữ phẩm giá cho bố ông ngay cả những lúc mà lòng nhẫn nhịn, bao dung và yêu thương của bà cho chồng phải chịu thử thách quá lớn.
Hiểu về bà người ta phần nào hiểu vì sao đất nước lại có được một nghệ sĩ đạt được những thành tựu hiếm có vươn tầm thế giới như Đặng Thái Sơn mà sau gần nửa thế kỷ chúng ta vẫn chưa có được một người thứ hai.
 |
| Nghệ sĩ, Nhà giáo nhân dân Thái Thị Liên năm 2019. Ảnh: Facebook Đặng Thái Sơn |
Nghệ sĩ, Nhà giáo nhân dân Thái Thị Liên vừa qua đời vào 9h37 ngày 31.1.2023 tại nhà riêng ở Hà Nội, hưởng thọ 106 tuổi.
Theo thông tin từ gia đình, lễ tang bà Thái Thị Liên sẽ được tổ chức từ 7h30 ngày 4.2 tại Nhà tang lễ Quốc gia, số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội.
Lễ truy điệu và đưa tang vào 8h45 cùng ngày. Bà sẽ được an táng tại Lạc Hồng Viên, tỉnh Hòa Bình.
Theo nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc, cô giáo của mình, bà Thái Thị Liên là người có công lớn trong việc xây dựng Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, nhưng bà còn có công lớn với âm nhạc cổ điển Việt Nam khi Khoa piano do bà làm trưởng khoa ngay từ đầu thành lập đã theo chương trình học, giáo trình rất chuyên nghiệp của phương Tây, nơi bà từng theo học.
Ngoài sự nghiệp riêng của một nghệ sĩ piano, một nhà giáo được phong tặng Nhà giáo nhân dân, thì “thành tựu” lớn nhất của bà đó là đã sinh ra và nuôi dưỡng, dạy dỗ cho đất nước một nghệ sĩ như Đặng Thái Sơn.
Thiên Điểu
